Zwangerschap en fysiologische
veranderingen tijdens de zwangerschap
INLEIDING
Zwangerschap is geen ziekte
à Het is een toestand die het lichaam verandert en die ervoor zal zorgen dat de organen anders gaan
functioneren. Alles in functie om de foetus optimaal te laten groeien.
à Het is belangrijk dat de patiënt blijft bewegen. Dit komt zowel de zwangere vrouw als achteraf de
baby ten goede.
à Wel (tijdelijke) toestand die fysiologische veranderingen met zich meebrengen
o Waar de zwangere vrouw pijn, hinder, ongemak van kan ondervinden tijdens normale
dagelijks leven,
o waarmee rekening moet worden gehouden bij behandeling, sport, ADL,...
o Waarvoor specifiek kinesitherapie moet worden opgestart
o Die ook na de bevalling tijdelijke of permanente gevolgen kunnen hebben
PERINATALE KINESITHERAPIE
9 beurten pre- en postnatale kinesitherapie per zwangerschap
à Pre en post wordt tesamen samengeteld tot die 9
Prenataal
= afhankelijk van de nood van informatie die de patiënte nodig heeft
à Bij iemand die voor de 2de keer bevalt zal dit een heel ander verhaal zijn dan bij iemand die voor de
1ste keer bevalt
o Info zwangerschap en bevalling
o Bekkenbodemspieren
o Ademhaling
o Rugproblematiek
o Papa
àHet is belangrijk om de papa mee in het verhaal te gaan betrekken. Op het moment van de
bevalling kunnen sommige vrouwen wat overdondert zijn over alles wat gaat gebeuren en dan
vergeten ze zaken zoals hoe ze moeten puffen en persen of hoe ze pijn kunnen opvangen, …
Postnataal
o Algemene conditie
o Algemene spierversterking, specifiek aandacht voor bekkenbodemspieren en spieren ronde
de bekkengordel (stabiliserende spieren, buikspieren)
o Begeleiden naar normale sportactiviteit
à Starten is vaak moeilijk want ze zitten dan met een baby en ze zijn ook vaak moe want ze
slapen niet goed.
DE NORMALE ZWANGERSCHAP – TERMINOLOGIE
Zwangerschapsduur
o Start vanaf de 1ste dag van de laatste menstruatie (+2 weken)
à Dus, je begint te tellen vanaf jouw laatste cyclus
à Bij een regelmatige en normale cyclus van 28 dagen is de eisprong 2 weken voor dat de
menstruatie begint
o Gemiddelde duur = 280 dagen of 40 weken
à 5% bevalt op uitgerekende datum
à 75% bevalt in de week rond de uitgerekende datum
1
,Terminologie
o Blastogenese = ontwikkeling van zygote van bevruchting tot embryogenese
o Embryogenese = ontwikkeling van 3de tot 10de week na bevruchting
à Dit is dan zogezegd tot 12 weken zwangerschap
o Foetale periode= vanaf 10de week na bevruchting tot bevalling
à Vanaf 12 weken zwangerschap
De ontwikkeling van de verschillende organen
Embyo = meest
gevoelig
In de 1ste 2 weken na de bevruchting zien we dat de zygote zich verder zal onderverdelen/splitsen en
nadien zal zich deze ook gaan inplanten in de baarmoeder. Vanaf de 3de week na de bevruchting zal
het hart alsook het centrale zenuwstelsel zich beginnen te ontwikkelen. Vanaf de 4de-5de week zie je
dat de ogen zich zullen beginnen te ontwikellen en ledematen zullen beginnen groeien. In de 6de week
ontwikkelen de oren zich, … In de embryonale fase zullen de meeste organen zich dus gaan
ontwikkelen. Dit maakt dat het embryo zeer vatbaar is voor schadelijke stoffen en voor misvormingen.
Infecties die tijdens deze embryonale fase voorkomen kunnen een groter effect hebben dan een
infectie die in de foetale fase zich zal voordoen.
6 weken na de bevruchting zal er een hartslag verschijnen die te horen is op een echo.
2
,Wat zal er veranderen in het lichaam? Wat krijg je er extra bij?
Secundae – vliezen
à De baby zit in een zak en is omgeven door vliezen
o Binnenzijde: amnion
à Dun doorschijnend vlies
à Bedekt de vruchtholte, placenta en navelstreng
o Buitenzijde: chorion
à Deze is met de baarmoeder verkleeft
Het zijn deze vliezen die zullen scheuren en de bevalling zullen inzetten. Eens de vliezen gebroken zijn
moet de foetus binnen de 24u geboren worden omdat de bescherming van de foetus helemaal
wegvalt.
Placenta
A term/ op de dag van de bevalling
o Gewicht van 500-600g
o Diameter 15-25 cm dikte van 3 cm
De placenta is eigenlijk een soort van grote zak vol bloedvaten enerzijds afkomstig van de moeder die
in verbinding zullen staan met de foetus.
Schematische afbeelding:
1. Amnion
2. Navelstrengvaten
4. Chorionvaten
6. Spiraalarteriën
Onderaan zie je de navelstreng, arteriën en venen
die met elkaar verstrengeld zijn en zo richting de
foetus gaan. In de placenta heb je arteriën van de
foetus die in contact staan met het moederlijk
bloed. Er is geen directe verbinding tussen het
bloed van de moeder en van de foetus. De
uitwisseling van voedingsstoffen, gassen, …
gebeurt door diffusie.
De placenta ligt meestal aan
de bovenzijde van de
baarmoeder.
3
, Dus, de placenta heeft enerzijds een transportfunctie:
o Aanvoer O2, voedingsstoffen naar foetus en afvoer van afvalstoffen en CO2 naar moederlijk
bloed door diffusie en actief transport
o Barriere voor schadelijke stoffen
à Houdt een placenta dan alles tegen? Zeker niet en hierdoor mogen zwangere vrouwen niet
roken of alcohol/ te veel koffie (caffeïne) drinken. Bij alcohol kunnen de baby’s bv. geboren
worden met een foetaal alcohol syndroom. Moeders die te veel koffie drinken daarbij is
aangetoond dat de foetus een groeiachterstand krijgt.
Transport is afhankelijk van:
o Concentratie van de substantie in circulatie van de moeder
o Transfermechanisme door celmembranen van de placenta, bv. diffusie, actief transport
o Concentratie van substantie in lacunae
o Beschikbaarheid van carrier proteïnen (voor actief transport tegen de concentratiegradiënt in)
o Concentratie van het bloed aan de foetale zijde van de placenta
Daarnaast heeft de placenta ook een immunologische functie:
o Opname van moederlijke IgG-gammaglobulinen
à De foetus verwerft afweer tegen ziektes
à Een pasgeboren baby zal hierdoor nog niet zo vaak ziek worden. Deze antistoffen zullen
wel uitgeput geraken en dan zal de baby vatbaarder zijn voor ziekten. Via borstvoeding krijgt
de baby ook nog nadien antistoffen mee
o Beschermt de foetus en zichzelf tegen het afweermechanisme van de moeder
Een 3de functie is de synthese van hormonen:
o Progesteron
o Oestrogeen
o Humaan placentair lactogeen hormoon
à Zal een rol spelen in de ontwikkeling van borstvoeding na verloop van tijd
o Humaan choriongonadotrofine (HCG)
à Neemt de werking van LH op corpus luteum over
à Verhindert luteolyse (= de afbraak van de bevruchte eicel)
à Stimuleert progesteronsynthese
Navelstreng
o Verbindt de placenta met foetus
o Betstaat uit een V. umbilicalis en 2 Aa. Umbilicales
o Gemiddeld 55 cm lang
Verschillende manieren van inplanting op de placenta:
o Centraal: 25%
o Excentrisch: 65%
o Marginaal: 9%
à Deze zit dan echt op de rand en ze moeten dit onder controle houden
o Ingebed in de vliezen naast placenta: 1%
à Er kan geen uitwisseling gebeuren en dit kan een rede zijn voor een miskraam of afsterven
van de vrucht
4
veranderingen tijdens de zwangerschap
INLEIDING
Zwangerschap is geen ziekte
à Het is een toestand die het lichaam verandert en die ervoor zal zorgen dat de organen anders gaan
functioneren. Alles in functie om de foetus optimaal te laten groeien.
à Het is belangrijk dat de patiënt blijft bewegen. Dit komt zowel de zwangere vrouw als achteraf de
baby ten goede.
à Wel (tijdelijke) toestand die fysiologische veranderingen met zich meebrengen
o Waar de zwangere vrouw pijn, hinder, ongemak van kan ondervinden tijdens normale
dagelijks leven,
o waarmee rekening moet worden gehouden bij behandeling, sport, ADL,...
o Waarvoor specifiek kinesitherapie moet worden opgestart
o Die ook na de bevalling tijdelijke of permanente gevolgen kunnen hebben
PERINATALE KINESITHERAPIE
9 beurten pre- en postnatale kinesitherapie per zwangerschap
à Pre en post wordt tesamen samengeteld tot die 9
Prenataal
= afhankelijk van de nood van informatie die de patiënte nodig heeft
à Bij iemand die voor de 2de keer bevalt zal dit een heel ander verhaal zijn dan bij iemand die voor de
1ste keer bevalt
o Info zwangerschap en bevalling
o Bekkenbodemspieren
o Ademhaling
o Rugproblematiek
o Papa
àHet is belangrijk om de papa mee in het verhaal te gaan betrekken. Op het moment van de
bevalling kunnen sommige vrouwen wat overdondert zijn over alles wat gaat gebeuren en dan
vergeten ze zaken zoals hoe ze moeten puffen en persen of hoe ze pijn kunnen opvangen, …
Postnataal
o Algemene conditie
o Algemene spierversterking, specifiek aandacht voor bekkenbodemspieren en spieren ronde
de bekkengordel (stabiliserende spieren, buikspieren)
o Begeleiden naar normale sportactiviteit
à Starten is vaak moeilijk want ze zitten dan met een baby en ze zijn ook vaak moe want ze
slapen niet goed.
DE NORMALE ZWANGERSCHAP – TERMINOLOGIE
Zwangerschapsduur
o Start vanaf de 1ste dag van de laatste menstruatie (+2 weken)
à Dus, je begint te tellen vanaf jouw laatste cyclus
à Bij een regelmatige en normale cyclus van 28 dagen is de eisprong 2 weken voor dat de
menstruatie begint
o Gemiddelde duur = 280 dagen of 40 weken
à 5% bevalt op uitgerekende datum
à 75% bevalt in de week rond de uitgerekende datum
1
,Terminologie
o Blastogenese = ontwikkeling van zygote van bevruchting tot embryogenese
o Embryogenese = ontwikkeling van 3de tot 10de week na bevruchting
à Dit is dan zogezegd tot 12 weken zwangerschap
o Foetale periode= vanaf 10de week na bevruchting tot bevalling
à Vanaf 12 weken zwangerschap
De ontwikkeling van de verschillende organen
Embyo = meest
gevoelig
In de 1ste 2 weken na de bevruchting zien we dat de zygote zich verder zal onderverdelen/splitsen en
nadien zal zich deze ook gaan inplanten in de baarmoeder. Vanaf de 3de week na de bevruchting zal
het hart alsook het centrale zenuwstelsel zich beginnen te ontwikkelen. Vanaf de 4de-5de week zie je
dat de ogen zich zullen beginnen te ontwikellen en ledematen zullen beginnen groeien. In de 6de week
ontwikkelen de oren zich, … In de embryonale fase zullen de meeste organen zich dus gaan
ontwikkelen. Dit maakt dat het embryo zeer vatbaar is voor schadelijke stoffen en voor misvormingen.
Infecties die tijdens deze embryonale fase voorkomen kunnen een groter effect hebben dan een
infectie die in de foetale fase zich zal voordoen.
6 weken na de bevruchting zal er een hartslag verschijnen die te horen is op een echo.
2
,Wat zal er veranderen in het lichaam? Wat krijg je er extra bij?
Secundae – vliezen
à De baby zit in een zak en is omgeven door vliezen
o Binnenzijde: amnion
à Dun doorschijnend vlies
à Bedekt de vruchtholte, placenta en navelstreng
o Buitenzijde: chorion
à Deze is met de baarmoeder verkleeft
Het zijn deze vliezen die zullen scheuren en de bevalling zullen inzetten. Eens de vliezen gebroken zijn
moet de foetus binnen de 24u geboren worden omdat de bescherming van de foetus helemaal
wegvalt.
Placenta
A term/ op de dag van de bevalling
o Gewicht van 500-600g
o Diameter 15-25 cm dikte van 3 cm
De placenta is eigenlijk een soort van grote zak vol bloedvaten enerzijds afkomstig van de moeder die
in verbinding zullen staan met de foetus.
Schematische afbeelding:
1. Amnion
2. Navelstrengvaten
4. Chorionvaten
6. Spiraalarteriën
Onderaan zie je de navelstreng, arteriën en venen
die met elkaar verstrengeld zijn en zo richting de
foetus gaan. In de placenta heb je arteriën van de
foetus die in contact staan met het moederlijk
bloed. Er is geen directe verbinding tussen het
bloed van de moeder en van de foetus. De
uitwisseling van voedingsstoffen, gassen, …
gebeurt door diffusie.
De placenta ligt meestal aan
de bovenzijde van de
baarmoeder.
3
, Dus, de placenta heeft enerzijds een transportfunctie:
o Aanvoer O2, voedingsstoffen naar foetus en afvoer van afvalstoffen en CO2 naar moederlijk
bloed door diffusie en actief transport
o Barriere voor schadelijke stoffen
à Houdt een placenta dan alles tegen? Zeker niet en hierdoor mogen zwangere vrouwen niet
roken of alcohol/ te veel koffie (caffeïne) drinken. Bij alcohol kunnen de baby’s bv. geboren
worden met een foetaal alcohol syndroom. Moeders die te veel koffie drinken daarbij is
aangetoond dat de foetus een groeiachterstand krijgt.
Transport is afhankelijk van:
o Concentratie van de substantie in circulatie van de moeder
o Transfermechanisme door celmembranen van de placenta, bv. diffusie, actief transport
o Concentratie van substantie in lacunae
o Beschikbaarheid van carrier proteïnen (voor actief transport tegen de concentratiegradiënt in)
o Concentratie van het bloed aan de foetale zijde van de placenta
Daarnaast heeft de placenta ook een immunologische functie:
o Opname van moederlijke IgG-gammaglobulinen
à De foetus verwerft afweer tegen ziektes
à Een pasgeboren baby zal hierdoor nog niet zo vaak ziek worden. Deze antistoffen zullen
wel uitgeput geraken en dan zal de baby vatbaarder zijn voor ziekten. Via borstvoeding krijgt
de baby ook nog nadien antistoffen mee
o Beschermt de foetus en zichzelf tegen het afweermechanisme van de moeder
Een 3de functie is de synthese van hormonen:
o Progesteron
o Oestrogeen
o Humaan placentair lactogeen hormoon
à Zal een rol spelen in de ontwikkeling van borstvoeding na verloop van tijd
o Humaan choriongonadotrofine (HCG)
à Neemt de werking van LH op corpus luteum over
à Verhindert luteolyse (= de afbraak van de bevruchte eicel)
à Stimuleert progesteronsynthese
Navelstreng
o Verbindt de placenta met foetus
o Betstaat uit een V. umbilicalis en 2 Aa. Umbilicales
o Gemiddeld 55 cm lang
Verschillende manieren van inplanting op de placenta:
o Centraal: 25%
o Excentrisch: 65%
o Marginaal: 9%
à Deze zit dan echt op de rand en ze moeten dit onder controle houden
o Ingebed in de vliezen naast placenta: 1%
à Er kan geen uitwisseling gebeuren en dit kan een rede zijn voor een miskraam of afsterven
van de vrucht
4
