Deel 6: omgaan met medicatie
Inleiding
Als gezondheidswerker sta je dicht bij de cliënt en het is belangrijk om de cliënt te motiveren om medicatie op
een correcte manier te nemen.
De cliënt zal meer therapietrouw1 zijn als hij gestimuleerd wordt.
Het is dan van essentieel belang dat je als gezondheidswerker voldoende kennis hebt over medicatie.
Wat er in het lichaam juist gebeurt bij de inname van medicatie (farmacokinetiek2)
De werking (farmacodynamiek3) en wijze van toediening, en de gevaren.
1 Medicatie: definitie, oorsprong en indeling
1.1 Definitie
Een geneesmiddel is elke enkelvoudige of samengestelde substantie, die een therapeutisch of profylactische
eigenschap heeft m.b.t. ziekten bij de mens.
Het is een substantie die kan toegediend worden om fysiologische functies te herstellen, te verbeteren of te
wijzigen door een farmacologisch, immunologisch of metabolisch effect te bewerkstelligen, of om een medische
diagnose te stellen.
1.2 Specialiteitsnaam, generische of stofnaam
Specialiteitsnaam
Alle geneesmiddelen die verkocht worden, hebben een specialiteitsnaam (merknaam).
De fabrikant heeft een product gemaakt (hij heeft er een patent op) en verkoopt dit onder deze
benaming.
Heel vaak is het de specialiteitsnaam die in de volksmond gekend is.
Generische geneesmiddelen
Deze zijn kwalitatief evenwaardig, maar ze zijn goedkoper en zijn daarom een goed alternatief.
De generische naam verwijst vaak naar het actieve bestanddeel aangevuld met de naam van de producent.
Stofnaam
Geneesmiddelen kunnen ook benoemd worden bij hun stofnaam (het actieve bestanddeel).
In de zorg worden de specialiteitsnamen, de generische en de stofnamen door elkaar gebruikt, wat dikwijls voor
verwarring zorgt.
Zorgvragers gebruiken vaak de specialiteitsnaam en artsen gebruiken hoe langer hoe meer de generische naam.
1
Cliënt neemt op correcte manier zijn medicatie
2
Wat doet het lichaam met de medicatie
3
Wat doet de medicatie met het lichaam
, 1.3 Geschiedenis van medicatie
Van overlevering tot wetenschap
Tot voor de Tweede Wereldoorlog waren geneesmiddelen voornamelijk afkomstig van natuurproducten waar
een geneeskundige werking aan werd toegeschreven.
Deze kennis werd van generatie op generatie overgedragen
Tot op heden: er zijn toepassingen van bijvoorbeeld morfine uit opium, digitalis uit
vingerhoedskruid
Deze geneeskrachtige kruiden werden per toeval ontdekt.
Vanaf het begin van de 20e eeuw werd er meer en meer gericht onderzoek gedaan naar het ontstaan van ziekten
en de manieren om deze te behandelen.
De kennis van natuurproducten werd aangevuld met wetenschappelijk onderzochte kennis.
Zo werden er ook nieuwe chemische substanties gesynthetiseerd à bijvoorbeeld Cytostatica
Eveneens wordt er tegenwoordig veel onderzoek gedaan naar biologische geneesmiddelen à de zogenaamde
biosimilaris4
Een ander ontwikkelingsproces voor geneesmiddelen is het inbouwen van delen van menselijk erfelijk materiaal
in bacteriën
Waardoor de bacteriën in staat zijn om menselijke hormonen te produceren à bijvoorbeeld insuline of
het groeihormoon
Alternatieve geneesmiddelen
Sinds de tweede helft van de twintigste eeuw: men spreekt enkel over geneesmiddelen als er wetenschappelijk
is aangetoond dat een preparaat een gunstig effect heeft op de gezondheid van een individu.
Toch is er een heel gamma aan substanties (kruiden, mineralen,…) waarvan dit niet wetenschappelijk is
aangetoond dat deze een gunstig effect hebben à men spreekt van alternatieve geneesmiddelen
Voorbeelden hiervan zijn homeopathie, fytotherapie, orthomoleculaire middelen, ...
Het is onvoorzichtig te stellen dat deze alternatieve geneesmiddelen niet effectief zijn.
Het is nog steeds de individuele gebruiker die moet ervaren of iets werkt of niet.
Geneesmiddelen onderzoek
Zoals aangehaald wordt een preparaat als geneesmiddel beschouwd als er wetenschappelijk is aangetoond dat
het werkzaam is.
Vooraleer een geneesmiddel op de markt komt, wordt dit uitgebreid onderzocht. Binnen dit
geneesmiddelenonderzoek worden een aantal fases omschreven.
Preklinische fase
Het ontwikkelen van een nieuw potentieel geneesmiddel gebeurt in het laboratorium.
Zodra de onderzoekers overtuigd zijn dat een geneeskrachtig preparaat gevonden is, wordt er gestart met
dierproeven. Hierbij gaat men na of het nieuwe preparaat ergens in het leven van het proefdier nadelige
gevolgen heeft.
4
Zijn de gelijkwaardige kopieën van eerder geregistreerde biologische merkgeneesmiddelen, de zogeheten
'referentieproducten' of 'originators. ' Ze zijn niet identiek, maar ze zijn bij patiënten bewezen effectief en veilig.
Inleiding
Als gezondheidswerker sta je dicht bij de cliënt en het is belangrijk om de cliënt te motiveren om medicatie op
een correcte manier te nemen.
De cliënt zal meer therapietrouw1 zijn als hij gestimuleerd wordt.
Het is dan van essentieel belang dat je als gezondheidswerker voldoende kennis hebt over medicatie.
Wat er in het lichaam juist gebeurt bij de inname van medicatie (farmacokinetiek2)
De werking (farmacodynamiek3) en wijze van toediening, en de gevaren.
1 Medicatie: definitie, oorsprong en indeling
1.1 Definitie
Een geneesmiddel is elke enkelvoudige of samengestelde substantie, die een therapeutisch of profylactische
eigenschap heeft m.b.t. ziekten bij de mens.
Het is een substantie die kan toegediend worden om fysiologische functies te herstellen, te verbeteren of te
wijzigen door een farmacologisch, immunologisch of metabolisch effect te bewerkstelligen, of om een medische
diagnose te stellen.
1.2 Specialiteitsnaam, generische of stofnaam
Specialiteitsnaam
Alle geneesmiddelen die verkocht worden, hebben een specialiteitsnaam (merknaam).
De fabrikant heeft een product gemaakt (hij heeft er een patent op) en verkoopt dit onder deze
benaming.
Heel vaak is het de specialiteitsnaam die in de volksmond gekend is.
Generische geneesmiddelen
Deze zijn kwalitatief evenwaardig, maar ze zijn goedkoper en zijn daarom een goed alternatief.
De generische naam verwijst vaak naar het actieve bestanddeel aangevuld met de naam van de producent.
Stofnaam
Geneesmiddelen kunnen ook benoemd worden bij hun stofnaam (het actieve bestanddeel).
In de zorg worden de specialiteitsnamen, de generische en de stofnamen door elkaar gebruikt, wat dikwijls voor
verwarring zorgt.
Zorgvragers gebruiken vaak de specialiteitsnaam en artsen gebruiken hoe langer hoe meer de generische naam.
1
Cliënt neemt op correcte manier zijn medicatie
2
Wat doet het lichaam met de medicatie
3
Wat doet de medicatie met het lichaam
, 1.3 Geschiedenis van medicatie
Van overlevering tot wetenschap
Tot voor de Tweede Wereldoorlog waren geneesmiddelen voornamelijk afkomstig van natuurproducten waar
een geneeskundige werking aan werd toegeschreven.
Deze kennis werd van generatie op generatie overgedragen
Tot op heden: er zijn toepassingen van bijvoorbeeld morfine uit opium, digitalis uit
vingerhoedskruid
Deze geneeskrachtige kruiden werden per toeval ontdekt.
Vanaf het begin van de 20e eeuw werd er meer en meer gericht onderzoek gedaan naar het ontstaan van ziekten
en de manieren om deze te behandelen.
De kennis van natuurproducten werd aangevuld met wetenschappelijk onderzochte kennis.
Zo werden er ook nieuwe chemische substanties gesynthetiseerd à bijvoorbeeld Cytostatica
Eveneens wordt er tegenwoordig veel onderzoek gedaan naar biologische geneesmiddelen à de zogenaamde
biosimilaris4
Een ander ontwikkelingsproces voor geneesmiddelen is het inbouwen van delen van menselijk erfelijk materiaal
in bacteriën
Waardoor de bacteriën in staat zijn om menselijke hormonen te produceren à bijvoorbeeld insuline of
het groeihormoon
Alternatieve geneesmiddelen
Sinds de tweede helft van de twintigste eeuw: men spreekt enkel over geneesmiddelen als er wetenschappelijk
is aangetoond dat een preparaat een gunstig effect heeft op de gezondheid van een individu.
Toch is er een heel gamma aan substanties (kruiden, mineralen,…) waarvan dit niet wetenschappelijk is
aangetoond dat deze een gunstig effect hebben à men spreekt van alternatieve geneesmiddelen
Voorbeelden hiervan zijn homeopathie, fytotherapie, orthomoleculaire middelen, ...
Het is onvoorzichtig te stellen dat deze alternatieve geneesmiddelen niet effectief zijn.
Het is nog steeds de individuele gebruiker die moet ervaren of iets werkt of niet.
Geneesmiddelen onderzoek
Zoals aangehaald wordt een preparaat als geneesmiddel beschouwd als er wetenschappelijk is aangetoond dat
het werkzaam is.
Vooraleer een geneesmiddel op de markt komt, wordt dit uitgebreid onderzocht. Binnen dit
geneesmiddelenonderzoek worden een aantal fases omschreven.
Preklinische fase
Het ontwikkelen van een nieuw potentieel geneesmiddel gebeurt in het laboratorium.
Zodra de onderzoekers overtuigd zijn dat een geneeskrachtig preparaat gevonden is, wordt er gestart met
dierproeven. Hierbij gaat men na of het nieuwe preparaat ergens in het leven van het proefdier nadelige
gevolgen heeft.
4
Zijn de gelijkwaardige kopieën van eerder geregistreerde biologische merkgeneesmiddelen, de zogeheten
'referentieproducten' of 'originators. ' Ze zijn niet identiek, maar ze zijn bij patiënten bewezen effectief en veilig.
