Menselijk Bewegingsstelsel:
Orthopedie (Prof. Dr. I. De Greef)
Inhoudstafel:
Aandoeningen van de rug ............................................................................................................................................... 2
Aandoeningen van de hals & schouder .......................................................................................................................... 16
Aandoeningen van de elleboog..................................................................................................................................... 26
Aandoeningen van de pols & hand ............................................................................................................................... 35
Aandoeningen van de heup .......................................................................................................................................... 48
Aandoeningen van de knie ........................................................................................................................................... 53
Aandoeningen van de enkel & voet .............................................................................................................................. 64
1
, Aandoeningen van de rug
Lage rugpijn
Acute lage rugpijn Chronische lage rugpijn
Radiculopathie – ischias
Functionele
nele anatomie anatomie
Cauda-equinasyndroom Spinaalstenose – neurogene claudicatio
DD van rode vlag pathos
Spondylitis ankylopoetica
Infectie Tumoren
Ziekte van Bechterew
Reumatoïde artritis
a 7C 12D 5L 5S o(+-4C) 24 vertebra 7C 12D 5L 5S Osteoporose
(+-4C) & osteomalacie Spondylolysis & spondylolisthesis
Gynaecologische rugpijn
o Tussenwervelschijven
velschijven (niet C1-2) (niet C1-2) Viscerale rugpijn Coxartrose
en Krommingen
o
e • C lordose
se Rugpijn • D kyphose
e • L lordose
× oAlledaags
dullaris L1-2 - cauda Conusprobleem
equina medullaris L1-2 - cauda equina
-S4) (wortels L2-S4)
× Prevalentie cijfers tussen 50-85%
× Belangrijk incidentie met 3 episodes LRP/100 mensen/jaar
× Acute LRP & later recividerende episode3≥ 60% van de gevallen en 10% evolueert naar chronische LRP
3
× Grote socio-economische impact à goede kennis en aanpak vereist!
o verantwoordelijk voor 11% van ziekteverzuim > 28 dagen in BE
o Werverlet door LRP 1/6 & 1/20 hervat werk nooit meer
o maatschappelijke kostprijs: € 200 miljoen (in BE)
× 50-60% van de bevolking is intermittent ruglijder
Functionele anatomie van de rug
Wervelkolom bestaat uit 24 vertebra: 7 C, 12 D/T, 5L , 5S & 4tal coccyges. Tussen de wervels bevinden zich
Functionele
nele anatomie
tussenwervelschijven anatomie
of disci (UITZ. tussen C1-2 - atlas & axis - & sacrale & coccygeales).
In lateraal aanzicht van de WK zijn er 3 krommingen zichtbaar in de wervelkolom: cervicale lordose, thoracale
kyphose & lumbale lordose. Er kunnen zich ook pathologische krommingen voordoen:
Frontaal aanzicht Lateraal aanzicht
a 7C 12D 5L 5S o(+-4C) 24 vertebra 7C 12D 5L 5S (+-4C)
Scoliose
o Tussenwervelschijven (niet C1-2) Verergering van de fysiologische krommingen
velschijven (niet C1-2)
en o Krommingen
e • C lordose
se • D kyphose
e • L lordose
dullaris L1-2 - cauda Conus medullaris L1-2 - cauda equina
o equina
-S4) (wortels L2-S4)
4 4
2
, hose
dose
aris L1-2 Tussen de wervels tegen de zenuwwortels vanuit het ruggenmerg naar de periferie. Vanaf L1-2 eindigt het RM
in de conus medullaris en gaat daarna in de cauda equina (L2-S4). het ruggenmerg is verankerd aan het uiteinde
(wortels L2-S4)
Functionele anatomie Functionele anatomie
atomie d.m.v. het filum terminale.
5
o 24 vertebra 7C 12D 5L 5S (+-4C)
o Tussenwervelschijven (niet C1-2)
Functionele anatomie
le anatomie
o Krommingen
• C lordose
• D kyphose
• L lordose
proc transversi & •spinosi
Corpus
– – arcus – proc transversi & spinosi – o Conus medullaris L1-2
facetgewrichten
o Cauda equina (wortels L2-S4)
• Mobiliteit facetgewrichten STUREN
ewrichten STUREN
iale rotatie o C1-2 axiale rotatie 11 5
10
xie/extensie o C3-7 flexie/extensie Preventie
Het wervellichaam
D bestaat
rotatieuit corpus, arcus, processus transversi & spinosi en facetgewrichten.
(& lateroflexie)
ele
atie
anatomie
(& lateroflexie)
o
P flexie (& lateroflexie) L
o AP flexie (& lateroflexie)
• Individuele therapie
proc transversi & spinosi –
DEMPEN • Discus SCHOKDEMPEN • Rugschool
s – nucleus pulposusoAnnulus fibrosis – nucleus pulposus• Informatie
mpressiekrachten
gewrichten STUREN Beweging - compressiekrachten • Rughygiëne
o
Rugpijn • Ergonomie Functionele anatomie
xiale rotatie
• Psychologie • Corpus – arcus – proc transversi & spinosi –
exie/extensie
7
• Alledaags facetgewrichten
otatie (& lateroflexie) 6
• Prevalentie 50-85%
• Reconditionering • Mobiliteit facetgewrichten STUREN
AP flexie (& lateroflexie)
Functie: Functionele anatomie
• 3 episodes /100 mensen / jaar
• Kracht o C1-2 axiale rotatie
C3-7 flexie/extensie
• 11% ziekteverzuim
o
• Stabiliteit(28d) in België
a.d.h.v. de facetgewrichten
• Corpus – arcus – proc transversi & spinosi – o D a.d.h.v.
rotatiediscus
(& lateroflexie)
KDEMPEN facetgewrichten• Slechts 10% • Conditie
chronisch o L AP flexie (& lateroflexie)
sis – nucleus pulposus Mobiliteit – sturen:
• Mobiliteit facetgewrichten STUREN Schokdempen
• Discusvan de bewegingen en compressie
SCHOKDEMPEN
ompressiekrachten C1-2 axiale rotatie, C3-7 fl-ext,
Economische
T1-12 R impact!
& LF, 25
o C1-2 axiale rotatie o Annulus fibrosis – nucleus pulposus
o C3-7 Goede kennis / aanpak vereist!
flexie/extensie o Beweging krachten
- compressiekrachten
o
L1-5
D
fl-ext &rotatie
LF (& lateroflexie)
L AP flexie (& lateroflexie)
Bestaat
6 uit facies
o
art. inferior + superior Bestaat uit annulus fibrosus en nucleus pulposus 6
12
de facetgewrichten hebben
• Discus Functionele
per niveau verschillende
SCHOKDEMPEN anatomie
le anatomie
orientaties:
o
o
Annulus fibrosis – nucleus pulposus
Beweging - compressiekrachten • Corpus – arcus – proc transversi & spinosi –
facetgewrichten
proc transversi & spinosi – • Mobiliteit facetgewrichten STUREN
9
o C1-2 axiale rotatie
o C3-7 flexie/extensie
ewrichten STUREN Oorzaken o
o
D
L
rotatie (& lateroflexie)
AP flexie (& lateroflexie)
iale rotatie
xie/extensie • Discus SCHOKDEMPEN
atie (& lateroflexie) • 85-90% niet-specifiek
Annulus fibrosis – nucleus pulposus
o
P flexie (& lateroflexie) • Uitsluitingsdiagnose
Beweging - compressiekrachten
o
• Oorzaak?
DEMPEN Discaal o
9
s – nucleus pulposus Functionele anatomie o Discoduraal
mpressiekrachten
è de orientaties bepalen de bewegingsmogelijkheden/segment
o Discoradiculair
o Facettair
o Ligamentair
NB: WK-structuren
8 die overbelast kunnen geraken: discaal, discoduraal,
o Musculair
discoradiculair, facettair, ligamentair, musculair, …
o …
3
Functionele anatomie
26
, Triage
Vereist vanwege de prevalentie van episodisch rugpijn. Men dient een onderscheid in ernst te maken want
niet iedereen heeft een diagnostische Rx of een chirurgische ingreep nodig.
Niet-specifieke LRP (90%) Specifieke LRP
a.g.v. mechanische overbelastingspijn (geen a.g.v. onderliggende aandoening met specifieke
anatomische afwijking aanwezig) lichamelijke oorzaak
beschoud als een uitsluitingsdiagnose bv. Discushernia, radiculopathie, infectueuze spondylodiscitis
Geen chirurgische R\ vereist
Chirurgische R\ kan aangewezen zijn
Spoedig herstel, revalidatie & heractivering van Px
è om diagnose te maken is er een betrouwbaar triage systeem vereist gebaseerd op systematische
anamnese & KO.
Doel: herkennen & uitsluiten van de signaaltekenen (= rode vlaggen & alarmsignalen
Rode vlaggen
Algemeen Rugspecifiek Waarom alarm?
VG kanker Ernstige nachtelijke pijn Tekenen van infecties
Onverklaard gewichtsverlies Recente VG met ernstig trauma Koorts, atypische pijn, VG, …
Constante progressieve, niet- Tekenen van maligniteit
Leeftijd bij onset < 18 jaar mechanische pijn (niet-
& > 55 jaar houdings/BWsgebonden), langdurige VG , nachtelijke pijn, atupische
ochtendstijfheid (> 30-40’) klachten, vermageren, metastasn
Langdurige corticosteroïden Pijn dorsolumbale overgang (hoogL) Neurologische schade
gebruik Structurele houdingsafwijking Verlamming, sensibel verlies
Druggebruik, Uitgebreide en/of progressieve
Algemene aandoening
immunosuppresiva, HIV neurologische tekenen
Reumatologie
Koorts Zadelanesthesie/consistentiestoornissen
mogelijk bacteriele discitis,
septisch beeld Toenemende post-op pijn Gerefereerde pijn
Algemeen onwelzijn Persisterende, ernstige LRP Viscerale pijn
Gele vlaggen
Doel: aandacht voor psychosociale voorspellende factoren zoals:
× Psychosociale problemen × Bewegingsangst
× Pijn- en vermijdingsgedrag × Inadequaat ziektegedrag
è deze kunnen zorgen voor aggravering of depressie. Indien de factoren niet tijdig herkend worden kunnen
ze leiden tot dreigende chroniciteit, escalering van het probleem, lang ziekteverzuim & onnodige OZn.
Oplossing: aard klacht, emotionele reactie, cognitie, attributie, gedragsaanpassingen, discordantie.
4
Orthopedie (Prof. Dr. I. De Greef)
Inhoudstafel:
Aandoeningen van de rug ............................................................................................................................................... 2
Aandoeningen van de hals & schouder .......................................................................................................................... 16
Aandoeningen van de elleboog..................................................................................................................................... 26
Aandoeningen van de pols & hand ............................................................................................................................... 35
Aandoeningen van de heup .......................................................................................................................................... 48
Aandoeningen van de knie ........................................................................................................................................... 53
Aandoeningen van de enkel & voet .............................................................................................................................. 64
1
, Aandoeningen van de rug
Lage rugpijn
Acute lage rugpijn Chronische lage rugpijn
Radiculopathie – ischias
Functionele
nele anatomie anatomie
Cauda-equinasyndroom Spinaalstenose – neurogene claudicatio
DD van rode vlag pathos
Spondylitis ankylopoetica
Infectie Tumoren
Ziekte van Bechterew
Reumatoïde artritis
a 7C 12D 5L 5S o(+-4C) 24 vertebra 7C 12D 5L 5S Osteoporose
(+-4C) & osteomalacie Spondylolysis & spondylolisthesis
Gynaecologische rugpijn
o Tussenwervelschijven
velschijven (niet C1-2) (niet C1-2) Viscerale rugpijn Coxartrose
en Krommingen
o
e • C lordose
se Rugpijn • D kyphose
e • L lordose
× oAlledaags
dullaris L1-2 - cauda Conusprobleem
equina medullaris L1-2 - cauda equina
-S4) (wortels L2-S4)
× Prevalentie cijfers tussen 50-85%
× Belangrijk incidentie met 3 episodes LRP/100 mensen/jaar
× Acute LRP & later recividerende episode3≥ 60% van de gevallen en 10% evolueert naar chronische LRP
3
× Grote socio-economische impact à goede kennis en aanpak vereist!
o verantwoordelijk voor 11% van ziekteverzuim > 28 dagen in BE
o Werverlet door LRP 1/6 & 1/20 hervat werk nooit meer
o maatschappelijke kostprijs: € 200 miljoen (in BE)
× 50-60% van de bevolking is intermittent ruglijder
Functionele anatomie van de rug
Wervelkolom bestaat uit 24 vertebra: 7 C, 12 D/T, 5L , 5S & 4tal coccyges. Tussen de wervels bevinden zich
Functionele
nele anatomie
tussenwervelschijven anatomie
of disci (UITZ. tussen C1-2 - atlas & axis - & sacrale & coccygeales).
In lateraal aanzicht van de WK zijn er 3 krommingen zichtbaar in de wervelkolom: cervicale lordose, thoracale
kyphose & lumbale lordose. Er kunnen zich ook pathologische krommingen voordoen:
Frontaal aanzicht Lateraal aanzicht
a 7C 12D 5L 5S o(+-4C) 24 vertebra 7C 12D 5L 5S (+-4C)
Scoliose
o Tussenwervelschijven (niet C1-2) Verergering van de fysiologische krommingen
velschijven (niet C1-2)
en o Krommingen
e • C lordose
se • D kyphose
e • L lordose
dullaris L1-2 - cauda Conus medullaris L1-2 - cauda equina
o equina
-S4) (wortels L2-S4)
4 4
2
, hose
dose
aris L1-2 Tussen de wervels tegen de zenuwwortels vanuit het ruggenmerg naar de periferie. Vanaf L1-2 eindigt het RM
in de conus medullaris en gaat daarna in de cauda equina (L2-S4). het ruggenmerg is verankerd aan het uiteinde
(wortels L2-S4)
Functionele anatomie Functionele anatomie
atomie d.m.v. het filum terminale.
5
o 24 vertebra 7C 12D 5L 5S (+-4C)
o Tussenwervelschijven (niet C1-2)
Functionele anatomie
le anatomie
o Krommingen
• C lordose
• D kyphose
• L lordose
proc transversi & •spinosi
Corpus
– – arcus – proc transversi & spinosi – o Conus medullaris L1-2
facetgewrichten
o Cauda equina (wortels L2-S4)
• Mobiliteit facetgewrichten STUREN
ewrichten STUREN
iale rotatie o C1-2 axiale rotatie 11 5
10
xie/extensie o C3-7 flexie/extensie Preventie
Het wervellichaam
D bestaat
rotatieuit corpus, arcus, processus transversi & spinosi en facetgewrichten.
(& lateroflexie)
ele
atie
anatomie
(& lateroflexie)
o
P flexie (& lateroflexie) L
o AP flexie (& lateroflexie)
• Individuele therapie
proc transversi & spinosi –
DEMPEN • Discus SCHOKDEMPEN • Rugschool
s – nucleus pulposusoAnnulus fibrosis – nucleus pulposus• Informatie
mpressiekrachten
gewrichten STUREN Beweging - compressiekrachten • Rughygiëne
o
Rugpijn • Ergonomie Functionele anatomie
xiale rotatie
• Psychologie • Corpus – arcus – proc transversi & spinosi –
exie/extensie
7
• Alledaags facetgewrichten
otatie (& lateroflexie) 6
• Prevalentie 50-85%
• Reconditionering • Mobiliteit facetgewrichten STUREN
AP flexie (& lateroflexie)
Functie: Functionele anatomie
• 3 episodes /100 mensen / jaar
• Kracht o C1-2 axiale rotatie
C3-7 flexie/extensie
• 11% ziekteverzuim
o
• Stabiliteit(28d) in België
a.d.h.v. de facetgewrichten
• Corpus – arcus – proc transversi & spinosi – o D a.d.h.v.
rotatiediscus
(& lateroflexie)
KDEMPEN facetgewrichten• Slechts 10% • Conditie
chronisch o L AP flexie (& lateroflexie)
sis – nucleus pulposus Mobiliteit – sturen:
• Mobiliteit facetgewrichten STUREN Schokdempen
• Discusvan de bewegingen en compressie
SCHOKDEMPEN
ompressiekrachten C1-2 axiale rotatie, C3-7 fl-ext,
Economische
T1-12 R impact!
& LF, 25
o C1-2 axiale rotatie o Annulus fibrosis – nucleus pulposus
o C3-7 Goede kennis / aanpak vereist!
flexie/extensie o Beweging krachten
- compressiekrachten
o
L1-5
D
fl-ext &rotatie
LF (& lateroflexie)
L AP flexie (& lateroflexie)
Bestaat
6 uit facies
o
art. inferior + superior Bestaat uit annulus fibrosus en nucleus pulposus 6
12
de facetgewrichten hebben
• Discus Functionele
per niveau verschillende
SCHOKDEMPEN anatomie
le anatomie
orientaties:
o
o
Annulus fibrosis – nucleus pulposus
Beweging - compressiekrachten • Corpus – arcus – proc transversi & spinosi –
facetgewrichten
proc transversi & spinosi – • Mobiliteit facetgewrichten STUREN
9
o C1-2 axiale rotatie
o C3-7 flexie/extensie
ewrichten STUREN Oorzaken o
o
D
L
rotatie (& lateroflexie)
AP flexie (& lateroflexie)
iale rotatie
xie/extensie • Discus SCHOKDEMPEN
atie (& lateroflexie) • 85-90% niet-specifiek
Annulus fibrosis – nucleus pulposus
o
P flexie (& lateroflexie) • Uitsluitingsdiagnose
Beweging - compressiekrachten
o
• Oorzaak?
DEMPEN Discaal o
9
s – nucleus pulposus Functionele anatomie o Discoduraal
mpressiekrachten
è de orientaties bepalen de bewegingsmogelijkheden/segment
o Discoradiculair
o Facettair
o Ligamentair
NB: WK-structuren
8 die overbelast kunnen geraken: discaal, discoduraal,
o Musculair
discoradiculair, facettair, ligamentair, musculair, …
o …
3
Functionele anatomie
26
, Triage
Vereist vanwege de prevalentie van episodisch rugpijn. Men dient een onderscheid in ernst te maken want
niet iedereen heeft een diagnostische Rx of een chirurgische ingreep nodig.
Niet-specifieke LRP (90%) Specifieke LRP
a.g.v. mechanische overbelastingspijn (geen a.g.v. onderliggende aandoening met specifieke
anatomische afwijking aanwezig) lichamelijke oorzaak
beschoud als een uitsluitingsdiagnose bv. Discushernia, radiculopathie, infectueuze spondylodiscitis
Geen chirurgische R\ vereist
Chirurgische R\ kan aangewezen zijn
Spoedig herstel, revalidatie & heractivering van Px
è om diagnose te maken is er een betrouwbaar triage systeem vereist gebaseerd op systematische
anamnese & KO.
Doel: herkennen & uitsluiten van de signaaltekenen (= rode vlaggen & alarmsignalen
Rode vlaggen
Algemeen Rugspecifiek Waarom alarm?
VG kanker Ernstige nachtelijke pijn Tekenen van infecties
Onverklaard gewichtsverlies Recente VG met ernstig trauma Koorts, atypische pijn, VG, …
Constante progressieve, niet- Tekenen van maligniteit
Leeftijd bij onset < 18 jaar mechanische pijn (niet-
& > 55 jaar houdings/BWsgebonden), langdurige VG , nachtelijke pijn, atupische
ochtendstijfheid (> 30-40’) klachten, vermageren, metastasn
Langdurige corticosteroïden Pijn dorsolumbale overgang (hoogL) Neurologische schade
gebruik Structurele houdingsafwijking Verlamming, sensibel verlies
Druggebruik, Uitgebreide en/of progressieve
Algemene aandoening
immunosuppresiva, HIV neurologische tekenen
Reumatologie
Koorts Zadelanesthesie/consistentiestoornissen
mogelijk bacteriele discitis,
septisch beeld Toenemende post-op pijn Gerefereerde pijn
Algemeen onwelzijn Persisterende, ernstige LRP Viscerale pijn
Gele vlaggen
Doel: aandacht voor psychosociale voorspellende factoren zoals:
× Psychosociale problemen × Bewegingsangst
× Pijn- en vermijdingsgedrag × Inadequaat ziektegedrag
è deze kunnen zorgen voor aggravering of depressie. Indien de factoren niet tijdig herkend worden kunnen
ze leiden tot dreigende chroniciteit, escalering van het probleem, lang ziekteverzuim & onnodige OZn.
Oplossing: aard klacht, emotionele reactie, cognitie, attributie, gedragsaanpassingen, discordantie.
4
