KEIZERS EN VORSTEN
KLASSIEKE OUDHEID (800 VC - 476)
KONINGSTIJD (7e E - 509 VC)
8e EEUW
ROMULUS: zegt als zwangere vrouw sterft kind uitgesneden
VROEGE REPUBLIEK (509 - 367 VC)
VOLLE REPUBLIEK (367 - 27 VC)
1ste EEUW VC
CAESAR, POMPEIUS en CRASSUS: eerste triumviraat
OCTAVIANUS, LEPIDUS en MARCUS ANTONIUS: tweede triumviraat
27 VC
OCTAVIANUS: derde burgeroorlog geëindigd
- krijgt v/ senaat naam AUGUSTUS
- splitst rijk op in keizerlijke en senaatsprovincies
- keizers worden pontifex maximus (=hoogste rechter niet-civiele rechtspraak)
→ greep op rechtspraak in senaatsprovincies
- wil verschillen tussen vrijheidsstatuten verminderen
- keizerlijke cognitieprocedure ontstaat in zijn keizerlijke provincies
- beslist dat slaven niet meer onbeperkt kunnen worden vrijgelaten: hangt af van
hoeveel je er hebt
- fideïcommis en codicil worden afdwingbaar in keizerlijke cognitieprocedure
VROEGE KEIZERRIJK (27 VC - 284)
1ste EEUW
NERO
delegeert recht om in hoger beroep over cognitieprocessen te oordelen aan senaat en tegen
senaat is geen hoger beroep mogelijk
senaatsbesluit: vindicatielegaat dat naar civiel recht ongeldig is kan omgezet worden in
damnatielegaat
TRAJANUS
emancipatie kan ook afgedwongen worden bij cognitieprocedure
,2de EEUW
ANTONINUS
paterfamilias kon dochter terugroepen van haar man dmv een interdict
→ zegt dat interdict niet geldt als dochter gelukkig is
+ geeft exceptie van bedrog tegen petitio hereditatis
MARCUS AURELIUS
er is toezicht op voogd door praetor tutelarius
psychiaters bij cognitieprocedure
HADRIANUS:
- laat republikeinse schatkist opgaan in de keizerlijke fiscus
→ er komt einde aan de aparte republikeinse instellingen
- uniek bestuur voor alle provincies → rijk zou zonder keizer kunnen leven
- onder zijn gezag eeuwig edict
- fideïcommissaris kon aanvankelijk ook niet-burger zijn maar Hadrianus verbood het +
fideïcommissaris moet al geboren zijn
- zegt in rescript: meerdere borgen samen: voorrecht van schuldsplitsing
→ betalen allemaal evenveel behalve als eentje insolvent is → het aandeel wast bij
de anderen aan
- je kan niet meer aan strafvervolging en confiscatie ontsnappen door zelfmoord
- helft voor schatvinder en helft voor eigenaar grond
ANTONINUS PIUS
opvolger Hadrianus
zegt dat goederen van zelfmoordenaar mogen opgenomen worden in fiscus
3de EEUW
212
CARACALLA
volle civiel statuut voor alle inwoners v/h rijk
235
SEVERUS ALEXANDER: vermoord
= eind Severische dynastie
→ periode van instabiliteit
→ veel opeenvolgende soldatenkeizers
LATE KEIZERRIJK (284 - 565)
284
DIOCLETIANUS
tot keizer uitgeroepen in Klein-Azië
→ ene keizerrijk hersteld
→ nieuw regime: begin dominaat/late keizerrijk
, → militair en tegen christendom dus absolute respect voor Romeinse orde
→ nabijheidspolitiek
→ consultatiepraktijk niet meer belangrijk
→ bouwt kanselarij op
→ codex Hermogenianus en Gregoriaanse codex
+ adrogatio moet gevraagd worden aan administratie en toegekend per rescript
vrouwen mogen dit ook
+ manumissio kan ook door verjaring verkregen worden
MAXIMUS is eerste augustus iunior bij Diocletianus
4de EEUW
310
CONSTANTIJN
heeft 4de plaats in hiërarchie en is niet blij → er breekt successieoorlog uit, hij wint
→ Constantijnse schenking aan paus
+ erkent uitspraak bisschoppen met exsequatur
+ zet boete op onverantwoord appel + causa van geschil mag niet meer veranderd
worden in hoger beroep
+ beroep tegen tussenvonnis mogelijk als procedurefouten door rechter of als hij
peremptoire excepties ontvankelijk verklaart of bezitsmaatregelen uitspreekt
+ vereist 2 getuigen want “1 getuige is geen getuige”
+ zegt dat je kind mag overdragen naar andere familia tegen betaling bij extreme
armoede
+ pf mag vrijlating herroepen bij grove ondankbaarheid
+ kind krijgt hypotheek op vermogen van voogd voor zekerheid
+ laat voor beide legaten iedere formulering toe als de bedoeling van erflater maar
duidelijk blijft
+ te lage prijs leidt nooit tot ontbinding van vbt
+ niet betaling: er wordt beschouwt dat het goed tegen de schuld werd verkocht aan
pandnemer → verboden
382
GRATIANUS
wordt pontifex maximus (= paus)
THEODOSIUS DE GROTE
= Theodosius I
- herenigt ORR en WRR kort
- beslist in edict van Thessaloníki van Theodosius de Grote dat christendom Romeinse
staatsgodsdienst wordt
= eerste tekst in Codex Justinianus (C.1.1.1)
KLASSIEKE OUDHEID (800 VC - 476)
KONINGSTIJD (7e E - 509 VC)
8e EEUW
ROMULUS: zegt als zwangere vrouw sterft kind uitgesneden
VROEGE REPUBLIEK (509 - 367 VC)
VOLLE REPUBLIEK (367 - 27 VC)
1ste EEUW VC
CAESAR, POMPEIUS en CRASSUS: eerste triumviraat
OCTAVIANUS, LEPIDUS en MARCUS ANTONIUS: tweede triumviraat
27 VC
OCTAVIANUS: derde burgeroorlog geëindigd
- krijgt v/ senaat naam AUGUSTUS
- splitst rijk op in keizerlijke en senaatsprovincies
- keizers worden pontifex maximus (=hoogste rechter niet-civiele rechtspraak)
→ greep op rechtspraak in senaatsprovincies
- wil verschillen tussen vrijheidsstatuten verminderen
- keizerlijke cognitieprocedure ontstaat in zijn keizerlijke provincies
- beslist dat slaven niet meer onbeperkt kunnen worden vrijgelaten: hangt af van
hoeveel je er hebt
- fideïcommis en codicil worden afdwingbaar in keizerlijke cognitieprocedure
VROEGE KEIZERRIJK (27 VC - 284)
1ste EEUW
NERO
delegeert recht om in hoger beroep over cognitieprocessen te oordelen aan senaat en tegen
senaat is geen hoger beroep mogelijk
senaatsbesluit: vindicatielegaat dat naar civiel recht ongeldig is kan omgezet worden in
damnatielegaat
TRAJANUS
emancipatie kan ook afgedwongen worden bij cognitieprocedure
,2de EEUW
ANTONINUS
paterfamilias kon dochter terugroepen van haar man dmv een interdict
→ zegt dat interdict niet geldt als dochter gelukkig is
+ geeft exceptie van bedrog tegen petitio hereditatis
MARCUS AURELIUS
er is toezicht op voogd door praetor tutelarius
psychiaters bij cognitieprocedure
HADRIANUS:
- laat republikeinse schatkist opgaan in de keizerlijke fiscus
→ er komt einde aan de aparte republikeinse instellingen
- uniek bestuur voor alle provincies → rijk zou zonder keizer kunnen leven
- onder zijn gezag eeuwig edict
- fideïcommissaris kon aanvankelijk ook niet-burger zijn maar Hadrianus verbood het +
fideïcommissaris moet al geboren zijn
- zegt in rescript: meerdere borgen samen: voorrecht van schuldsplitsing
→ betalen allemaal evenveel behalve als eentje insolvent is → het aandeel wast bij
de anderen aan
- je kan niet meer aan strafvervolging en confiscatie ontsnappen door zelfmoord
- helft voor schatvinder en helft voor eigenaar grond
ANTONINUS PIUS
opvolger Hadrianus
zegt dat goederen van zelfmoordenaar mogen opgenomen worden in fiscus
3de EEUW
212
CARACALLA
volle civiel statuut voor alle inwoners v/h rijk
235
SEVERUS ALEXANDER: vermoord
= eind Severische dynastie
→ periode van instabiliteit
→ veel opeenvolgende soldatenkeizers
LATE KEIZERRIJK (284 - 565)
284
DIOCLETIANUS
tot keizer uitgeroepen in Klein-Azië
→ ene keizerrijk hersteld
→ nieuw regime: begin dominaat/late keizerrijk
, → militair en tegen christendom dus absolute respect voor Romeinse orde
→ nabijheidspolitiek
→ consultatiepraktijk niet meer belangrijk
→ bouwt kanselarij op
→ codex Hermogenianus en Gregoriaanse codex
+ adrogatio moet gevraagd worden aan administratie en toegekend per rescript
vrouwen mogen dit ook
+ manumissio kan ook door verjaring verkregen worden
MAXIMUS is eerste augustus iunior bij Diocletianus
4de EEUW
310
CONSTANTIJN
heeft 4de plaats in hiërarchie en is niet blij → er breekt successieoorlog uit, hij wint
→ Constantijnse schenking aan paus
+ erkent uitspraak bisschoppen met exsequatur
+ zet boete op onverantwoord appel + causa van geschil mag niet meer veranderd
worden in hoger beroep
+ beroep tegen tussenvonnis mogelijk als procedurefouten door rechter of als hij
peremptoire excepties ontvankelijk verklaart of bezitsmaatregelen uitspreekt
+ vereist 2 getuigen want “1 getuige is geen getuige”
+ zegt dat je kind mag overdragen naar andere familia tegen betaling bij extreme
armoede
+ pf mag vrijlating herroepen bij grove ondankbaarheid
+ kind krijgt hypotheek op vermogen van voogd voor zekerheid
+ laat voor beide legaten iedere formulering toe als de bedoeling van erflater maar
duidelijk blijft
+ te lage prijs leidt nooit tot ontbinding van vbt
+ niet betaling: er wordt beschouwt dat het goed tegen de schuld werd verkocht aan
pandnemer → verboden
382
GRATIANUS
wordt pontifex maximus (= paus)
THEODOSIUS DE GROTE
= Theodosius I
- herenigt ORR en WRR kort
- beslist in edict van Thessaloníki van Theodosius de Grote dat christendom Romeinse
staatsgodsdienst wordt
= eerste tekst in Codex Justinianus (C.1.1.1)
