Groepsprocessen: invloed in
sociale groepen (HS 9)
9.1 wat is een groep?
Groep: Twee of meer mensen die een interactie met elkaar aangaan en die onderling
van elkaar afhankelijk zijn in de zin dat hun behoeften en doelstellingen ervoor zorgen
dat ze elkaar beïnvloeden.
Interdependentie: wederzijdse afhankelijkheid tussen twee of meer personen
Als een groep te groot wordt kan er geen sprake zijn van interactie tussen alle leden en
spreken psychologen niet meer van een groep.
9.1.1 waarom sluiten mensen zich aan bij groepen?
Mensen die vroeger samen een groep vormden konden:
- beter jagen,
- beter voedsel verbouwen,
- betere partners vinden
- en beter voor hun kinderen zorgen.
Daarom is de behoefte volgens psychologen een aangeboren fenomeen en in alle
samenlevingen aanwezig.
Onderzoek heeft aangewezen dat mensen letterlijk pijn ervaren als ze worden afgewezen
door een ander. In een ander onderzoek komt naar voren dat mensen het gemiddeld 5
graden kouder vinden wanneer ze denken aan een moment dat ze zijn afgewezen.
Sociale afwijzing doet dus niet alleen pijn, maar werkt ook verkillend.
Mensen hebben niet alleen behoefte bij een groep te behoren, maar ook om zich af te
scheiden van de mensen die niet in die groep behoren. Bij grote groepen zoals bij een
universiteit merk je dit niet zozeer. Bij relatief kleine groepen geven ze ons het gevoel
dat we bij onze groepsgenoten horen en dat we speciaal zijn en ons van anderen
onderscheiden.
Dit verklaart waarom mensen ervoor kiezen bij een studentenvereniging te gaan.
Een andere belangrijke functie van groepen is dat ze ons helpen bepalen wie we zijn.
9.1.2 sociale normen en groepsnormen
Groepsnormen: de sociale normen die gelden binnen een bepaalde groep.
Deze normen kunnen per groep enorm verschillen. De groepsnormen die gelden, hebben
vaak enorme invloed op het functioneren van de groep als geheel, maar ook op het
gedrag van de groepsleden individueel.
Alle samenlevingen hebben normen die aangeven welk gedrag acceptabel is. Sommige
normen moeten door alle leden van een samenleving gehoorzaamd worden (bijvoorbeeld
stil zijn in een bibliotheek).
Andere normen variëren per groep (zoals regels over wat men draagt op bruiloften en
begrafenissen.)
De invloed van groepsnormen op gedrag wordt duidelijk als we die normen te vaak
overtreden: dan worden we vermeden door de andere groepsleden en, in extreme
gevallen, onder druk gezet om de groep te verlaten.
, Sociale rollen in een groep
Sociale rollen: Gemeenschappelijke verwachtingen in een groep over hoe bepaalde
mensen geacht worden zich te gedragen.
Normen specificeren hoe alle groepsleden zich dienen te gedragen, maar rollen
specificeren hoe mensen die bepaalde posities in de groep hebben, zich moeten
gedragen.
Een baas en een medewerker hebben in een bedrijf verschillende rollen en word van zich
geacht zich op verschillende manieren te gedragen.
Sociale rollen kunnen erg handig zijn:
mensen weten erdoor wat ze van elkaar kunnen verwachten.
Als leden van een groep duidelijk gedefinieerde rollen vervullen, zijn ze meestal tevreden
en presteren ze goed.
Potentiele nadelen van sociale rollen:
Mensen kunnen zozeer in een rol opgaan dat hun persoonlijke identiteit en hun
persoonlijkheid verloren gaan. (gevangenisexperiment)
In het gevangenisexperiment van Zimbardo was het op een gegeven moment zo erg dat
zelfs de onderzoekers het oog verloren van het onderzoek en ze door een
buitenstaander overtuigd worden om het experiment stop te zetten door het heftige
gedrag aangetoond door de ´gevangenisbewakers’ en ‘de gevangenen’ .
Enkele jaren terug hebben onderzoekers een alternatieve verklaring gevonden voor het
gedrag van de gevangenisbewaarders, dit zou het gevolg zijn van de proefleider
Zimbardo zelf.
De bewaarder zouden zozeer opgaan in hun leider dat ze hun eigen identiteit verloren en
vervolgens geestdriftig overtuigd raakten van datgene wat hun leider voor ogen had.
Hiermee zijn echter niet alle resultaten te verklaren; uit dagboeken van de
proefpersonen kwam namelijk naar voren dat ze zich niet prettig voelden bij het gedrag
dat ze vertoonden. Dit toont aan dat ze niet hun eigen identiteit verloren door sterke
identificatie met de onderzoeker.
9.1.3 groepscohesie
Groepscohesie: gaat over de hechtheid van de groep als gevolg van de eigenschappen
die de leden met elkaar verbinden en die wederzijdse sympathie bevorderen.
Als een groep zich om sociale redenen heeft gevormd, zoals een paar mensen die in het
weekend graag samen naar de film gaat, dan geldt: hoe hechter de groep is, hoe beter.
Het ligt voor de hand dat hoe hechter de groep is, hoe groter de kans dat de leden ervan
in de groep blijven, dat ze zullen deelnemen aan groepsactiviteiten en dat ze nieuwe,
gelijkgestemde leden proberen te werven.
Als de groep echter in het leven is geroepen om samen te werken en problemen op te
lossen, zoals het geval is bij een projectgroep of voetbalelftal, ligt het verhaal minder
eenvoudig. Een groep die goed presteert op een bepaalde taak wordt hechter.
Is het omgekeerde ook waar? Dat een hechte groep zorgt voor betere prestatie?
Dit is het geval als het voor een opdracht is waarbij de groepsleden nauw met elkaar
samen moeten werken.
Cohesie kan soms echter ook optimaal functioneren in de weg staan: Als het
onderhouden van goede relaties tussen groepsleden belangrijker wordt dan het vinden
van goede oplossingen voor een probleem.
Groepsdiversiteit
sociale groepen (HS 9)
9.1 wat is een groep?
Groep: Twee of meer mensen die een interactie met elkaar aangaan en die onderling
van elkaar afhankelijk zijn in de zin dat hun behoeften en doelstellingen ervoor zorgen
dat ze elkaar beïnvloeden.
Interdependentie: wederzijdse afhankelijkheid tussen twee of meer personen
Als een groep te groot wordt kan er geen sprake zijn van interactie tussen alle leden en
spreken psychologen niet meer van een groep.
9.1.1 waarom sluiten mensen zich aan bij groepen?
Mensen die vroeger samen een groep vormden konden:
- beter jagen,
- beter voedsel verbouwen,
- betere partners vinden
- en beter voor hun kinderen zorgen.
Daarom is de behoefte volgens psychologen een aangeboren fenomeen en in alle
samenlevingen aanwezig.
Onderzoek heeft aangewezen dat mensen letterlijk pijn ervaren als ze worden afgewezen
door een ander. In een ander onderzoek komt naar voren dat mensen het gemiddeld 5
graden kouder vinden wanneer ze denken aan een moment dat ze zijn afgewezen.
Sociale afwijzing doet dus niet alleen pijn, maar werkt ook verkillend.
Mensen hebben niet alleen behoefte bij een groep te behoren, maar ook om zich af te
scheiden van de mensen die niet in die groep behoren. Bij grote groepen zoals bij een
universiteit merk je dit niet zozeer. Bij relatief kleine groepen geven ze ons het gevoel
dat we bij onze groepsgenoten horen en dat we speciaal zijn en ons van anderen
onderscheiden.
Dit verklaart waarom mensen ervoor kiezen bij een studentenvereniging te gaan.
Een andere belangrijke functie van groepen is dat ze ons helpen bepalen wie we zijn.
9.1.2 sociale normen en groepsnormen
Groepsnormen: de sociale normen die gelden binnen een bepaalde groep.
Deze normen kunnen per groep enorm verschillen. De groepsnormen die gelden, hebben
vaak enorme invloed op het functioneren van de groep als geheel, maar ook op het
gedrag van de groepsleden individueel.
Alle samenlevingen hebben normen die aangeven welk gedrag acceptabel is. Sommige
normen moeten door alle leden van een samenleving gehoorzaamd worden (bijvoorbeeld
stil zijn in een bibliotheek).
Andere normen variëren per groep (zoals regels over wat men draagt op bruiloften en
begrafenissen.)
De invloed van groepsnormen op gedrag wordt duidelijk als we die normen te vaak
overtreden: dan worden we vermeden door de andere groepsleden en, in extreme
gevallen, onder druk gezet om de groep te verlaten.
, Sociale rollen in een groep
Sociale rollen: Gemeenschappelijke verwachtingen in een groep over hoe bepaalde
mensen geacht worden zich te gedragen.
Normen specificeren hoe alle groepsleden zich dienen te gedragen, maar rollen
specificeren hoe mensen die bepaalde posities in de groep hebben, zich moeten
gedragen.
Een baas en een medewerker hebben in een bedrijf verschillende rollen en word van zich
geacht zich op verschillende manieren te gedragen.
Sociale rollen kunnen erg handig zijn:
mensen weten erdoor wat ze van elkaar kunnen verwachten.
Als leden van een groep duidelijk gedefinieerde rollen vervullen, zijn ze meestal tevreden
en presteren ze goed.
Potentiele nadelen van sociale rollen:
Mensen kunnen zozeer in een rol opgaan dat hun persoonlijke identiteit en hun
persoonlijkheid verloren gaan. (gevangenisexperiment)
In het gevangenisexperiment van Zimbardo was het op een gegeven moment zo erg dat
zelfs de onderzoekers het oog verloren van het onderzoek en ze door een
buitenstaander overtuigd worden om het experiment stop te zetten door het heftige
gedrag aangetoond door de ´gevangenisbewakers’ en ‘de gevangenen’ .
Enkele jaren terug hebben onderzoekers een alternatieve verklaring gevonden voor het
gedrag van de gevangenisbewaarders, dit zou het gevolg zijn van de proefleider
Zimbardo zelf.
De bewaarder zouden zozeer opgaan in hun leider dat ze hun eigen identiteit verloren en
vervolgens geestdriftig overtuigd raakten van datgene wat hun leider voor ogen had.
Hiermee zijn echter niet alle resultaten te verklaren; uit dagboeken van de
proefpersonen kwam namelijk naar voren dat ze zich niet prettig voelden bij het gedrag
dat ze vertoonden. Dit toont aan dat ze niet hun eigen identiteit verloren door sterke
identificatie met de onderzoeker.
9.1.3 groepscohesie
Groepscohesie: gaat over de hechtheid van de groep als gevolg van de eigenschappen
die de leden met elkaar verbinden en die wederzijdse sympathie bevorderen.
Als een groep zich om sociale redenen heeft gevormd, zoals een paar mensen die in het
weekend graag samen naar de film gaat, dan geldt: hoe hechter de groep is, hoe beter.
Het ligt voor de hand dat hoe hechter de groep is, hoe groter de kans dat de leden ervan
in de groep blijven, dat ze zullen deelnemen aan groepsactiviteiten en dat ze nieuwe,
gelijkgestemde leden proberen te werven.
Als de groep echter in het leven is geroepen om samen te werken en problemen op te
lossen, zoals het geval is bij een projectgroep of voetbalelftal, ligt het verhaal minder
eenvoudig. Een groep die goed presteert op een bepaalde taak wordt hechter.
Is het omgekeerde ook waar? Dat een hechte groep zorgt voor betere prestatie?
Dit is het geval als het voor een opdracht is waarbij de groepsleden nauw met elkaar
samen moeten werken.
Cohesie kan soms echter ook optimaal functioneren in de weg staan: Als het
onderhouden van goede relaties tussen groepsleden belangrijker wordt dan het vinden
van goede oplossingen voor een probleem.
Groepsdiversiteit
