Samenvatting Psychofarmacologie
2022
1
,Inleidende les
(Info wat er in de slides staan → hoe groter, hoe vetter, hoe roder het gedrukt is, hoe meer het werd
uitgelegd en dus hoe belangrijker)
1. Anatomie en functie van de hersenen
Praktische psychofarmacologie
• Antidepressiva
• Antipsychotica
• Hypnotica
• Anxiolytica
• Stemmingsstabilisatoren & Anti-epileptica
• Aan middelen gebonden stoornissen & hun behandeling Geneesmiddelen gebruikt bij ADHD
• Geneesmiddelen gebruikt bij persoonlijkheids- & eetstoornissen
De bespreking van het werkingsmechanisme is essentieel om de gewenste en ongewenste effecten
van de psychofarmaca te begrijpen. Verder bespreken we de indicaties, richtlijnen voor gebruik en
meest frequente bijwerkingen. Belgisch centrum voor farmacotherapeutische informatie
www.bcfi.be .Niet alle psychofarmaca bij naam kennen. Wel voorbeelden (1 per soort).
Inleiding deel 1 Anatomie en functie van de hersenen
• Hersenen
o Cerebrum (telencephalon)
o Diencephalon
o Hersenstam
(mesencephalon,
pons, verlengde merg)
o Cerebellum
• Ruggenmerg
Cerebrum (grote hersenen)
• Frontaalkwab (blauw): zeer belangrijke PFC
• Pariëtaalkwab(oranje/roos): sensorische input,
verantwoordelijk voor sensorische gedeelte, onze
zintuiglijke waarneming vanuit de periferie.
• Temporaalkwab (groen): auditieve cortex
• Occipitaalkwab (paars): zicht
De oorzaak van het feit dat de mens zich qua intellectuele vermogens onderscheidt van andere
diersoorten is door een grote totale oppervlakte van de grote hersenen van de mens, o.a. door de
sulci (instulpingen) en gyri (windingen); bv. sulcus centralis & sulcus lateralis (groeve van Sylvius).
Doordat onze cortex zo een grote oppervlakte heeft, maakt dat onze cortex kunnen uitleggen. We
hebben ongeloofelijk veel plaatsen waar input kan komen en dingen die kunnen gebeuren.
2
,Cortex cerebri
• De hersenschors bestaat uit grijze stof = opeenhoping van
cellichamen en dendrieten.
• In ieder van de kwabben van de cortex liggen gebieden met
gespecialiseerde functies =functionele schorsgebieden:
o Primaire en secundaire motorische schors
o Primaire en secundaire sensorische schors
o Primaire en secundaire visuele schors
o Primaire en secundaire auditieve schors
o Prefrontale schors
Prefrontale cortex
Onder de cortex hebben we de dieper liggende structureren. Er zijn dus banen die tussen die cortex en
onderliggende kernen projecteren en communiceren.
Betrokken bij de vorming van:
• Persoonlijkheid, volharding, concentratie, initiatief, impulscontrole
• Logisch redeneren, intelligentie, planningsvaardigheden en decision making, kritisch denken,
• Sociaal gedrag, rekening houden met anderen, geweten
Sterke connecties met het limbisch systeem, bijgevolg belangrijk voor
• Emoties en stemming
• Controle van impulsen & seksueel gedrag
• Ook van belang voor integreren van reukzin = Geurzin
(primair: input komt binnen. Sensorische schors (soort van databank) leert input begrijpen.)
Is wat minder belangrijk wat er nu zal komen. Maar wel belangrijk te kennen. Want er kunnen bij
stoornissen ook bijwerkingen zijn op motorische niveau van psychofarma. Dus toch kennen, maar niet
zo uitgebreid.
Primaire motorische cortex Secundaire motorische schors
• Primaire cortex: waar de input • Regelt (o.a. typen, autorijden, veters
binnenkomt. De delen die de meest knopen). Bv: je hoort een liedje voor
gevorderde functies hebben dat zijn dus
de eerste king. Ze komen binnen in
de delen die het grootst zijn afgebeeld.
jouw primaire cortex. Je luistert het
• Verzorgt de willekeurige bewegingen opnieuw en dan heb je al context
• Voor het uitvoeren van fijnere want die heb je al geleerd en dus
motoriek zijn meer zenuwcellen komt het binnen in de schors.
betrokken dan voor het uitvoeren van • Bij uitval in dit gebied (frontaal t.o.v.
grovere bewegingen primaire motorische schors) kunnen er nog
• Bepaalde lichaamsdelen (o.a. tong, bewegingen worden gemaakt doch de
lippen, duim) nemen bijgevolg relatief automatismen zijn verdwenen
grote delen in van de primaire • Gebied van Broca = motorisch
motorische cortex van de frontaalkwab spraakcentrum (taalgebruik
3
, Primaire sensorische cortex Secundaire sensorische schors
• Deze regio van de pariëtaal kwab • De secundaire is opnieuw een soort
ontvangt signalen uit de omgeving van databank. Je kan hier
i.v.m. de tastzin (voelen) ➔ analyseren van wat je voelt. Maar
signalenafkomstig van receptoren in als er weinig context is dan kan je
de huidvoor warmte, koude, druk, dat moelijk interpreteren. Bv: Je
tast en pijn. hebt de ogen toe en je voelt dingen
• Deze regio is in staat de juiste locatie en je weet niet goed wat er is.
van de prikkel vast te stellen
• Dorsaal van de primaire sensorische
• De gevoeligste delen van het lichaam
schors
(o.a. mond, genitaliën) nemen
representatief de grootste • Hier wordt alle informatie die de
oppervlakte in primaire sensorische schors
binnenkomt geanalyseerd en
• Onze sensorische schors heeft ook
vergeleken ➔ hierdoor ontstaat er
een secundaire en primaire
begrip van wat men voelt
gedeelte. Prikkels die binnenkomen
op dat rood gebeurt op jouw • Bijvoorbeeld: iets zoeken in het
primaire sensorische schors. Deze donker
regio zegt vanwaar die prikkels • Gebied van Wernicke = sensorisch
binnekomen. Er zijn hier ook spraakcentrum (taalbegrip
bepaalde delen op jouw huid die
veel gevoeliger zijn bij aanraking. Dat
heeft te maken met die oppervlakte
die ingenomen wordt op die
sensorische schors.
Wat we vooral moeten onthouden over die sensorische, motorische, visuele en auditieve cortex is: je hebt altijd
een primair stuk en een secundair stuk. Bij de primaire sensorische cortex wordt er input ontvangen en bij de
secundaire sensorische schors wordt die input begrepen. Bv auditieve cortex: je hoort een liedje maar je kent het
niet, maar die input komt wel binnen en wordt degelijk ontvangen. Dag nadien hoor je dat opnieuw en dan
herken je dat lied en dat wordt je context en dit probeer je te begrijpen en dit is de secundaire schors.
4
2022
1
,Inleidende les
(Info wat er in de slides staan → hoe groter, hoe vetter, hoe roder het gedrukt is, hoe meer het werd
uitgelegd en dus hoe belangrijker)
1. Anatomie en functie van de hersenen
Praktische psychofarmacologie
• Antidepressiva
• Antipsychotica
• Hypnotica
• Anxiolytica
• Stemmingsstabilisatoren & Anti-epileptica
• Aan middelen gebonden stoornissen & hun behandeling Geneesmiddelen gebruikt bij ADHD
• Geneesmiddelen gebruikt bij persoonlijkheids- & eetstoornissen
De bespreking van het werkingsmechanisme is essentieel om de gewenste en ongewenste effecten
van de psychofarmaca te begrijpen. Verder bespreken we de indicaties, richtlijnen voor gebruik en
meest frequente bijwerkingen. Belgisch centrum voor farmacotherapeutische informatie
www.bcfi.be .Niet alle psychofarmaca bij naam kennen. Wel voorbeelden (1 per soort).
Inleiding deel 1 Anatomie en functie van de hersenen
• Hersenen
o Cerebrum (telencephalon)
o Diencephalon
o Hersenstam
(mesencephalon,
pons, verlengde merg)
o Cerebellum
• Ruggenmerg
Cerebrum (grote hersenen)
• Frontaalkwab (blauw): zeer belangrijke PFC
• Pariëtaalkwab(oranje/roos): sensorische input,
verantwoordelijk voor sensorische gedeelte, onze
zintuiglijke waarneming vanuit de periferie.
• Temporaalkwab (groen): auditieve cortex
• Occipitaalkwab (paars): zicht
De oorzaak van het feit dat de mens zich qua intellectuele vermogens onderscheidt van andere
diersoorten is door een grote totale oppervlakte van de grote hersenen van de mens, o.a. door de
sulci (instulpingen) en gyri (windingen); bv. sulcus centralis & sulcus lateralis (groeve van Sylvius).
Doordat onze cortex zo een grote oppervlakte heeft, maakt dat onze cortex kunnen uitleggen. We
hebben ongeloofelijk veel plaatsen waar input kan komen en dingen die kunnen gebeuren.
2
,Cortex cerebri
• De hersenschors bestaat uit grijze stof = opeenhoping van
cellichamen en dendrieten.
• In ieder van de kwabben van de cortex liggen gebieden met
gespecialiseerde functies =functionele schorsgebieden:
o Primaire en secundaire motorische schors
o Primaire en secundaire sensorische schors
o Primaire en secundaire visuele schors
o Primaire en secundaire auditieve schors
o Prefrontale schors
Prefrontale cortex
Onder de cortex hebben we de dieper liggende structureren. Er zijn dus banen die tussen die cortex en
onderliggende kernen projecteren en communiceren.
Betrokken bij de vorming van:
• Persoonlijkheid, volharding, concentratie, initiatief, impulscontrole
• Logisch redeneren, intelligentie, planningsvaardigheden en decision making, kritisch denken,
• Sociaal gedrag, rekening houden met anderen, geweten
Sterke connecties met het limbisch systeem, bijgevolg belangrijk voor
• Emoties en stemming
• Controle van impulsen & seksueel gedrag
• Ook van belang voor integreren van reukzin = Geurzin
(primair: input komt binnen. Sensorische schors (soort van databank) leert input begrijpen.)
Is wat minder belangrijk wat er nu zal komen. Maar wel belangrijk te kennen. Want er kunnen bij
stoornissen ook bijwerkingen zijn op motorische niveau van psychofarma. Dus toch kennen, maar niet
zo uitgebreid.
Primaire motorische cortex Secundaire motorische schors
• Primaire cortex: waar de input • Regelt (o.a. typen, autorijden, veters
binnenkomt. De delen die de meest knopen). Bv: je hoort een liedje voor
gevorderde functies hebben dat zijn dus
de eerste king. Ze komen binnen in
de delen die het grootst zijn afgebeeld.
jouw primaire cortex. Je luistert het
• Verzorgt de willekeurige bewegingen opnieuw en dan heb je al context
• Voor het uitvoeren van fijnere want die heb je al geleerd en dus
motoriek zijn meer zenuwcellen komt het binnen in de schors.
betrokken dan voor het uitvoeren van • Bij uitval in dit gebied (frontaal t.o.v.
grovere bewegingen primaire motorische schors) kunnen er nog
• Bepaalde lichaamsdelen (o.a. tong, bewegingen worden gemaakt doch de
lippen, duim) nemen bijgevolg relatief automatismen zijn verdwenen
grote delen in van de primaire • Gebied van Broca = motorisch
motorische cortex van de frontaalkwab spraakcentrum (taalgebruik
3
, Primaire sensorische cortex Secundaire sensorische schors
• Deze regio van de pariëtaal kwab • De secundaire is opnieuw een soort
ontvangt signalen uit de omgeving van databank. Je kan hier
i.v.m. de tastzin (voelen) ➔ analyseren van wat je voelt. Maar
signalenafkomstig van receptoren in als er weinig context is dan kan je
de huidvoor warmte, koude, druk, dat moelijk interpreteren. Bv: Je
tast en pijn. hebt de ogen toe en je voelt dingen
• Deze regio is in staat de juiste locatie en je weet niet goed wat er is.
van de prikkel vast te stellen
• Dorsaal van de primaire sensorische
• De gevoeligste delen van het lichaam
schors
(o.a. mond, genitaliën) nemen
representatief de grootste • Hier wordt alle informatie die de
oppervlakte in primaire sensorische schors
binnenkomt geanalyseerd en
• Onze sensorische schors heeft ook
vergeleken ➔ hierdoor ontstaat er
een secundaire en primaire
begrip van wat men voelt
gedeelte. Prikkels die binnenkomen
op dat rood gebeurt op jouw • Bijvoorbeeld: iets zoeken in het
primaire sensorische schors. Deze donker
regio zegt vanwaar die prikkels • Gebied van Wernicke = sensorisch
binnekomen. Er zijn hier ook spraakcentrum (taalbegrip
bepaalde delen op jouw huid die
veel gevoeliger zijn bij aanraking. Dat
heeft te maken met die oppervlakte
die ingenomen wordt op die
sensorische schors.
Wat we vooral moeten onthouden over die sensorische, motorische, visuele en auditieve cortex is: je hebt altijd
een primair stuk en een secundair stuk. Bij de primaire sensorische cortex wordt er input ontvangen en bij de
secundaire sensorische schors wordt die input begrepen. Bv auditieve cortex: je hoort een liedje maar je kent het
niet, maar die input komt wel binnen en wordt degelijk ontvangen. Dag nadien hoor je dat opnieuw en dan
herken je dat lied en dat wordt je context en dit probeer je te begrijpen en dit is de secundaire schors.
4
