Personen met een niet aangeboren hersenletsel
1.1 Voorbeeld
Het verhaal van Koen kan je op p. 159-160 lezen
1.2 Terminologie
1.2.1 Definitie
NAH1 = gebruikelijke omschrijving voor een blijvende hersenbeschadiging dat niet het gevolg is van een
aangeboren, erfelijke of een tijdens de zwangerschap opgelopen aandoening en die op significante wijze het
leven van de betrokken beïnvloedt.
NAH kan op veel verschillende manieren ontstaan en gevolgen kunnen heel uiteenlopend zijn. Schijn kan
bedriegen: personen die na hun hersenletsel weer hetzelfde lijken te kunnen als vroeger, kunnen ook veranderd
zijn; zich heel moeilijk kunnen concentreren, zich anders gedragen dan voordien, kwaad en verdrietig zijn om wat
hen overkomen is…
1.2.2 ICF kijk op NAH
ICD11 en ICF2 (zie hoofdstuk 2: Lichamelijke beperking)
Wanneer we het toepassen op personen met NAH wordt door het ICF-model hun functioneren geanalyseerd op
3 niveaus:
• Gevolg van het hersenletsel gaat de betrokken persoon 1 of meerdere stoornissen ervaren
Bijvoorbeeld: frontale kwab schade in de hersenen, hemiplegie, dwarslaesie, sensorische stoornissen
• Een stoornis dat gevolgen heeft op de wijze waarop een persoon functioneert in het dagelijkse leven en
dat op verschillende activiteiten à ICF spreekt dan van beperkingen
Bijvoorbeeld: je niet meer herinneren welke stappen je moet ondernemen om je ’s ochtends te wassen,
niet meer kunnen autorijden omwille van moeilijkheden met ruimtelijke waarneming à voorbeeld: niet
meer de telefoon beantwoorden omwille van spraakproblemen
• De problematiek van een NAH heeft meestal belangrijke gevolgen voor de participatie van de persoon aan
zijn sociale omgeving en het maatschappelijk leven
Problemen die een persoon op dit niveau ondervindt = participatieproblemen
Bijvoorbeeld: sociaal isolement omdat men noodzakelijk zijn job heeft stopgezet, de mogelijke
onzichtbare veranderingen in de persoon die er toe kunnen leiden dat een persoon niet meer dezelfde is
binnen een (partner, ouder)relatie
Er is een wisselwerking tussen het functioneren van de persoon op deze 3 niveaus en persoonlijke en externe
factoren.
Persoonlijke factoren Denk aan iemand die veerkracht heeft en optimistisch is, die kan omgaan met het
hersenletsel of de sociale en emotionele ingesteldheid om open over de ervaren
problemen te praten en hulp te vragen…
Comorbiditeit à dat een persoon meerdere stoornissen heeft die elkaar eventueel
kunnen beïnvloeden
Externe factoren Je moet kijken naar de omgeving van de persoon à bijvoorbeeld bij personen met
NAH komen vaak persoonlijkheidsveranderingen voor; of de familie daar goed
mee kan omgaan zal de participatie van de betrokkene sterk beïnvloeden
In getuigenissen van personen met NAH of hun familie valt op dat ze de nadruk leggen op de ‘onzichtbare’
factoren die hun activiteiten en participatie beïnvloeden.
1
Ook wel verworven hersenletsel genoemd
2
International Classification of Functioning, Disability and Health
, 1.3 Etiologie/ Verklaring
NAH’s kunnen o.b.v. de oorzaak in 2 grote groepen worden ingedeeld:
• NAH kan ontstaan op basis van een trauma (verkeerongevallen, arbeidsongevallen, ...)
• Maar het kan ook niet-traumatisch ontstaan zijn: oorzaak is eerder inwendig en in sommige gevallen is het
proces van de hersenbeschadiging al een tijd bezig alvorens de eerste symptomen optreden en diagnose
wordt gesteld, bv. hersentumor, gevolgen ernstige epilepsie, herseninfarcten of -bloedingen.
1.4 ICF: 1ste dimensie: bespreking van enkele bekende stoornissen
1.4.1 Traumatisch hersenletsel
1.4.1.1 Gevolgen
Letsels aan hoofd kunnen schedel, hersenen (of beide) beschadigen.
Een ernstige schedelbeschadiging heeft NIET altijd ernstige hersenbeschadiging tot gevolg.
Bv. verkeersongeval: schedel kan gaaf blijven terwijl hersenen zeer ernstig beschadigd zijn.
Personen met traumatisch hersenletsel kunnen bewustzijn verliezen en soms voor langere tijd in coma vallen. Na
coma kunnen personen ontwaken, of in minder diepe fase van bewustzijn komen = subcoma.
1.4.2 Hersentumor
Kunnen goed- en kwaadaardig zijn à kunnen jarenlang groeien zonder dat persoon uitvalverschijnselen
vertoont.
Primaire tumoren: tumor is in de hersenen ontstaan
Secundaire tumoren: tumoren in de hersenen gekomen door uitzaaiingen elders in het lichaam Hersentumoren =
gevaarlijk ànemen ruimte van de zenuwen in (+ verhoogde hersendruk mogelijk indien tumor groeit).
Symptomen: eerst hoofdpijn, soms braken àmaar ook specifieke problemen naargelang locatie, bv. moeilijker
spreken of epilepsie aanvallen.
1.4.3 Epilepsie
Bij ernstige vorm en frequent of zware aanvallen, kunnen de hersenen onvoldoende recupereren tussen de
aanvallen door àlittekenweefsel op hersenen ontstaat àop termijn kan hierdoor de goede werking van de
hersenen verminderd worden.
1.4.4 Cerebro-vasculair accident
CVA = ‘ongeluk in de bloedvaten van de hersenen’.
2 vormen: beide vormen veroorzaken zuurstoftekort in de hersenen door 1 of meer verstopte/gesprongen
bloedvaten.
Herseninfarct (hersentrombose of hersenembolie) (80%) ontstaat doordat bloedklonter (meestal vanuit
halsslagader)
Trombose Bloedklontertje in de hersenen
Embolie Bloedklontertje dat naar hersenen verhuist
Hersenbloeding: plotselinge en spontaan opgetreden bloedophoping in/rond de hersenen. Symptomen zijn
zelfde als infarct, maar ernstiger afhankelijk van de ligging en grootte van de bloeding.
1.1 Voorbeeld
Het verhaal van Koen kan je op p. 159-160 lezen
1.2 Terminologie
1.2.1 Definitie
NAH1 = gebruikelijke omschrijving voor een blijvende hersenbeschadiging dat niet het gevolg is van een
aangeboren, erfelijke of een tijdens de zwangerschap opgelopen aandoening en die op significante wijze het
leven van de betrokken beïnvloedt.
NAH kan op veel verschillende manieren ontstaan en gevolgen kunnen heel uiteenlopend zijn. Schijn kan
bedriegen: personen die na hun hersenletsel weer hetzelfde lijken te kunnen als vroeger, kunnen ook veranderd
zijn; zich heel moeilijk kunnen concentreren, zich anders gedragen dan voordien, kwaad en verdrietig zijn om wat
hen overkomen is…
1.2.2 ICF kijk op NAH
ICD11 en ICF2 (zie hoofdstuk 2: Lichamelijke beperking)
Wanneer we het toepassen op personen met NAH wordt door het ICF-model hun functioneren geanalyseerd op
3 niveaus:
• Gevolg van het hersenletsel gaat de betrokken persoon 1 of meerdere stoornissen ervaren
Bijvoorbeeld: frontale kwab schade in de hersenen, hemiplegie, dwarslaesie, sensorische stoornissen
• Een stoornis dat gevolgen heeft op de wijze waarop een persoon functioneert in het dagelijkse leven en
dat op verschillende activiteiten à ICF spreekt dan van beperkingen
Bijvoorbeeld: je niet meer herinneren welke stappen je moet ondernemen om je ’s ochtends te wassen,
niet meer kunnen autorijden omwille van moeilijkheden met ruimtelijke waarneming à voorbeeld: niet
meer de telefoon beantwoorden omwille van spraakproblemen
• De problematiek van een NAH heeft meestal belangrijke gevolgen voor de participatie van de persoon aan
zijn sociale omgeving en het maatschappelijk leven
Problemen die een persoon op dit niveau ondervindt = participatieproblemen
Bijvoorbeeld: sociaal isolement omdat men noodzakelijk zijn job heeft stopgezet, de mogelijke
onzichtbare veranderingen in de persoon die er toe kunnen leiden dat een persoon niet meer dezelfde is
binnen een (partner, ouder)relatie
Er is een wisselwerking tussen het functioneren van de persoon op deze 3 niveaus en persoonlijke en externe
factoren.
Persoonlijke factoren Denk aan iemand die veerkracht heeft en optimistisch is, die kan omgaan met het
hersenletsel of de sociale en emotionele ingesteldheid om open over de ervaren
problemen te praten en hulp te vragen…
Comorbiditeit à dat een persoon meerdere stoornissen heeft die elkaar eventueel
kunnen beïnvloeden
Externe factoren Je moet kijken naar de omgeving van de persoon à bijvoorbeeld bij personen met
NAH komen vaak persoonlijkheidsveranderingen voor; of de familie daar goed
mee kan omgaan zal de participatie van de betrokkene sterk beïnvloeden
In getuigenissen van personen met NAH of hun familie valt op dat ze de nadruk leggen op de ‘onzichtbare’
factoren die hun activiteiten en participatie beïnvloeden.
1
Ook wel verworven hersenletsel genoemd
2
International Classification of Functioning, Disability and Health
, 1.3 Etiologie/ Verklaring
NAH’s kunnen o.b.v. de oorzaak in 2 grote groepen worden ingedeeld:
• NAH kan ontstaan op basis van een trauma (verkeerongevallen, arbeidsongevallen, ...)
• Maar het kan ook niet-traumatisch ontstaan zijn: oorzaak is eerder inwendig en in sommige gevallen is het
proces van de hersenbeschadiging al een tijd bezig alvorens de eerste symptomen optreden en diagnose
wordt gesteld, bv. hersentumor, gevolgen ernstige epilepsie, herseninfarcten of -bloedingen.
1.4 ICF: 1ste dimensie: bespreking van enkele bekende stoornissen
1.4.1 Traumatisch hersenletsel
1.4.1.1 Gevolgen
Letsels aan hoofd kunnen schedel, hersenen (of beide) beschadigen.
Een ernstige schedelbeschadiging heeft NIET altijd ernstige hersenbeschadiging tot gevolg.
Bv. verkeersongeval: schedel kan gaaf blijven terwijl hersenen zeer ernstig beschadigd zijn.
Personen met traumatisch hersenletsel kunnen bewustzijn verliezen en soms voor langere tijd in coma vallen. Na
coma kunnen personen ontwaken, of in minder diepe fase van bewustzijn komen = subcoma.
1.4.2 Hersentumor
Kunnen goed- en kwaadaardig zijn à kunnen jarenlang groeien zonder dat persoon uitvalverschijnselen
vertoont.
Primaire tumoren: tumor is in de hersenen ontstaan
Secundaire tumoren: tumoren in de hersenen gekomen door uitzaaiingen elders in het lichaam Hersentumoren =
gevaarlijk ànemen ruimte van de zenuwen in (+ verhoogde hersendruk mogelijk indien tumor groeit).
Symptomen: eerst hoofdpijn, soms braken àmaar ook specifieke problemen naargelang locatie, bv. moeilijker
spreken of epilepsie aanvallen.
1.4.3 Epilepsie
Bij ernstige vorm en frequent of zware aanvallen, kunnen de hersenen onvoldoende recupereren tussen de
aanvallen door àlittekenweefsel op hersenen ontstaat àop termijn kan hierdoor de goede werking van de
hersenen verminderd worden.
1.4.4 Cerebro-vasculair accident
CVA = ‘ongeluk in de bloedvaten van de hersenen’.
2 vormen: beide vormen veroorzaken zuurstoftekort in de hersenen door 1 of meer verstopte/gesprongen
bloedvaten.
Herseninfarct (hersentrombose of hersenembolie) (80%) ontstaat doordat bloedklonter (meestal vanuit
halsslagader)
Trombose Bloedklontertje in de hersenen
Embolie Bloedklontertje dat naar hersenen verhuist
Hersenbloeding: plotselinge en spontaan opgetreden bloedophoping in/rond de hersenen. Symptomen zijn
zelfde als infarct, maar ernstiger afhankelijk van de ligging en grootte van de bloeding.
