Inhoud
Les 1 Groepsperceptie...........................................................................................................................................................................3
1.1 Sociale categorisering.................................................................................................................................................................3
1.1.1 Indelen van mensen.............................................................................................................................................................3
1.1.2 Zelfcategorisering.................................................................................................................................................................4
Assimilatie: spelers zijn allemaal hetzelfde gekleed, ze hebben een typisch beeld.....................................................................4
1.1.3 Ik, wij en de anderen............................................................................................................................................................6
1.2 Stereotypering.............................................................................................................................................................................8
1.2.1 (on)waarheidsgehalte..........................................................................................................................................................8
1.2.2 Herkomst..............................................................................................................................................................................8
1.2.3 Stabiliteit............................................................................................................................................................................10
1.2.4 Genderstereotypen............................................................................................................................................................11
les 2 Attitudes......................................................................................................................................................................................12
2.1 Wat zijn attitudes?....................................................................................................................................................................12
2.1.1 Attitudes.............................................................................................................................................................................13
2.1.1 Wat zijn attitudes?.............................................................................................................................................................13
2.2 Ontstaan van attitudes..............................................................................................................................................................13
2.2.1 Aangeboren gevoeligheden...............................................................................................................................................13
2.2.2 Beredeneerde afwegingen.................................................................................................................................................14
2.2.3 Sociale invloeden...............................................................................................................................................................14
2.2.4 Conditionering....................................................................................................................................................................17
2.2.5 Het effect van herhaalde bloodstelling..............................................................................................................................19
2.3 Effectieve beïnvloedingsstrategieën.........................................................................................................................................22
2.3.1 De klassieke benaderinswijze.............................................................................................................................................22
2.3.2 De centrale en perifere overredingsroute.........................................................................................................................24
2.3.3 Zich teweerstellen tegen beïvloeding................................................................................................................................26
2.4 Attitudes en gedrag...................................................................................................................................................................27
2.4.1 Invloed van attitudes op gedrag........................................................................................................................................27
2.4.2 Invloed van gedrag op attitudes........................................................................................................................................29
2.5 Effectieve beïnvloedingsstrategiën...........................................................................................................................................30
2.5.1 Conitieve dissonantietheorie.............................................................................................................................................30
Les 3 Groepsnormen...........................................................................................................................................................................33
3.1 Hoe normen onstaan................................................................................................................................................................33
3.1.1 Van boven opgelegde normen...........................................................................................................................................33
3.1.2 Normen die spontaan ontstaan binnen groep...................................................................................................................33
3.2 Impact van groepsnorm op individu.........................................................................................................................................35
3.2.1 automatisch........................................................................................................................................................................35
3.2.2 conformeren......................................................................................................................................................................35
1
, 3.2.3 Inwilligen van een verzoek.................................................................................................................................................39
3.2.4 gehoorzamen.....................................................................................................................................................................42
les 4 Groepsprocessen........................................................................................................................................................................46
4.1 Als de individuele prestaties identificeerbaar zijn....................................................................................................................46
4.2 Als de individuele prestaties niet herkenbaar zijn....................................................................................................................50
4.3 Het eenheidsmodel...................................................................................................................................................................51
4.4 De impact van anonimiteit op het gedrag................................................................................................................................52
les 5 Inclusie en historiek van beeldvorming rond beperking............................................................................................................54
Les 6 Superdiversiteit..........................................................................................................................................................................55
6.1 Belgische migratieeschiedenis..................................................................................................................................................55
6.2 Wat is superdiversiteit..............................................................................................................................................................56
6.2.1 Definitie..............................................................................................................................................................................56
6.2.2 Kwantitatieve verschillen en majority-minority cities.......................................................................................................56
6.2.3 Kwalitatieve verschillen......................................................................................................................................................56
6.3 Hoe gaan we om met superdiversiteit?....................................................................................................................................58
6.4 Voorbeeldvraag.........................................................................................................................................................................60
2
,LES 1 GROEPSPERCEPTIE
1.1 SOCIALE CATEGORISERING
1.1.1 INDELEN VAN MENSEN
WAT:
- Het spontaan onderbrengen van situaties en mensen in een aantal overzichtelijke categorieën
Fundamenteel:
- Eigen aan de mens
- Al vanaf de peutertijd aanwezig
- Brengt orde aan hoe we de wereld zien
OP BASIS VAN:
- Oppervlakkige kenmerken
o Geslacht
o Leeftijd
o Etniciteit,
o Kleding
o Lichaamsbouw
o ...
- Diepere kenmerken
o Persoonlijkheidskenmerken
o Vaardigheden
o ...
WAAROM
- Snellere informatieverwerking (Sneller is soms beter want het kan onze overlevingsangst bepalen)
- Laat ons toe snel te beslissen en handelen
- Belangrijk om nel te weten wat we moeten doen. We zien bv dat het politie is dat hand uitsteekt, dus we weten dat we
moeten stoppen
Prototypes
Aan elke groep die we vormen kennen we eigenschappen toe. Zo onderscheiden we de ene groep van de andere.
3 eigenschappen:
- Descriptief ‘feitelijke’ kenmerken, beschrijvend (hoe ziet de groep er uit?, hoe kan je ze herkennen?)
- Evaluatief gevoelens dat het beeld oproept (sympathie of afkeer)
3
, - Prescriptief gedrag dat de groep wel of niet mag stellen, verwachtingen
Voorbeeld: kansarmen Voorbeeld wietgebruiker
Prototypes
worden subjectief ingevuld
- Niet op basis van feiten of onderzoek
Invulling verschilt tussen mensen Maar veel wel overeenkomsten
- Iedereen heeft zijn eigen beeld/invulling over de groep
Vervormt onze perceptie over die groep
- We kijken anders naar de groep vanwege het prototype dat we er over houden
Mogelijke examenvraag:
“Een echte Amerikaan (1) is helaas helemaal niet begaan met het milieu, (2) houdt van cola en (3) wordt verondersteld na het
horen van een presidentiële speech “God bless America” te zeggen.”
Dit groepsprototype bevat in oplopende volgorde…
a. (1) een descriptieve eigenschap (2) een evaluatieve eigenschap en (3) een prescriptieve eigenschap.
b. (1) een evaluatieve, (2) een prescriptieve en (3) een descriptieve eigenschap.
c. (1) een descriptieve eigenschap, (2) een prescriptieve eigenschap en (3) een evaluatieve eigenschap.
d. (1) een evaluatieve, (2) een descriptieve en (3) een prescriptieve eigenschap
Hoe vervormt onze perceptie
- Als we als buitenstaander naar een groep kijken, zijn er twee effecten die voorkomen:
Assimilatie: verschillen binnen groepen worden geminimaliseerd (5 unieke mensen veralgemenen)
Contrast: verschillen tussen groepen worden uitvergroot : ( beeld tussen sport en beweging en informatica groter maken)
1.1.2 ZELFCATEGORISERING
Assimilatie: spelers zijn allemaal hetzelfde gekleed, ze hebben een typisch beeld
Contrast: verschil tussen spelers en bewakers is heel groot (macht, wapens,…)
4
Les 1 Groepsperceptie...........................................................................................................................................................................3
1.1 Sociale categorisering.................................................................................................................................................................3
1.1.1 Indelen van mensen.............................................................................................................................................................3
1.1.2 Zelfcategorisering.................................................................................................................................................................4
Assimilatie: spelers zijn allemaal hetzelfde gekleed, ze hebben een typisch beeld.....................................................................4
1.1.3 Ik, wij en de anderen............................................................................................................................................................6
1.2 Stereotypering.............................................................................................................................................................................8
1.2.1 (on)waarheidsgehalte..........................................................................................................................................................8
1.2.2 Herkomst..............................................................................................................................................................................8
1.2.3 Stabiliteit............................................................................................................................................................................10
1.2.4 Genderstereotypen............................................................................................................................................................11
les 2 Attitudes......................................................................................................................................................................................12
2.1 Wat zijn attitudes?....................................................................................................................................................................12
2.1.1 Attitudes.............................................................................................................................................................................13
2.1.1 Wat zijn attitudes?.............................................................................................................................................................13
2.2 Ontstaan van attitudes..............................................................................................................................................................13
2.2.1 Aangeboren gevoeligheden...............................................................................................................................................13
2.2.2 Beredeneerde afwegingen.................................................................................................................................................14
2.2.3 Sociale invloeden...............................................................................................................................................................14
2.2.4 Conditionering....................................................................................................................................................................17
2.2.5 Het effect van herhaalde bloodstelling..............................................................................................................................19
2.3 Effectieve beïnvloedingsstrategieën.........................................................................................................................................22
2.3.1 De klassieke benaderinswijze.............................................................................................................................................22
2.3.2 De centrale en perifere overredingsroute.........................................................................................................................24
2.3.3 Zich teweerstellen tegen beïvloeding................................................................................................................................26
2.4 Attitudes en gedrag...................................................................................................................................................................27
2.4.1 Invloed van attitudes op gedrag........................................................................................................................................27
2.4.2 Invloed van gedrag op attitudes........................................................................................................................................29
2.5 Effectieve beïnvloedingsstrategiën...........................................................................................................................................30
2.5.1 Conitieve dissonantietheorie.............................................................................................................................................30
Les 3 Groepsnormen...........................................................................................................................................................................33
3.1 Hoe normen onstaan................................................................................................................................................................33
3.1.1 Van boven opgelegde normen...........................................................................................................................................33
3.1.2 Normen die spontaan ontstaan binnen groep...................................................................................................................33
3.2 Impact van groepsnorm op individu.........................................................................................................................................35
3.2.1 automatisch........................................................................................................................................................................35
3.2.2 conformeren......................................................................................................................................................................35
1
, 3.2.3 Inwilligen van een verzoek.................................................................................................................................................39
3.2.4 gehoorzamen.....................................................................................................................................................................42
les 4 Groepsprocessen........................................................................................................................................................................46
4.1 Als de individuele prestaties identificeerbaar zijn....................................................................................................................46
4.2 Als de individuele prestaties niet herkenbaar zijn....................................................................................................................50
4.3 Het eenheidsmodel...................................................................................................................................................................51
4.4 De impact van anonimiteit op het gedrag................................................................................................................................52
les 5 Inclusie en historiek van beeldvorming rond beperking............................................................................................................54
Les 6 Superdiversiteit..........................................................................................................................................................................55
6.1 Belgische migratieeschiedenis..................................................................................................................................................55
6.2 Wat is superdiversiteit..............................................................................................................................................................56
6.2.1 Definitie..............................................................................................................................................................................56
6.2.2 Kwantitatieve verschillen en majority-minority cities.......................................................................................................56
6.2.3 Kwalitatieve verschillen......................................................................................................................................................56
6.3 Hoe gaan we om met superdiversiteit?....................................................................................................................................58
6.4 Voorbeeldvraag.........................................................................................................................................................................60
2
,LES 1 GROEPSPERCEPTIE
1.1 SOCIALE CATEGORISERING
1.1.1 INDELEN VAN MENSEN
WAT:
- Het spontaan onderbrengen van situaties en mensen in een aantal overzichtelijke categorieën
Fundamenteel:
- Eigen aan de mens
- Al vanaf de peutertijd aanwezig
- Brengt orde aan hoe we de wereld zien
OP BASIS VAN:
- Oppervlakkige kenmerken
o Geslacht
o Leeftijd
o Etniciteit,
o Kleding
o Lichaamsbouw
o ...
- Diepere kenmerken
o Persoonlijkheidskenmerken
o Vaardigheden
o ...
WAAROM
- Snellere informatieverwerking (Sneller is soms beter want het kan onze overlevingsangst bepalen)
- Laat ons toe snel te beslissen en handelen
- Belangrijk om nel te weten wat we moeten doen. We zien bv dat het politie is dat hand uitsteekt, dus we weten dat we
moeten stoppen
Prototypes
Aan elke groep die we vormen kennen we eigenschappen toe. Zo onderscheiden we de ene groep van de andere.
3 eigenschappen:
- Descriptief ‘feitelijke’ kenmerken, beschrijvend (hoe ziet de groep er uit?, hoe kan je ze herkennen?)
- Evaluatief gevoelens dat het beeld oproept (sympathie of afkeer)
3
, - Prescriptief gedrag dat de groep wel of niet mag stellen, verwachtingen
Voorbeeld: kansarmen Voorbeeld wietgebruiker
Prototypes
worden subjectief ingevuld
- Niet op basis van feiten of onderzoek
Invulling verschilt tussen mensen Maar veel wel overeenkomsten
- Iedereen heeft zijn eigen beeld/invulling over de groep
Vervormt onze perceptie over die groep
- We kijken anders naar de groep vanwege het prototype dat we er over houden
Mogelijke examenvraag:
“Een echte Amerikaan (1) is helaas helemaal niet begaan met het milieu, (2) houdt van cola en (3) wordt verondersteld na het
horen van een presidentiële speech “God bless America” te zeggen.”
Dit groepsprototype bevat in oplopende volgorde…
a. (1) een descriptieve eigenschap (2) een evaluatieve eigenschap en (3) een prescriptieve eigenschap.
b. (1) een evaluatieve, (2) een prescriptieve en (3) een descriptieve eigenschap.
c. (1) een descriptieve eigenschap, (2) een prescriptieve eigenschap en (3) een evaluatieve eigenschap.
d. (1) een evaluatieve, (2) een descriptieve en (3) een prescriptieve eigenschap
Hoe vervormt onze perceptie
- Als we als buitenstaander naar een groep kijken, zijn er twee effecten die voorkomen:
Assimilatie: verschillen binnen groepen worden geminimaliseerd (5 unieke mensen veralgemenen)
Contrast: verschillen tussen groepen worden uitvergroot : ( beeld tussen sport en beweging en informatica groter maken)
1.1.2 ZELFCATEGORISERING
Assimilatie: spelers zijn allemaal hetzelfde gekleed, ze hebben een typisch beeld
Contrast: verschil tussen spelers en bewakers is heel groot (macht, wapens,…)
4
