Psychologie
Hoofdstuk 1 – wat is
psychologie?
Lekenpsychologie (= iedereen weet toch dat, gezond verstand,…) is
GEEN academische psychologie.
Pseudopsychologie = zich voordoen als wetenschappelijke waarheid
zoals moeilijke woorden gebruiken; termen verspreiden die
wetenschappelijk klinken maar die helemaal niet zijn
bv:
- grafologie = leesbare handtekening verondersteld pers met veel
zelfvertrouwen,..
- flair testen = buikgevoel testen die wetensch klinken
is ook GEEN academische psychologie.
Psychologie is de wetenschap van het gedrag en de
mentale processen
extern gedrag wordt bestudeerd om interne processen te
begrijpen
Psychologen meten dus het gedrag om iets te weten te komen over de
mentale processen die dit gedrag veroorzaken.
Gedrag meten: bv intelligentie meten (je kan moeilijk iem opensnijden)
Waar komt psychologie vandaan?
- officiele start= 1879! (eerste psychologisch labo is toen opgericht)
- Psychologie heeft lang verleden maar korte geschiedenis
- Filosofie = moeder vd psychologie want eerst was het nadenken over de
menselijke geest
Was laat van immateriele ziel (het is een geest waar we over nadenken) naar
het is een studieobject (onderzoek voeren).
1
, Oud griekse filosofen: 500-400 vC : geocentrisme (=aarde staat centraal;
aarde= middelpunt ipv de zon) en dualisme Plato (=onderscheid maken tussen
lichaam en geest; geest/ziel staat los vh lichaam)
Ontwikkelingen tot 15e eeuw: vertalingen maken van die klassieke ideen vd
griekse filosofen + kerk bepaalde wat de waarheid was op dat moment.
Wetenschappelijke revolutie komt op gang: veel nieuwe ideen en nieuwe
kennis. ➢Kennis = product van wetenschappelijke studie = observatie
en experimenten
Aarde staat niet in middelpunt meer, maar de zon: van geocentrisme naar
heliocentrisme.
Ontwikkelingen id
Ipv te denken over hoe zit de wereld in elkaar -> onderzoek
Descartes (17e eeuw):
- Rationalisme = waarheid achterhalen dmv de rede -> we kunnen aan
alles twijfelen behalve het feit dat we twijfelen.
- Nativisme = idee dat sommige kennis aangeboren is bv vandaag
taalwetenschappen (we zijn gemaakt om taal te gebruiken)
- Dualisme: lichaam is machine die je wetenschappelijk kan onderzoeken
(totaal nieuw idee!) -> hiervoor gebruikte men bv griekse geschriften;
later men gaat mensen echt opensnijden
(17e-18e eeuw)Hobbes, Locke en hume:
- Empirisme= kennis komt tot stand via ervaringen => kennis door
observatie en associaties
Rationalisme (= aangeboren/ nature) VS empirisme (=ervaringen/ nurture)
Evolutietheorie (19e eeuw): Darwin
- We evolueren net zoals dieren, maar mens is speciaal/ op de hoogste
trap vd evolutie
2
,19e eeuw : menselijke geest kan nu officeel onderzocht worden, maatschappij
is eindelijk klaar om geest te beschouwen als studie object.
Beginjaren psychologie:
Vanaf 19e eeuw – versch scholen binnen psychologie bv :
in europa: structuralisme, gestaltpsychologie, psychoanalyse
VS: functionalisme en behaviorisme
Structuralisme (titchener, kulpe) - europa
- Grondlegger academische psychologie= willem wundt
- 1879 richtte hij eerste labo op (labo te Leipzig)
- Wetsch onderzoek menselijke geest (focus was bewustzijn: bv hoelang
duurt het om op geluid te reageren?; Hoe groot moet versch 2 kleuren
zijn om het op te merken?; …)
- Eerst experimenten= prikkers aanbieden en gedrag uitlokken
- ! introspectieve methode ! = kijken naar eigen bewustzijn door
objectieve nauwkeurige rapportering, gevoelens, … bv ik voel spanning
bij dit geluid
Onderzoek structuur bewustzijn (structuralisme)
- Hoe is het bewustzijn opgebouwd -> uit welke bouwstenen en hoe
werken deze
Problemen:
- Betrouwbaarheid? -> limieten bewustzijn, niet reproduceerbaar en we
voelen allemaal op andere manier
- Je kan niet alles oppikken bv te hoge geluiden
Nut structuralisme in vraag gesteld
Functionalisme – vs (=tegenbeweging structuralisme)
- Hoe kunnen we geest optimaal laten functioneren in omgeving?
3
, - Geinspireerd door evolutietheorie: best aangepast is best overlevend ->
hoe kunnen we geest optimaal aanpassen
- Geinspireerd door: William James: stream of consciousness = bewustzijn
is iets dat er is maar ook verandert. Bv nadenken over inhoud
bewustzijn: ik ben moe, heb honger,… -> verandert continu net zoals een
stroom
- Heeft het zin om onderzoek te doen naar een stroom?
- Functionalisten vinden dat het nuttig moet zijn voor de maatschappij bv:
intelligentie: nature/nurture; kan intelligentie verbeterd worden als
omgeving wordt aangepast?/ hoe kunnen we intelligentie verbeteren?
-> heeft nut voor de maatschappij/ individu
Gestaltpsychologie – europa (=tegenbeweging structuralisme)
- Geheel is meer dan de som der delen bv: schilderij is meer dan wat verf,
het is de gehele ervaring dat telt, ze willen niet zoals structuralisme alles
opdelen/ structureren
- Bv hering illusie: als je ieder deel apart bekijkt heb je geen verklaring,
maar als je het geheel bekijkt zie je bv een oog of zon,… als je het als
apart onderdelen bekijkt zijn het gewoon allemaal lijnen
Behaviorisme – vs (Watson en skinner)
- Onderzoek bewustzijn is tijdsverlies, wij moeten ons bezighouden met
het meten van iem zijn gedrag, kijken naar objectieve meetbare zaken
- Sterk geinspireerd door positivisme (=wetensch moet streven naar
objectieve kennis) -> toepassen van wetenschappelijke methode
- SR-psychologie (Stimulus Gedrag)= input-output, of black box
psychologie -> enkel objectief kan je meten de stimulus en de output –
verwerking stimulus= black box= kan men niet meten
- Nurture perspectief!
- Zeer wetensch benadering -> nuttige inzichten: gedragstherapie,
onderwijs (opvoeding, het creeren van een goede student)
- Maar: mechanistische benadering om te zeggen dat je mensen kan
creeren
Psychoanalyse (freud)
- Bewustzijn en gedrag zijn oppervlakkige fenomenen
4
Hoofdstuk 1 – wat is
psychologie?
Lekenpsychologie (= iedereen weet toch dat, gezond verstand,…) is
GEEN academische psychologie.
Pseudopsychologie = zich voordoen als wetenschappelijke waarheid
zoals moeilijke woorden gebruiken; termen verspreiden die
wetenschappelijk klinken maar die helemaal niet zijn
bv:
- grafologie = leesbare handtekening verondersteld pers met veel
zelfvertrouwen,..
- flair testen = buikgevoel testen die wetensch klinken
is ook GEEN academische psychologie.
Psychologie is de wetenschap van het gedrag en de
mentale processen
extern gedrag wordt bestudeerd om interne processen te
begrijpen
Psychologen meten dus het gedrag om iets te weten te komen over de
mentale processen die dit gedrag veroorzaken.
Gedrag meten: bv intelligentie meten (je kan moeilijk iem opensnijden)
Waar komt psychologie vandaan?
- officiele start= 1879! (eerste psychologisch labo is toen opgericht)
- Psychologie heeft lang verleden maar korte geschiedenis
- Filosofie = moeder vd psychologie want eerst was het nadenken over de
menselijke geest
Was laat van immateriele ziel (het is een geest waar we over nadenken) naar
het is een studieobject (onderzoek voeren).
1
, Oud griekse filosofen: 500-400 vC : geocentrisme (=aarde staat centraal;
aarde= middelpunt ipv de zon) en dualisme Plato (=onderscheid maken tussen
lichaam en geest; geest/ziel staat los vh lichaam)
Ontwikkelingen tot 15e eeuw: vertalingen maken van die klassieke ideen vd
griekse filosofen + kerk bepaalde wat de waarheid was op dat moment.
Wetenschappelijke revolutie komt op gang: veel nieuwe ideen en nieuwe
kennis. ➢Kennis = product van wetenschappelijke studie = observatie
en experimenten
Aarde staat niet in middelpunt meer, maar de zon: van geocentrisme naar
heliocentrisme.
Ontwikkelingen id
Ipv te denken over hoe zit de wereld in elkaar -> onderzoek
Descartes (17e eeuw):
- Rationalisme = waarheid achterhalen dmv de rede -> we kunnen aan
alles twijfelen behalve het feit dat we twijfelen.
- Nativisme = idee dat sommige kennis aangeboren is bv vandaag
taalwetenschappen (we zijn gemaakt om taal te gebruiken)
- Dualisme: lichaam is machine die je wetenschappelijk kan onderzoeken
(totaal nieuw idee!) -> hiervoor gebruikte men bv griekse geschriften;
later men gaat mensen echt opensnijden
(17e-18e eeuw)Hobbes, Locke en hume:
- Empirisme= kennis komt tot stand via ervaringen => kennis door
observatie en associaties
Rationalisme (= aangeboren/ nature) VS empirisme (=ervaringen/ nurture)
Evolutietheorie (19e eeuw): Darwin
- We evolueren net zoals dieren, maar mens is speciaal/ op de hoogste
trap vd evolutie
2
,19e eeuw : menselijke geest kan nu officeel onderzocht worden, maatschappij
is eindelijk klaar om geest te beschouwen als studie object.
Beginjaren psychologie:
Vanaf 19e eeuw – versch scholen binnen psychologie bv :
in europa: structuralisme, gestaltpsychologie, psychoanalyse
VS: functionalisme en behaviorisme
Structuralisme (titchener, kulpe) - europa
- Grondlegger academische psychologie= willem wundt
- 1879 richtte hij eerste labo op (labo te Leipzig)
- Wetsch onderzoek menselijke geest (focus was bewustzijn: bv hoelang
duurt het om op geluid te reageren?; Hoe groot moet versch 2 kleuren
zijn om het op te merken?; …)
- Eerst experimenten= prikkers aanbieden en gedrag uitlokken
- ! introspectieve methode ! = kijken naar eigen bewustzijn door
objectieve nauwkeurige rapportering, gevoelens, … bv ik voel spanning
bij dit geluid
Onderzoek structuur bewustzijn (structuralisme)
- Hoe is het bewustzijn opgebouwd -> uit welke bouwstenen en hoe
werken deze
Problemen:
- Betrouwbaarheid? -> limieten bewustzijn, niet reproduceerbaar en we
voelen allemaal op andere manier
- Je kan niet alles oppikken bv te hoge geluiden
Nut structuralisme in vraag gesteld
Functionalisme – vs (=tegenbeweging structuralisme)
- Hoe kunnen we geest optimaal laten functioneren in omgeving?
3
, - Geinspireerd door evolutietheorie: best aangepast is best overlevend ->
hoe kunnen we geest optimaal aanpassen
- Geinspireerd door: William James: stream of consciousness = bewustzijn
is iets dat er is maar ook verandert. Bv nadenken over inhoud
bewustzijn: ik ben moe, heb honger,… -> verandert continu net zoals een
stroom
- Heeft het zin om onderzoek te doen naar een stroom?
- Functionalisten vinden dat het nuttig moet zijn voor de maatschappij bv:
intelligentie: nature/nurture; kan intelligentie verbeterd worden als
omgeving wordt aangepast?/ hoe kunnen we intelligentie verbeteren?
-> heeft nut voor de maatschappij/ individu
Gestaltpsychologie – europa (=tegenbeweging structuralisme)
- Geheel is meer dan de som der delen bv: schilderij is meer dan wat verf,
het is de gehele ervaring dat telt, ze willen niet zoals structuralisme alles
opdelen/ structureren
- Bv hering illusie: als je ieder deel apart bekijkt heb je geen verklaring,
maar als je het geheel bekijkt zie je bv een oog of zon,… als je het als
apart onderdelen bekijkt zijn het gewoon allemaal lijnen
Behaviorisme – vs (Watson en skinner)
- Onderzoek bewustzijn is tijdsverlies, wij moeten ons bezighouden met
het meten van iem zijn gedrag, kijken naar objectieve meetbare zaken
- Sterk geinspireerd door positivisme (=wetensch moet streven naar
objectieve kennis) -> toepassen van wetenschappelijke methode
- SR-psychologie (Stimulus Gedrag)= input-output, of black box
psychologie -> enkel objectief kan je meten de stimulus en de output –
verwerking stimulus= black box= kan men niet meten
- Nurture perspectief!
- Zeer wetensch benadering -> nuttige inzichten: gedragstherapie,
onderwijs (opvoeding, het creeren van een goede student)
- Maar: mechanistische benadering om te zeggen dat je mensen kan
creeren
Psychoanalyse (freud)
- Bewustzijn en gedrag zijn oppervlakkige fenomenen
4
