Inhoud
1. Wat is een psychologische test?.......................................................................................................................................................4
1.1 Een test is een beoordelingsprocedure......................................................................................................................................4
1.2 Een test registreert psychologische eigenschappen...................................................................................................................4
1.2.1 Wat zijn psychologische eigenschappen?............................................................................................................................4
1.2.2 Psychologische eigenschappen moeten geoperationaliseerd worden...............................................................................5
1.3 Een test levert een psychometrisch onderbouwd meetresultaat op.........................................................................................6
1.3.1 De 5 psychometrische kwaliteiten zijn.................................................................................................................................6
1.3.2 De testhandleiding...............................................................................................................................................................6
1.4 Andere kenmerken van een test.................................................................................................................................................7
1.4.1 Reikwijdte.............................................................................................................................................................................8
1.4.2 Aanvaardbaarheid................................................................................................................................................................8
1.4.3 Onpartijdigheid....................................................................................................................................................................8
1.4.4 Praktische aspecten.............................................................................................................................................................8
2. Korte geschiedenis van het psychologisch testen.............................................................................................................................9
2.1 De vroege voorlopers..................................................................................................................................................................9
2.2 Een aarzelende start....................................................................................................................................................................9
2.3 De eerste echte intelligentietest...............................................................................................................................................10
2.4 De verdere evolutie...................................................................................................................................................................11
2.4.1 Van individuele naar collectieve tests................................................................................................................................11
2.4.2 Nieuwe verwerkingswijzen in het intelligentieonderzoek.................................................................................................11
2.4.3 Het meten van andere eigenschappen..............................................................................................................................17
2.5 De hedendaagse testpraktijk....................................................................................................................................................18
3. Soorten tests...................................................................................................................................................................................19
3.1 Presentatieniveautests..............................................................................................................................................................19
3.1.1 Enkelvoudige algemene niveautests..................................................................................................................................20
3.1.2 Veelvoudige algemene niveautests...................................................................................................................................20
3.1.3 Speciale niveautests...........................................................................................................................................................21
3.1.4 Vorderingentests................................................................................................................................................................21
3.2 Tests voor gedragdswijze..........................................................................................................................................................21
3.2.1 Observatietests..................................................................................................................................................................22
3.2.2 Somato-fysiologische methoden.......................................................................................................................................22
3.2.3 Zelfbeoordeling..................................................................................................................................................................23
3.2.4 Projectieve technieken.......................................................................................................................................................23
4. Schaleren.........................................................................................................................................................................................24
4.1 Variabelen en meetschalen.......................................................................................................................................................24
4.1.1 Variabelen kunnen numeriek of niet-numeriek zijn..........................................................................................................24
4.1.2 Numerieke variabelen hebben een meetniveau...............................................................................................................25
1
, 4.2 Van testuitslagen naar schaalscores.........................................................................................................................................25
4.2.1 Soorten antwoordschalen..................................................................................................................................................25
4.2.2 Van testuitslagen naar schaalscores..................................................................................................................................27
5. Persoonlijheidsdiagnostiek.............................................................................................................................................................30
5.1 Wat is persoonlijkheid?.............................................................................................................................................................30
5.1.1 Stabiliteit van persoonlijkheid............................................................................................................................................30
5.1.2 Erfelijkheid van persoonlijkheid.........................................................................................................................................30
5.1.3 Verschillende stromingen persoonlijkheidspsychologie....................................................................................................31
5.2 De big 5 persoonlijkheidstrekken..............................................................................................................................................31
5.3 Persoonlijheidsvragenlijsten.....................................................................................................................................................31
5.3.1 Meten van persoonlijkheid................................................................................................................................................31
5.3.2 Wat zijn persoonlijheidsvragenlijsten................................................................................................................................31
5.3.3 Voordelen van persoonlijkheidsvragen.............................................................................................................................31
5.3.4 Nadelen van persoonlijkheidsvragen.................................................................................................................................32
5.3.5 Voorwaarde afname persoonlijksheidsvragenlijsten........................................................................................................32
5.3.6 Persoonlijkheidsvragenlijsten in Nederlands taalgebied...................................................................................................32
5.3.7 Normatieve vs ipsatieve persoonlijkheidsvragenlijsten....................................................................................................32
5.4 De neo-PI-3................................................................................................................................................................................32
5.4.1 Neo-persoonlijksheidsvragen: overzicht............................................................................................................................32
5.4.2 NEO-persoonlijkheidsvragenlijsten: Algemeen.................................................................................................................33
5.4.3 Neo-persoonlijksvragenlijstlijsten: Algemeen...................................................................................................................33
5.4.4 NEO-PI-3: Domeinen en facetten.......................................................................................................................................33
5.5 Toepassingsgebieden................................................................................................................................................................41
5.6 Psychometrische eigenschappen..............................................................................................................................................41
2
, Basis van psychodiagnostiek
Psychodiagnostiek: De wetenschap die erop gericht is om op een gefundeerde manier informatie van een persoon en zijn
omgeving te verzamelen met het oog op het nemen van verantwoorde beslissingen.
- Maar! Oordeelsfouten
- Belangrijk om menselijk gedrag op een wetenschappelijke manier te onderzoeken
- Dwz: evidence based (op empirische wijze, op wetenschappelijke wijze, je kan er testen op doen)
- O.a. via gebruik van psychologische tests
De ene test is de andere niet
- Een psychologische test is psychometrisch onderbouwd
- Evidence based: betrouwbaar, valide…
- Een echte test moet psychometrisch betrouwbaar zijn, valide,…
Rorschachtest :wat je ziet zegt iets over hoe je bent , wat je denkt,…
= projectieve test
Welke persoon trekt je het meeste aan, welke het minste?
Met iedereen is iets mis (manisch, homoseksueeln,…) -> je antwoord zou iets zeggen over hoe je bent.
3
, Verschillende soorten diagnostische instrumenten (interviews, persoonlijkheidsvragenlijsten,
observatie-instrumenten, prestatietests,… – zie verder
De psychologische test als wetenschappelijk instrument
1. WAT IS EEN PSYCHOLOGISCHE TEST?
Een psychologische test… is een beoordelingsprocedure (1.1) om een psychometrisch onderbouwde maat (meting) te
verschaffen (1.3) van één of meerdere psychologische eigenschappen (1.2)
1.1 EEN TEST IS EEN BEOORDELINGSPROCEDURE
In kaart brengen van menselijke eigenschappen
- Wat mensen KUNNEN (prestaties)
- Hoe mensen ZIJN (gedragswijze)
Op zoek naar verschillen
- Tussen mensen: inter-individueel
o Vb: Wie is de sterkste sollicitant: X of Y?
- Binnen eenzelfde persoon: intra-individueel
o Vb: Hoe evolueert X na het volgen van een training, behandeling…?
1.2 EEN TEST REGISTREERT PSYCHOLOGISCHE EIGENSCHAPPEN
1.2.1 WAT ZIJN PSYCHOLOGISCHE EIGENSCHAPPEN?
4
1. Wat is een psychologische test?.......................................................................................................................................................4
1.1 Een test is een beoordelingsprocedure......................................................................................................................................4
1.2 Een test registreert psychologische eigenschappen...................................................................................................................4
1.2.1 Wat zijn psychologische eigenschappen?............................................................................................................................4
1.2.2 Psychologische eigenschappen moeten geoperationaliseerd worden...............................................................................5
1.3 Een test levert een psychometrisch onderbouwd meetresultaat op.........................................................................................6
1.3.1 De 5 psychometrische kwaliteiten zijn.................................................................................................................................6
1.3.2 De testhandleiding...............................................................................................................................................................6
1.4 Andere kenmerken van een test.................................................................................................................................................7
1.4.1 Reikwijdte.............................................................................................................................................................................8
1.4.2 Aanvaardbaarheid................................................................................................................................................................8
1.4.3 Onpartijdigheid....................................................................................................................................................................8
1.4.4 Praktische aspecten.............................................................................................................................................................8
2. Korte geschiedenis van het psychologisch testen.............................................................................................................................9
2.1 De vroege voorlopers..................................................................................................................................................................9
2.2 Een aarzelende start....................................................................................................................................................................9
2.3 De eerste echte intelligentietest...............................................................................................................................................10
2.4 De verdere evolutie...................................................................................................................................................................11
2.4.1 Van individuele naar collectieve tests................................................................................................................................11
2.4.2 Nieuwe verwerkingswijzen in het intelligentieonderzoek.................................................................................................11
2.4.3 Het meten van andere eigenschappen..............................................................................................................................17
2.5 De hedendaagse testpraktijk....................................................................................................................................................18
3. Soorten tests...................................................................................................................................................................................19
3.1 Presentatieniveautests..............................................................................................................................................................19
3.1.1 Enkelvoudige algemene niveautests..................................................................................................................................20
3.1.2 Veelvoudige algemene niveautests...................................................................................................................................20
3.1.3 Speciale niveautests...........................................................................................................................................................21
3.1.4 Vorderingentests................................................................................................................................................................21
3.2 Tests voor gedragdswijze..........................................................................................................................................................21
3.2.1 Observatietests..................................................................................................................................................................22
3.2.2 Somato-fysiologische methoden.......................................................................................................................................22
3.2.3 Zelfbeoordeling..................................................................................................................................................................23
3.2.4 Projectieve technieken.......................................................................................................................................................23
4. Schaleren.........................................................................................................................................................................................24
4.1 Variabelen en meetschalen.......................................................................................................................................................24
4.1.1 Variabelen kunnen numeriek of niet-numeriek zijn..........................................................................................................24
4.1.2 Numerieke variabelen hebben een meetniveau...............................................................................................................25
1
, 4.2 Van testuitslagen naar schaalscores.........................................................................................................................................25
4.2.1 Soorten antwoordschalen..................................................................................................................................................25
4.2.2 Van testuitslagen naar schaalscores..................................................................................................................................27
5. Persoonlijheidsdiagnostiek.............................................................................................................................................................30
5.1 Wat is persoonlijkheid?.............................................................................................................................................................30
5.1.1 Stabiliteit van persoonlijkheid............................................................................................................................................30
5.1.2 Erfelijkheid van persoonlijkheid.........................................................................................................................................30
5.1.3 Verschillende stromingen persoonlijkheidspsychologie....................................................................................................31
5.2 De big 5 persoonlijkheidstrekken..............................................................................................................................................31
5.3 Persoonlijheidsvragenlijsten.....................................................................................................................................................31
5.3.1 Meten van persoonlijkheid................................................................................................................................................31
5.3.2 Wat zijn persoonlijheidsvragenlijsten................................................................................................................................31
5.3.3 Voordelen van persoonlijkheidsvragen.............................................................................................................................31
5.3.4 Nadelen van persoonlijkheidsvragen.................................................................................................................................32
5.3.5 Voorwaarde afname persoonlijksheidsvragenlijsten........................................................................................................32
5.3.6 Persoonlijkheidsvragenlijsten in Nederlands taalgebied...................................................................................................32
5.3.7 Normatieve vs ipsatieve persoonlijkheidsvragenlijsten....................................................................................................32
5.4 De neo-PI-3................................................................................................................................................................................32
5.4.1 Neo-persoonlijksheidsvragen: overzicht............................................................................................................................32
5.4.2 NEO-persoonlijkheidsvragenlijsten: Algemeen.................................................................................................................33
5.4.3 Neo-persoonlijksvragenlijstlijsten: Algemeen...................................................................................................................33
5.4.4 NEO-PI-3: Domeinen en facetten.......................................................................................................................................33
5.5 Toepassingsgebieden................................................................................................................................................................41
5.6 Psychometrische eigenschappen..............................................................................................................................................41
2
, Basis van psychodiagnostiek
Psychodiagnostiek: De wetenschap die erop gericht is om op een gefundeerde manier informatie van een persoon en zijn
omgeving te verzamelen met het oog op het nemen van verantwoorde beslissingen.
- Maar! Oordeelsfouten
- Belangrijk om menselijk gedrag op een wetenschappelijke manier te onderzoeken
- Dwz: evidence based (op empirische wijze, op wetenschappelijke wijze, je kan er testen op doen)
- O.a. via gebruik van psychologische tests
De ene test is de andere niet
- Een psychologische test is psychometrisch onderbouwd
- Evidence based: betrouwbaar, valide…
- Een echte test moet psychometrisch betrouwbaar zijn, valide,…
Rorschachtest :wat je ziet zegt iets over hoe je bent , wat je denkt,…
= projectieve test
Welke persoon trekt je het meeste aan, welke het minste?
Met iedereen is iets mis (manisch, homoseksueeln,…) -> je antwoord zou iets zeggen over hoe je bent.
3
, Verschillende soorten diagnostische instrumenten (interviews, persoonlijkheidsvragenlijsten,
observatie-instrumenten, prestatietests,… – zie verder
De psychologische test als wetenschappelijk instrument
1. WAT IS EEN PSYCHOLOGISCHE TEST?
Een psychologische test… is een beoordelingsprocedure (1.1) om een psychometrisch onderbouwde maat (meting) te
verschaffen (1.3) van één of meerdere psychologische eigenschappen (1.2)
1.1 EEN TEST IS EEN BEOORDELINGSPROCEDURE
In kaart brengen van menselijke eigenschappen
- Wat mensen KUNNEN (prestaties)
- Hoe mensen ZIJN (gedragswijze)
Op zoek naar verschillen
- Tussen mensen: inter-individueel
o Vb: Wie is de sterkste sollicitant: X of Y?
- Binnen eenzelfde persoon: intra-individueel
o Vb: Hoe evolueert X na het volgen van een training, behandeling…?
1.2 EEN TEST REGISTREERT PSYCHOLOGISCHE EIGENSCHAPPEN
1.2.1 WAT ZIJN PSYCHOLOGISCHE EIGENSCHAPPEN?
4
