Samenvatting ontwikkelingspsychologie

Nature-nurture debat  Nature, ook wel nativisme, ontwikkeling door aanleg.
Nurture, ook wel empirisme, ontwikkeling door omgeving.
Continue ontwikkeling  Geleidelijke ontwikkeling zonder abrupte veranderingen.
Discontinue ontwikkeling  Ontwikkeling is een opeenvolging van abrupte veranderingen.
Kritieke periode  Ontwikkelingsperiode waarin specifieke ervaringen zijn voor typische
ontwikkeling.
Sensitieve periode  Ontwikkelingsperiode waarin specifieke ervaringen belangrijk zijn voor
typische ontwikkeling.
Domain-general development  Ontwikkeling kan invloed hebben op veel verschillende vaardigheden.
Domain-specific development  Ontwikkeling van verschillende vaardigheden is onafhankelijk.
Ecologische theorie – Bronfenbrenner (interactie)
1. Kind  Aanleg, persoonlijkheid, biologische en genetische factoren.
2. Micro  Directe omgeving van het kind (school, familie).
3. Meso  Connecties tussen de microsystemen.
4. Exo  Indirecte omgeving van het kind (werkomstandigheden ouders).
5. Macro  Culturele context.
6. Chrono  Tijd (corona, oorlog).
Psychosociale ontwikkelingstheorie – Erikson (biologie, psychologie, cultuur)
Acht fases Conflict Deugd
1. Zuigelingen fase  Vertrouwen vs. fundamenteel vertrouwen Hoop
2. Peuterleeftijd  Autonomie vs. schaamte en twijfel Wil
3. Kleuterleeftijd  Initiatief vs. schuldgevoel Doelgerichtheid
4. Basisschoolleeftijd  Vlijt vs. minderwaardigheid Competentie
5. Adolescentie  Identiteit vs. identiteitsverwarring Trouw
6. Vroege volwassen  Intimiteit vs. isolement Liefde
7. Middelbare volw.  Generativiteit vs. stagnatie Zorg
8. Late volwassenheid  Ego-integriteit vs. wanhoop Wijsheid
Evolutionaire psychologie – Darwin en co. (vorming ontwikkeling door evolutie)
1. Muturation approach  Universeel verloop van stadia en groei.
2. Vastlegging van adaptieve conditionele ontwikkelingspaden.
Zelfdeterminatie theorie – Deci en Ryan.
1. Kinderen zijn van nature gedreven om te leren en zich te ontwikkelen.
2. Omgeving dan die natuurlijke ontwikkeling stimuleren of dwarsbomen.
Social learning theorie – Bandura  Leren door conditionering, observeren en imiteren.
Constructionisme – Piaget  Kinderen construeren hun eigen ontwikkeling door theorieën te bedenken
en deze te testen.
Sociocultural theory – Vygotsky  Impact van sociale en culturele ervaringen op ontwikkeling van het kind.
Nativistische theorieën  (Een deel van de) cognitieve vaardigheden zijn aangeboren.
Methoden voor data verzameling
1. Zelf-rapportage
2. Ouder-rapportage
3. Leerkracht-rapportage
4. Peer-rapportage
5. Observatie
6. Gedragsmeting
Cross-sectionele methoden  Verschillende leeftijdsgroepen vergelijken op hetzelfde tijdstip.
Longitudinale methoden  Dezelfde individuen op verschillende tijdstippen.
Cohort-sequentiële methoden  Combinatie van cross-sectioneel en longitudinaal.

, Haptische perceptie  Wereld waarnemen en begrijpen door aanraking.
Gehoor  Al 23-24 weken vòòr de geboorte ontwikkeld.
Zicht, visual acuity  Scherpte van het zicht, 6-12 maanden na geboorte goed ontwikkeld.
Object consistentie  Object herkenning bij verschillende afstanden, hoeken en licht.
Multi sensorische waarneming  Het waarnemen van objecten en gebeurtenissen van meerdere zintuigen.
Infant states  Afwisselend patroon van slaap en waak bij baby’s.
1. Diepe slaap
2. Lichte slaap
3. Slaperig
4. Alert
5. Wakkere activiteit
6. Huilen
Emoties  Subjectieve reacties op de omgeving, positief of negatief.
Genetic-maturational view  Emoties zijn producten van biologie.
Learning perspective  Emoties leren door beloning en negeren van ouders bij bepaalde
emotionele expressie.
Functionalist perspectieven  Emoties helpen om doelen te bereiken een aan te passen aan omgeving.
Temperament en vermogen om positieve of negatieve emoties te uitten.
Veerkrachtigen / Easy  Zelfverzekerd, competent, niet angstig.
Overcontrollers / Slow-to-warm-up Aardig en gehoorzaam maar niet zo assertief (internaliserende
problemen).
Undercontrollers / Difficult  Energiek, rusteloos en weinig concentratie (externaliserende problemen).
Primaire emoties  Al op vroege leeftijd en vereist geen introspectie of zelfreflectie.
Bv. angst, vreugde, verdriet, interesse, walging, verbazing.
Secundaire emoties  Later in ontwikkeling en afhankelijk van zelfbewustzijn en anderen.
Bv. trots, schaamte, schuld, jaloezie.
Behoedzaamheid (wariness)  Meer interesse voor onbekende dan bekende mensen.
Stranger distress  Angst voor onbekenden, rond de 7-9 maanden.
Social referencing  Reactie adhv hoe bv moeder zich gedraagt bij onbekend persoon.
Seperation protest  Angst wanneer kind van moeder gescheiden wordt, rond 15 maanden.
Emotional display rules  Cultuur afhankelijke regels over welke emotie bij welke situatie hoort.
Emotionele scripts  Complexe schema’s die het kind helpen emotie te linken aan gebeurtenis.
1. 4-6 jaar  Eén emotie tegelijk kunnen begrijpen.
2. 6-8 jaar  Twee emoties van hetzelfde type tegelijk kunnen begrijpen.
3. 8-9 jaar  Twee emoties als respons op verschillende situaties tegelijk beschrijven.
4. 10 jaar  Twee emoties als respons op twee verschillende aspecten van één situatie.
5. 11-12 jaar  Begrijpen dat één situatie tegenovergestelde emoties kan opwekken.
Hechting (attachment)  Sterke emotionele band tussen baby en verzorgen, ontwikkeld in tweede
helft van eerste levensjaar.
Psychoanalytische theorie hechting Baby hecht aan borst moeder en daarna als moeder zelf als bron.
Leertheorie van hechting  Moeder als secundaire bekrachtiger, associatie moeder en eten.
Cognitieve ontwikkelingsbenadering van hechting  Onderscheid maken tussen moeder en vreemdeling.