Inhoudstabel
Deel 1: Handelskapitalisme tijdens middeleeuwen (800-1450)..............................................................4
1.1 Kwetsbaar evenwicht tussen bevolking en landbouw...................................................................4
A. Inleiding.................................................................................................................................4
B. De lange opgaande fase (1000-1300).....................................................................................4
C. De neergaande fase (1300-1450)............................................................................................5
1.2 De ontluikende handel..................................................................................................................5
A. De Middeleeuwse stad: bakermat van het handelskapitalisme.............................................5
B. De groei van de transcontinentale handel (1150-1300)..........................................................6
C. Verval van de transcontinentale handel (1300-1450).............................................................6
1.3 De wispelturige ontwikkeling van de nijverheid............................................................................7
A. Het organisatorische kader....................................................................................................7
1.4 Munt- en Kredietwezen.................................................................................................................8
A. Het muntstelsel.....................................................................................................................8
B. Het bank- en kredietwezen....................................................................................................9
Deel 2: Handelskapitalisme tijdens de ontwikkeling van het mercantilisme (1450-1750)....................11
2.1 Inleiding: Een veranderd wereldbeeld.........................................................................................11
A. Opkomst Renaissance en Humanisme.................................................................................11
B. Veranderende politieke en economische organisatie...........................................................11
2.2 Bevolking en Landbouw..............................................................................................................12
A. De trage demografische groei..............................................................................................12
B. Geringe agrarische vooruitgang...........................................................................................12
2.3 De opbouw van een Atlantische handelseconomie.....................................................................13
A. Nieuwe expansie van de handel (16de eeuw).......................................................................13
B. Verval Transcontinentale en Mediterrane handel (17de eeuw).............................................14
C. Opbloei van de Atlantische handel (17de-18de eeuw)............................................................16
2.4 De nijverheid en het ontluikende mercantilisme.........................................................................16
A. Industriële ontwikkeling in de 16de en 17de eeuw.................................................................16
B. Effecten van het Mercantilisme...........................................................................................17
C. Ontwikkeling van de zware nijverheid.................................................................................18
2.5 De Financieel-technische ontwikkeling.......................................................................................18
A. Van overvloed naar een nieuwe schaarste aan muntstukken..............................................18
B. Nieuwe kredietinstrumenten...............................................................................................18
Deel 3. De economische ontwikkeling in het teken van Industriële Revolutie (1750-1915).................20
3.1 Ideologische achtergrond...........................................................................................................20
, 3.2 De Demografische en agrarische dynamiek................................................................................20
A. De demografische revolutie in Europa.................................................................................20
B. Van schaarste naar relatieve overvloed van landbouwproducten........................................20
3.3 De opkomst van de eerste globale economie..............................................................................22
A. De revolutie in het verkeers- en communicatiewezen.........................................................22
B. De doorbraak van de vrijhandel...........................................................................................23
3.4 De industriële revolutie...............................................................................................................24
A. Groot-Brittannië bakermat van de industriële ontwikkeling................................................24
B. Effecten van de industriële revolutie...................................................................................24
C. Waarom is Groot-Brittannië pionier.....................................................................................25
D. Cui Bono: Wie profiteert van de industriële revolutie..........................................................26
E. De relatieve achterstand van het Europese continent..........................................................26
F. Een nieuwe industriële grootmacht: De VS..........................................................................28
3.5 Beginnende democratisering van de welvaart............................................................................29
A. De sociale revolutie van de 19de eeuw................................................................................29
B. De nieuwe distributietechnieken.........................................................................................29
3.6 Gouden Standaard en Financieel kapitalisme.............................................................................29
A. Monetaire ontwikkelingen..................................................................................................29
B. Bank en Financiewezen........................................................................................................30
3.7 Besluit: Eerste globale economie (1890-1914)...........................................................................32
Deel 4: De ondergang van de hegemonie van West-Europa (1914-45)................................................33
4.1 De naweeën van de Eerste Wereldoorlog...................................................................................33
A. Menselijke en materiële verliezen.......................................................................................33
B. Het moeizame herstel..........................................................................................................33
C. Interne oorlogsschulden, inflatie en muntontwaarding.......................................................33
D. Externe oorlogsschulden en internationale financiële stromen...........................................34
4.2 Misleidende Stabiliteit (1925-1929)............................................................................................34
A. Reële economie...................................................................................................................34
B. Monetaire scheeftrekkingen................................................................................................35
C. Onevenwichtige financiële Stromen....................................................................................35
4.3 Van Grote Depressie naar Tweede Wereldoorlog (1930-1940)...................................................35
A. Uitbreken van de Grote Depressie (1928-1930)...................................................................35
B. Uitdieping van de Grote Depressie (1930-1932)...................................................................36
C. Onvolledig herstel (1933-1939)............................................................................................36
Deel 5. De financiële Wereld na 1945...................................................................................................38
A. Het herstel van West-Europa...............................................................................................38
,B. De Gouddollarstandaard......................................................................................................38
C. Op weg naar de Euro............................................................................................................39
D. Van Euroforie naar financiële crisis......................................................................................39
, Deel 1: Handelskapitalisme tijdens middeleeuwen
(800-1450)
1.1 Kwetsbaar evenwicht tussen bevolking en landbouw
A. Inleiding
1. ‘Duistere’ Middeleeuwen
(= Zuiderroute (zijde) Wij niet)
Eerst waren we zeer triest. (enkel zelfvoorzienend, weinig handel, geen grote steden)
Peasant Economy, weinig specialisatie doordat je alles moet kunnen
Toen kwam Karel De Grote (aken lag relatief dichtbij ons dus ook handel)
Gedeeld leiderschap tussen Keizer en Paus (verhaal P moet K smeken voor troon)
Staatsopvatting van Karolingers
Wederzijds persoonlijke afhankelijkheid (eed van trouw voor bescherming, VAZALITEIT)
Beloning met landerijen (FEODALITEIT)
Boeren waren lijfeigenen die land van grootgrondbezitters gebruikte in ruil van deel oogst
Tweeslagstelsel (1 jaar graan, 1 jaar braak) Drieslagstelsel (Zomergraan, Wintergraan en Braak)
Water = snelweg, Land = wandelpad
Dood KDG, 3 zonen dus rijk in 3 delen
Verder invallen langs elke kant
Positief: Edelmetalen terug in omloop en inventarissen =eerste bewijsvoering) (want deze
lagen in kloosters)
B. De lange opgaande fase (1000-1300)
Terug goede periode (rond 1000)
Geen militair geweld meer
Kerk herleeft
Steden komen op, Heren geven meer rechten (afbrokkelen lijfeigenen)
Bevolking stijgt
GRAAFSCHAPPEN
Deel 1: Handelskapitalisme tijdens middeleeuwen (800-1450)..............................................................4
1.1 Kwetsbaar evenwicht tussen bevolking en landbouw...................................................................4
A. Inleiding.................................................................................................................................4
B. De lange opgaande fase (1000-1300).....................................................................................4
C. De neergaande fase (1300-1450)............................................................................................5
1.2 De ontluikende handel..................................................................................................................5
A. De Middeleeuwse stad: bakermat van het handelskapitalisme.............................................5
B. De groei van de transcontinentale handel (1150-1300)..........................................................6
C. Verval van de transcontinentale handel (1300-1450).............................................................6
1.3 De wispelturige ontwikkeling van de nijverheid............................................................................7
A. Het organisatorische kader....................................................................................................7
1.4 Munt- en Kredietwezen.................................................................................................................8
A. Het muntstelsel.....................................................................................................................8
B. Het bank- en kredietwezen....................................................................................................9
Deel 2: Handelskapitalisme tijdens de ontwikkeling van het mercantilisme (1450-1750)....................11
2.1 Inleiding: Een veranderd wereldbeeld.........................................................................................11
A. Opkomst Renaissance en Humanisme.................................................................................11
B. Veranderende politieke en economische organisatie...........................................................11
2.2 Bevolking en Landbouw..............................................................................................................12
A. De trage demografische groei..............................................................................................12
B. Geringe agrarische vooruitgang...........................................................................................12
2.3 De opbouw van een Atlantische handelseconomie.....................................................................13
A. Nieuwe expansie van de handel (16de eeuw).......................................................................13
B. Verval Transcontinentale en Mediterrane handel (17de eeuw).............................................14
C. Opbloei van de Atlantische handel (17de-18de eeuw)............................................................16
2.4 De nijverheid en het ontluikende mercantilisme.........................................................................16
A. Industriële ontwikkeling in de 16de en 17de eeuw.................................................................16
B. Effecten van het Mercantilisme...........................................................................................17
C. Ontwikkeling van de zware nijverheid.................................................................................18
2.5 De Financieel-technische ontwikkeling.......................................................................................18
A. Van overvloed naar een nieuwe schaarste aan muntstukken..............................................18
B. Nieuwe kredietinstrumenten...............................................................................................18
Deel 3. De economische ontwikkeling in het teken van Industriële Revolutie (1750-1915).................20
3.1 Ideologische achtergrond...........................................................................................................20
, 3.2 De Demografische en agrarische dynamiek................................................................................20
A. De demografische revolutie in Europa.................................................................................20
B. Van schaarste naar relatieve overvloed van landbouwproducten........................................20
3.3 De opkomst van de eerste globale economie..............................................................................22
A. De revolutie in het verkeers- en communicatiewezen.........................................................22
B. De doorbraak van de vrijhandel...........................................................................................23
3.4 De industriële revolutie...............................................................................................................24
A. Groot-Brittannië bakermat van de industriële ontwikkeling................................................24
B. Effecten van de industriële revolutie...................................................................................24
C. Waarom is Groot-Brittannië pionier.....................................................................................25
D. Cui Bono: Wie profiteert van de industriële revolutie..........................................................26
E. De relatieve achterstand van het Europese continent..........................................................26
F. Een nieuwe industriële grootmacht: De VS..........................................................................28
3.5 Beginnende democratisering van de welvaart............................................................................29
A. De sociale revolutie van de 19de eeuw................................................................................29
B. De nieuwe distributietechnieken.........................................................................................29
3.6 Gouden Standaard en Financieel kapitalisme.............................................................................29
A. Monetaire ontwikkelingen..................................................................................................29
B. Bank en Financiewezen........................................................................................................30
3.7 Besluit: Eerste globale economie (1890-1914)...........................................................................32
Deel 4: De ondergang van de hegemonie van West-Europa (1914-45)................................................33
4.1 De naweeën van de Eerste Wereldoorlog...................................................................................33
A. Menselijke en materiële verliezen.......................................................................................33
B. Het moeizame herstel..........................................................................................................33
C. Interne oorlogsschulden, inflatie en muntontwaarding.......................................................33
D. Externe oorlogsschulden en internationale financiële stromen...........................................34
4.2 Misleidende Stabiliteit (1925-1929)............................................................................................34
A. Reële economie...................................................................................................................34
B. Monetaire scheeftrekkingen................................................................................................35
C. Onevenwichtige financiële Stromen....................................................................................35
4.3 Van Grote Depressie naar Tweede Wereldoorlog (1930-1940)...................................................35
A. Uitbreken van de Grote Depressie (1928-1930)...................................................................35
B. Uitdieping van de Grote Depressie (1930-1932)...................................................................36
C. Onvolledig herstel (1933-1939)............................................................................................36
Deel 5. De financiële Wereld na 1945...................................................................................................38
A. Het herstel van West-Europa...............................................................................................38
,B. De Gouddollarstandaard......................................................................................................38
C. Op weg naar de Euro............................................................................................................39
D. Van Euroforie naar financiële crisis......................................................................................39
, Deel 1: Handelskapitalisme tijdens middeleeuwen
(800-1450)
1.1 Kwetsbaar evenwicht tussen bevolking en landbouw
A. Inleiding
1. ‘Duistere’ Middeleeuwen
(= Zuiderroute (zijde) Wij niet)
Eerst waren we zeer triest. (enkel zelfvoorzienend, weinig handel, geen grote steden)
Peasant Economy, weinig specialisatie doordat je alles moet kunnen
Toen kwam Karel De Grote (aken lag relatief dichtbij ons dus ook handel)
Gedeeld leiderschap tussen Keizer en Paus (verhaal P moet K smeken voor troon)
Staatsopvatting van Karolingers
Wederzijds persoonlijke afhankelijkheid (eed van trouw voor bescherming, VAZALITEIT)
Beloning met landerijen (FEODALITEIT)
Boeren waren lijfeigenen die land van grootgrondbezitters gebruikte in ruil van deel oogst
Tweeslagstelsel (1 jaar graan, 1 jaar braak) Drieslagstelsel (Zomergraan, Wintergraan en Braak)
Water = snelweg, Land = wandelpad
Dood KDG, 3 zonen dus rijk in 3 delen
Verder invallen langs elke kant
Positief: Edelmetalen terug in omloop en inventarissen =eerste bewijsvoering) (want deze
lagen in kloosters)
B. De lange opgaande fase (1000-1300)
Terug goede periode (rond 1000)
Geen militair geweld meer
Kerk herleeft
Steden komen op, Heren geven meer rechten (afbrokkelen lijfeigenen)
Bevolking stijgt
GRAAFSCHAPPEN
