Samenvatting aardrijkskunde hoofdstuk 1 t/m 3 van het
katern: Aarde Systeem aarde
Gemaakt door: Guido Tuin
§ 1.1 Planeet aarde
De derde planeet
Aarde is één van de negen planeten die rond de zon draaien.
→ Zon diameter van 1.500.000 km en weegt 330.000 keer meer dan de
aarde.
→ Zon staat 150 miljoen kilometer van de aarde af.
→ Negen planeten die om ze zon draaien vormen samen het Zonnestelsel
→ Mercurius, Venus, Mars en de aarde vormen de binnenplaneten van ons
zonnestelsel.
→ Ouderdom aarde geschat op 4,6 miljard jaar. Ouderdom van de aarde
wordt o.a vastgesteld door de fossielen die er gevonden werden.
→ Oppervlakte aarde en het midden van de aarde 6.400 km.
Opbouw van de aarde
De aarde is opgebouwd uit de kern, mantel en korst.
Kern = Het binnenste gedeelte van de aarde.
Mantel = Plastische laag onder de aardkorst met een diepte van tot
maximaal 2.900 km.
Korst = De buitenste schil van de aarde. Dikte varieert. Onder het
continent 30 km dik en onder de oceaan 5km dik.
→ Kern bestaat uit: nikkel en ijzer → tempratuur 4.700 °C
→ Mantel bestaat uit twee delen: de binnen- en buitenmantel.
Binnenmantel is vast en de buitenmantel is vloeibaar. De mantels bestaan
uit siliciumverbindingen met veel ijzer en magnesium.
→ Aardkorst bestaat uit gesteenten die verbindingen van zuurstof met
ijzer, calcium, magnesium, natrium en aluminium zijn.
Grens tussen de aardkorst en de mantel wordt de Moho-laag genoemd.
→ Lithosfeer = de zuurstofarme gesteenten + de zuurstofrijke
gesteenten samen.
Lithosfeer is tussen de 100 en 150 km dik en wordt onderverdeeld in de
continentale korst en de oceanische korst. De continentale korst
bestaat uit graniet en de oceanische korst uit basalt.
1
, § 1.2 Drijvende continenten
Catastrofe of niet?
→ Tot midden 19e eeuw gingen wetenschappers ervan uit dat de continenten en de oceanen op
vaste plaatsen op aarde lagen. Weliswaar was er allen wat aan de vorm en ligging opgevallen.
→ Catograaf Abraham Ortelius opperde dat de twee Amerikaanse continenten door
overstromingen en aardbevingen zijn losgerukt van Europa en Azië. Engelsman Bacon viel
een eeuw later op dat de oostkust van Zuid-Amerika als een puzzelstukje aan de westkust van
Afrika paste.
Alfred Wegener
→ In 1912 blies de Duitse meteoroloog Alfred Wegener de discussie opnieuw het leven in.
- Hij constateerde grote overeenkomsten tussen de fossiele, flora en
fauna delen van de wereld die tegenwoordig ver uit elkaar liggen.
- Hij vond sporen van vergletsjeringen die gelijktijdig zouden hebben
plaatsgevonden in Australië, Zuid-Afrika, Zuid-Amerika en India.
- Hij had ook ontdekt dat gesteenten in Zuid-Amerika en Afrika precies
op elkaar aansloten.
Volgens hem waren de continenten grote eilanden van relatief lichter
gesteente dat dreef op vloeibare ondergrond waarvan de platen van elkaar
af konden bewegen. Volgens Wegener zouden de continenten samen een
supercontinent geweest zijn met een oeroceaan eromheen en doopte de
supercontinent tot Pangea en de oeroceaan Panthalassa. → Zijn theorie staat
bekend om de ‘continental drift’.
Bewijzen
→ dertig jaar na de dood van Wegener kwamen nieuwe feiten op tafel.
- Door dieptemetingen in de oceanen kwamen ze erachter dat de
oceaan niet vlak was.
- Aardkorst onder de oceanen vrij jong, maar geleidelijk ouder worden
als je van Midden-Atlantische Rug naar het oosten of westen gaat.
- Belangrijk deel van bewijsvoering is ontleend aan het
paleomagnetisme, het aardmagnetisme uit het verre verleden.
IJzer richt zich vooral naar de noord- en zuidpool.
2
katern: Aarde Systeem aarde
Gemaakt door: Guido Tuin
§ 1.1 Planeet aarde
De derde planeet
Aarde is één van de negen planeten die rond de zon draaien.
→ Zon diameter van 1.500.000 km en weegt 330.000 keer meer dan de
aarde.
→ Zon staat 150 miljoen kilometer van de aarde af.
→ Negen planeten die om ze zon draaien vormen samen het Zonnestelsel
→ Mercurius, Venus, Mars en de aarde vormen de binnenplaneten van ons
zonnestelsel.
→ Ouderdom aarde geschat op 4,6 miljard jaar. Ouderdom van de aarde
wordt o.a vastgesteld door de fossielen die er gevonden werden.
→ Oppervlakte aarde en het midden van de aarde 6.400 km.
Opbouw van de aarde
De aarde is opgebouwd uit de kern, mantel en korst.
Kern = Het binnenste gedeelte van de aarde.
Mantel = Plastische laag onder de aardkorst met een diepte van tot
maximaal 2.900 km.
Korst = De buitenste schil van de aarde. Dikte varieert. Onder het
continent 30 km dik en onder de oceaan 5km dik.
→ Kern bestaat uit: nikkel en ijzer → tempratuur 4.700 °C
→ Mantel bestaat uit twee delen: de binnen- en buitenmantel.
Binnenmantel is vast en de buitenmantel is vloeibaar. De mantels bestaan
uit siliciumverbindingen met veel ijzer en magnesium.
→ Aardkorst bestaat uit gesteenten die verbindingen van zuurstof met
ijzer, calcium, magnesium, natrium en aluminium zijn.
Grens tussen de aardkorst en de mantel wordt de Moho-laag genoemd.
→ Lithosfeer = de zuurstofarme gesteenten + de zuurstofrijke
gesteenten samen.
Lithosfeer is tussen de 100 en 150 km dik en wordt onderverdeeld in de
continentale korst en de oceanische korst. De continentale korst
bestaat uit graniet en de oceanische korst uit basalt.
1
, § 1.2 Drijvende continenten
Catastrofe of niet?
→ Tot midden 19e eeuw gingen wetenschappers ervan uit dat de continenten en de oceanen op
vaste plaatsen op aarde lagen. Weliswaar was er allen wat aan de vorm en ligging opgevallen.
→ Catograaf Abraham Ortelius opperde dat de twee Amerikaanse continenten door
overstromingen en aardbevingen zijn losgerukt van Europa en Azië. Engelsman Bacon viel
een eeuw later op dat de oostkust van Zuid-Amerika als een puzzelstukje aan de westkust van
Afrika paste.
Alfred Wegener
→ In 1912 blies de Duitse meteoroloog Alfred Wegener de discussie opnieuw het leven in.
- Hij constateerde grote overeenkomsten tussen de fossiele, flora en
fauna delen van de wereld die tegenwoordig ver uit elkaar liggen.
- Hij vond sporen van vergletsjeringen die gelijktijdig zouden hebben
plaatsgevonden in Australië, Zuid-Afrika, Zuid-Amerika en India.
- Hij had ook ontdekt dat gesteenten in Zuid-Amerika en Afrika precies
op elkaar aansloten.
Volgens hem waren de continenten grote eilanden van relatief lichter
gesteente dat dreef op vloeibare ondergrond waarvan de platen van elkaar
af konden bewegen. Volgens Wegener zouden de continenten samen een
supercontinent geweest zijn met een oeroceaan eromheen en doopte de
supercontinent tot Pangea en de oeroceaan Panthalassa. → Zijn theorie staat
bekend om de ‘continental drift’.
Bewijzen
→ dertig jaar na de dood van Wegener kwamen nieuwe feiten op tafel.
- Door dieptemetingen in de oceanen kwamen ze erachter dat de
oceaan niet vlak was.
- Aardkorst onder de oceanen vrij jong, maar geleidelijk ouder worden
als je van Midden-Atlantische Rug naar het oosten of westen gaat.
- Belangrijk deel van bewijsvoering is ontleend aan het
paleomagnetisme, het aardmagnetisme uit het verre verleden.
IJzer richt zich vooral naar de noord- en zuidpool.
2
