Ethiek Colleges
Hoorcollege 1
● Ethiek: de systematische bespiegeling op het menselijk handelen aan de hand van
opvattingen van goed en kwaad.
Ethiek gaat over de moraal, wat is goed en kwaad? De wet gaat over ethiek, wat mag wel,
wat mag niet, wat kan je verplichten, wat niet (absolute moraal). Ook in de religie spreken
we van de absolute moraal. In religieuze systemen wordt er ook bepaald wat wel mag en
wat niet mag op basis van wat goed is en wat kwaad is.
Ethiek is van belang voor veiligheid, omdat men nadenkt over de argumentatie waarom iets
goed of kwaad is. Hierdoor kun je dus complexe bestuurlijke afwegingen ordenen en deze
verantwoording geven. Daarnaast heerst er een steeds grotere waarden diversiteit.
Normen en waarden:
● Norm: een verkeersregel voor goed gedrag
● Waarde: een gedeelde voorstelling die het ijkpunt vormt van wat wordt gezien als
waardevol of als kenmerkend voor goed gedrag
● Moraal: verzameling van gedrag opvattingen in samenleving of individu
De normen en waarden verschuiven constant. 100 jaar geleden werden homohuwelijken niet
geaccepteerd en nu wel in de meeste landen.
Er zijn verschillende conflicten tussen waarden. Is iemand bijvoorbeeld een terrorist of
vrijheidsstrijder? Een wappie of een wakkere burger? Waar ligt de grens en hoe
beargumenteer je dat?
Morele problemen draaien om de vraag: wat horen we te doen? “Een morele afweging
tussen twee handelingsopties waarbij beide opties in gelijkwaardige mate problematisch zijn
of niet verkiesbaar”.
● Descriptieve ethiek
● Normatieve ethiek
, Hoorcollege 2
Gevolgenethiek
Kenmerken consequentialisme:
● Het gevolg van de handeling is leidend, niet het motief van de handeling
● Projecteren van scenario’s, uitkomsten, voordelen en belangen
● Rationeel actormodel
● Benchmark of ijkpunt van belang -> wanneer is een uitkomst beter dan de andere?
● Risicobeheersing en calculatie
● Consequentialistische waarden
Je gaat twee dingen afwegen:
Universele plichten:
“We hebben de plicht om de mensenrechten altijd te beschermen”
Belangen en doelen:
“wat levert de meest gunstigste situatie op?”
Plichtsethiek komt al snel in conflict met het utilistische denken of het consequentialisme.
Collateral damage: Hoeveel schade kunnen we accepteren voor het algemeen
maatschappelijk belang?
Utilisme: (Het algemene belang)
● Is een vorm van het consequentialisme
● Het maximalisatie principe: wat levert het meeste plezier/ minste pijn op voor zoveel
mogelijk mensen?
● Jeremy Bentham
● Mensbeeld: mens als genotzoeker
Panopticum:
● Jeremy Bentham
● Utilistisch
Hoorcollege 1
● Ethiek: de systematische bespiegeling op het menselijk handelen aan de hand van
opvattingen van goed en kwaad.
Ethiek gaat over de moraal, wat is goed en kwaad? De wet gaat over ethiek, wat mag wel,
wat mag niet, wat kan je verplichten, wat niet (absolute moraal). Ook in de religie spreken
we van de absolute moraal. In religieuze systemen wordt er ook bepaald wat wel mag en
wat niet mag op basis van wat goed is en wat kwaad is.
Ethiek is van belang voor veiligheid, omdat men nadenkt over de argumentatie waarom iets
goed of kwaad is. Hierdoor kun je dus complexe bestuurlijke afwegingen ordenen en deze
verantwoording geven. Daarnaast heerst er een steeds grotere waarden diversiteit.
Normen en waarden:
● Norm: een verkeersregel voor goed gedrag
● Waarde: een gedeelde voorstelling die het ijkpunt vormt van wat wordt gezien als
waardevol of als kenmerkend voor goed gedrag
● Moraal: verzameling van gedrag opvattingen in samenleving of individu
De normen en waarden verschuiven constant. 100 jaar geleden werden homohuwelijken niet
geaccepteerd en nu wel in de meeste landen.
Er zijn verschillende conflicten tussen waarden. Is iemand bijvoorbeeld een terrorist of
vrijheidsstrijder? Een wappie of een wakkere burger? Waar ligt de grens en hoe
beargumenteer je dat?
Morele problemen draaien om de vraag: wat horen we te doen? “Een morele afweging
tussen twee handelingsopties waarbij beide opties in gelijkwaardige mate problematisch zijn
of niet verkiesbaar”.
● Descriptieve ethiek
● Normatieve ethiek
, Hoorcollege 2
Gevolgenethiek
Kenmerken consequentialisme:
● Het gevolg van de handeling is leidend, niet het motief van de handeling
● Projecteren van scenario’s, uitkomsten, voordelen en belangen
● Rationeel actormodel
● Benchmark of ijkpunt van belang -> wanneer is een uitkomst beter dan de andere?
● Risicobeheersing en calculatie
● Consequentialistische waarden
Je gaat twee dingen afwegen:
Universele plichten:
“We hebben de plicht om de mensenrechten altijd te beschermen”
Belangen en doelen:
“wat levert de meest gunstigste situatie op?”
Plichtsethiek komt al snel in conflict met het utilistische denken of het consequentialisme.
Collateral damage: Hoeveel schade kunnen we accepteren voor het algemeen
maatschappelijk belang?
Utilisme: (Het algemene belang)
● Is een vorm van het consequentialisme
● Het maximalisatie principe: wat levert het meeste plezier/ minste pijn op voor zoveel
mogelijk mensen?
● Jeremy Bentham
● Mensbeeld: mens als genotzoeker
Panopticum:
● Jeremy Bentham
● Utilistisch
