DOPAMINERGE FARMACOLOGIE
ACHTERGROND
dopaminerge neurotransmissie= de signalisatie tussen hersencellen met behulp van
neurotransmitter dopamine
*dopamineproductie gebeurt in de substantia nigra en het ventrale tegmentale gebied1
dopamine is belangrijk voor de regulatie van beweging maar ook voor het beloningssysteem
in onze hersenen
DA = catecholaminerge neurotransmitter, precursor van adrenaline en noradrenaline
pathologie met een verhoogde vrijzetting van dopamine noemen we schizofrenie
DOELSTELLINGEN
BIOCHEMIE EN CELBIOLOGIE VAN DOPAMINERGE NEUROTRANSMISSIE
dopamine2 behoort tot de familie van de catecholamines, samen met noradrenaline en
adrenaline
bestaande uit:
- Catechol (3,4-dihydroxbenzeen)
- Amine groep
- Verbinding tussen beide via een ethylbrug
Synthese van dopamine:
tyrosine
L-dopa
dopamine
*omzetting van L-DOPA naar DA gebeurt
door het aromatisch L-aminozuur
decarboxylase (AADC)3
Dopamine zit na synthese in het cytosol.
1
Area tegmentalis ventralis = groep van neuronen dicht bij de middellijn van de onderkant van de
middenhersenen. Dit is het begin van de cellihcamen van het mesocorticolimbische dopaminesysteem en ook
onderdeel van het beloningssysteem van de hersenen. Belangrijk voor de cognitie, motivatie, orgasme,
verslavingen, intense emoties van liefde en verschillende psychiatrische aandoeningen.
2
Precursor is ookwel tyrosine, voor alle catecholamines.
3
Is niet alleen werkzaam in dopamine maar ook in andere aminozuren (zoals in de naam vermeld, bij dopamine
wordt het ook soms dopa-decarboxylase genoemd)
, na synthese wordt dopamine vanuit het cytoplasma van het
neuron gepracht naar secretoire vesikels voor de opslag en
vrijgave door:
protonen ATPase die zorgt voor het concentreren van
protonen in de vesikel waardoor een
elektrochemische gradiënt ontstaat:
o lage inwendige pH (veel protonen)
o hoge inwendige elektropositieviteit (veel
protonen)
4
VMAT (vesiculaire mono-amine transporter) zorgt
ervoor dat de protonen via de gradiënt bewegen en
hierdoor zorgt voor het co-transport van dopamine
tegen zijn concentratie gradiënt.
*door de stimulatie van de zenuw worden de vesikels
gefuseerd met het plasmamembraan afhankelijk van Ca2+
waardoor dopamine vrijgelaten wordt in de synaptische
spleet, hier kan het:
Binden aan postsynaptische receptoren
Binden aan presynaptische receptoren
het verwijderen van dopamine uit de synaptische spleet
gebeurt door
DAT5 (dopamine transporter) die ervoor zorgt dat dopamine terug presynaptische
opgenomen wordt
o gebeurt tegen de concentratie gradiënt in
o heeft energie nodig dus wordt gekoppeld met Na+ en Cl- (co-transport)
natrium wil in de cel, dopamine gaat mee met deze gradiënt
o is ook afhankelijk van de werking van ATPase doordat deze zorgt voor het
opbouwen van de natriumgradiënt
in cytosol kan het terug via:
- opname in vesikels door VMAT
- degradatie door MAO (monoamine oxidase) of COMT (catechol-O-methyltransferase)
blokkage dopamine transporter? => overactivatie
teveel dopaminerge neurotransmissie? => inhibitie van VMAT (minder dopamine in vesikels,
werkt niet altijd) of receptor antagonist toevoegen
4
Werkt voor zowel dopamine als serotonine of…
5
Selectief afhankelijk van het monoamine.
ACHTERGROND
dopaminerge neurotransmissie= de signalisatie tussen hersencellen met behulp van
neurotransmitter dopamine
*dopamineproductie gebeurt in de substantia nigra en het ventrale tegmentale gebied1
dopamine is belangrijk voor de regulatie van beweging maar ook voor het beloningssysteem
in onze hersenen
DA = catecholaminerge neurotransmitter, precursor van adrenaline en noradrenaline
pathologie met een verhoogde vrijzetting van dopamine noemen we schizofrenie
DOELSTELLINGEN
BIOCHEMIE EN CELBIOLOGIE VAN DOPAMINERGE NEUROTRANSMISSIE
dopamine2 behoort tot de familie van de catecholamines, samen met noradrenaline en
adrenaline
bestaande uit:
- Catechol (3,4-dihydroxbenzeen)
- Amine groep
- Verbinding tussen beide via een ethylbrug
Synthese van dopamine:
tyrosine
L-dopa
dopamine
*omzetting van L-DOPA naar DA gebeurt
door het aromatisch L-aminozuur
decarboxylase (AADC)3
Dopamine zit na synthese in het cytosol.
1
Area tegmentalis ventralis = groep van neuronen dicht bij de middellijn van de onderkant van de
middenhersenen. Dit is het begin van de cellihcamen van het mesocorticolimbische dopaminesysteem en ook
onderdeel van het beloningssysteem van de hersenen. Belangrijk voor de cognitie, motivatie, orgasme,
verslavingen, intense emoties van liefde en verschillende psychiatrische aandoeningen.
2
Precursor is ookwel tyrosine, voor alle catecholamines.
3
Is niet alleen werkzaam in dopamine maar ook in andere aminozuren (zoals in de naam vermeld, bij dopamine
wordt het ook soms dopa-decarboxylase genoemd)
, na synthese wordt dopamine vanuit het cytoplasma van het
neuron gepracht naar secretoire vesikels voor de opslag en
vrijgave door:
protonen ATPase die zorgt voor het concentreren van
protonen in de vesikel waardoor een
elektrochemische gradiënt ontstaat:
o lage inwendige pH (veel protonen)
o hoge inwendige elektropositieviteit (veel
protonen)
4
VMAT (vesiculaire mono-amine transporter) zorgt
ervoor dat de protonen via de gradiënt bewegen en
hierdoor zorgt voor het co-transport van dopamine
tegen zijn concentratie gradiënt.
*door de stimulatie van de zenuw worden de vesikels
gefuseerd met het plasmamembraan afhankelijk van Ca2+
waardoor dopamine vrijgelaten wordt in de synaptische
spleet, hier kan het:
Binden aan postsynaptische receptoren
Binden aan presynaptische receptoren
het verwijderen van dopamine uit de synaptische spleet
gebeurt door
DAT5 (dopamine transporter) die ervoor zorgt dat dopamine terug presynaptische
opgenomen wordt
o gebeurt tegen de concentratie gradiënt in
o heeft energie nodig dus wordt gekoppeld met Na+ en Cl- (co-transport)
natrium wil in de cel, dopamine gaat mee met deze gradiënt
o is ook afhankelijk van de werking van ATPase doordat deze zorgt voor het
opbouwen van de natriumgradiënt
in cytosol kan het terug via:
- opname in vesikels door VMAT
- degradatie door MAO (monoamine oxidase) of COMT (catechol-O-methyltransferase)
blokkage dopamine transporter? => overactivatie
teveel dopaminerge neurotransmissie? => inhibitie van VMAT (minder dopamine in vesikels,
werkt niet altijd) of receptor antagonist toevoegen
4
Werkt voor zowel dopamine als serotonine of…
5
Selectief afhankelijk van het monoamine.
