Colleges Gedrags- en opvoedingsprob
HC1 Transitie & Transformatie Jeugdzorg
Diverse ontwikkelingen die leiden tot 1 jan 2015
• Ontwikkeling 1: We leven ongezonder, maar wel langer en worden eerder chronisch ziek
(sinds 1950).
• Ontwikkeling 2: De zorg is en blijft een groeisector, jeugdzorg nu bijna 10%.
• Ontwikkeling 3: Kennis, wat maakt gezondheid? Zorg is niet de oplossing voor alle
gezondheidsvraagstukken, gezondheid is meer dan zorg (andere sociale determinanten zijn:
sociaal-economische factoren (40%), leefstijl (30%), gezondheidszorg (20%) en fysieke
factoren (10%)). Daarbij weten we van de helft van de behandelingen niet of ze werken.
• Ontwikkeling 4: Decentralisaties per 1 januari 2015 (zie na 1 jan 2015).
Cijfers
Het percentage kinderen in afstandswijken is het hoogste in de provincies Groningen, Friesland,
Drenthe. Kinderen uit achterstandswijken wonen voornamelijk in gemeentes die oorspronkelijk
behoorden tot arbeidersgemeentes in bijvoorbeeld turf of mijnen. Hierin liggen de gemiddelde
zorgkosten ook ver boven het gemiddelde.
Voor 2015
Voor 2015 waren er diverse problemen waartegen men aanliep: Veel verschillende soorten
hulpverlening, weinig laagdrempelig, weinig overzicht, weinig dwarsverbindingen.
Er waren een drietal financieringsstromen: Provinciaal, Zorgverzekering en Algemene Wet Bijzondere
Ziektekosten.
Transformatie zorg gestoeld op
• Tot stilstand brengen stijgende zorgkosten
• Visie dat zorg zo dicht mogelijk bij burger georganiseerd moet worden
• De pijlers onder deze visie:
o eigen kracht
o eigen verantwoordelijkheid en die voor je naaste
o participeren in de maatschappij
o • Gebiedsgericht denken (niet denken in doelgroepen, maar hoe verzorgen we
bewoners in een gebied).
Waarom is er een stelselwijziging nodig?
1. Weinig aandacht kwaliteit gewone opgroeien/opvoeden → veelal specialistische zorg, weinig
aandacht voor hulp bij basale opvoedingszorg
2. Eerste lijn (‘’de pedagogische huisarts’’) ontbreekt
3. Enorme toename gebruik gespecialiseerde zorg:
o Jeugd- & opvoedhulp gemiddeld 7,4% per jaar
o Jeugd GGZ ongeveer 12,5% per jaar
, o Cluster 4 onderwijs ongeveer 17,5% per jaar
4. Versnippering in deelsectoren, gevolg: complexe hulp aan gezinnen en ‘’waterbedeffect’’
5. Weinig zicht op effectiviteit (en waar zicht is: kan beter)
Dus er moet een omslag (transformatie) komen naar meer preventie en eerdere ondersteuning. Dit
moet uitgaan van de eigen kracht van jeugdigen en ouders, minder snel medicaliseren van
problemen en een integrale aanpak met betere samenwerking rondom gezinnen en jeugdhulp op
maat.
Wat gaat er gebeuren? (Na 1 jan 2015)
1. Overheveling bestuurlijke en financiële verantwoordelijkheden jeugdzorg (=Transitie) → Alle
financiën/verantwoordelijk gaan naar de gemeente
Dit lost nog niet alle problemen op, daarom ook:
2. Inhoudelijke vernieuwing van het stelsel = Transformatie
Ontwikkeling 4: Decentralisatie per 1 januari → Eén gezind, één kind, één plan, één coördinator als
hulpverlener (bijvoorbeeld een case manager).
Instelling: zwaarder en korter. Thuis: breder en langer. Dus zo lang mogelijk thuis houden, minder
snel naar instelling.
Wet op de Jeugdzorg → Na 2015: Jeugdwet
Transitie en transformatie
Het gaat bij deze stelselwijziging om zowel een transitie als een transformatie. De transitie heeft
betrekking op de overheveling van bestuurlijke en financiële verantwoordelijkheden voor de
gespecialiseerde jeugdzorg naar gemeenten. Parallel daaraan maakt de zorg voor jeugd een
inhoudelijke verandering door: een transformatie. Kernbegrippen daarbij zijn: preventie, vroege
interventie, zorg en hulp zo licht mogelijk, het versterken van de sociale netwerken van kind en gezin.
Doel is het opvoeden en opgroeien zo gewoon mogelijk te houden.
Gedachte achter verandering
• Burgers helpen zich zelf → burger moet meer zelf doen
• Zo mogelijk met hulp uit hun omgeving = Netwerk ondersteuning (sociale ondersteuning was
vroeger groter)
, • Zo nodig met professionele hulp (Zvw, Wmo, Jeugdwet en Wlz)
Zvw= zorgverzekeringswet
Wlz= wet langdurge zorg
Wmo= wet maatschappelijke ondersteuning
3 niveaus
1. Het gewone opvoeden, leren en opgroeien: ondersteunen vanuit maatschappelijke en
collectieve voorzieningen voor jeugdigen en hun ouders/verzorgers.
2. Het ondersteunen van opgroei- en opvoedvragen vanuit laagdrempelig gemeentelijke
basisvoorzieningen (Bedacht vanuit Den Haag, gebaseerd op grote gemeentes, kleinere
gemeentes hebben hier bijv niet de middelen en kennis voor). → gemeentes gaan alweer
samenklonteren om het samen op te lossen → komt toch weer verder af te staan.
(moest ook kostenbesparend werken)
3. Meer intensieve of langdurige ondersteuning van het opgroeien en opvoeden
Concept Jeugdwet
De Jeugdwet vervangt de Wet op de jeugdzorg. Hiermee gaan eigenlijk alle verantwoordelijkheden
naar de gemeentes toe. Met de nieuwe jeugdwet valt de jeugd-LVB weg, er nog wel een jeugd-vb,
maar de licht verstandelijk beperkten vallen nu onder één noemer met de ‘’normale’’ jeugd.
Met de nieuwe Jeugdwet moet voorkomen worden dat ouders en jeugdigen verdwalen in het
systeem. Het nieuwe stelsel kent door één wettelijk kader en één financieringssysteem voor de
jeugdzorg meer doelmatigheid. Door vermindering van regels en bureaucratie wordt integrale zorg
bij meervoudige problematiek beter mogelijk.
Verantwoordelijkheden gemeenten
• Versterken opvoedkundig klimaat in gezinnen, wijken, buurten, scholen en kinderopvang
• Voorzien in een voldoende passend (dus effectief) aanbod van jeugdhulp
• Advies geven over en bepalen en inzetten van de aangewezen vorm van jeugdhulp
• Op toegankelijke wijze adviseren van professionals (consulatiefunctie)
• Doen van onderzoek bij de RvdK
• Compenseren van beperkingen in de zelfredzaamheid en maatschappelijke participatie
• Op eenvoudige wijze adviseren van jeugdigen met vragen
• Voorzien in toereikend aanbod van gecertificeerde instellingen die de maatregelen van
kinderbescherming en jeugdreclassering uitvoeren
De zorg was dus niet meer gegroepeerd per doelgroep, maar per regio.
Welke problematiek krijgt de gemeente nu op zijn bordje?
• Aanmeldingen BJZ: Alle ernstige problemen / gemeenten
• Jeugdbescherming: Jeugdige bedreigd, geen vrijw.hulp
• Jeugdreclassering: Jeugdige delinquenten
• Jeugd&Opvoedhulp: Opgroei- en opvoedproblemen
• Jeugdzorg Plus: Ernstig risico zelf of omgeving
• J-GGZ: Psychische en gedragsproblemen
• J-VG: Verst. beperking, gedragsproblemen
, Wat moeten gemeenten regelen?
• Toegang tot herkenbare en laagdrempelige jeugdhulp
• Toegang tot specialistische jeugdhulp
• Gemeenten, huisartsen en zorgverzekeraars afspraken op landelijk en lokaal niveau
• AMK en ASHG wordt AMHK ( Veilig Thuis)
Uitgangspunten inhoudelijke vernieuwing
• Ouders eerstverantwoordelijk; opvang/school ook opvoedmilieu
• Problemen effectief oplossen of draaglijk maken (in eigen omgeving, samenwerkend,
duurzaam)
• Gespecialiseerde zorg blijft nodig; alleen exclusie als problematiek of veiligheid dat vereist
Inhoudelijke vernieuwing stelsel: Alleen zaken doen met aanbieders die
• Zich voegen in stepped care arrangementen
• Zich voegen naar 1 gezin, 1 plan
• Werken met erkende middelen (keurmerk)
• Werken met gecertificeerde professionals
• met prestatie-indicatoren resultaatcijfer: (vergelijkend)
o Uitval
o Probleemreductie
o Clienttevredenheid
o Doelrealisatie
Kritiek 1e kamer
• Transitie Autoriteit Jeugdzorg= speciale organisatie die de
transitie van voor 2015 naar na 2015 in de gaten houdt →
vonden vooral financiële strubbelingen, ze gingen tijdens
transitie tegelijkertijd bezuinigen, terwijl veranderingen
juist vaak geld kosten
• Te grote druk op gespecialiseerde zorg
• Samenwerking kinderen en gezinnen bij kwetsbare
gezinnen
• Afwijkend gedrag onnodig gemedicaliseerd
• Lange wachtlijsten
• Teveel bureaucratie
Gevolgen voor het zorgaanbod
• Ambulant is leidend
• Hulp naar de cliënt brengen
• Regionalisering, vorming regioteams
• Ombouw van de zorg
• Zorg in de school en kinderopvang
• Versterking ketenzorg
HC1 Transitie & Transformatie Jeugdzorg
Diverse ontwikkelingen die leiden tot 1 jan 2015
• Ontwikkeling 1: We leven ongezonder, maar wel langer en worden eerder chronisch ziek
(sinds 1950).
• Ontwikkeling 2: De zorg is en blijft een groeisector, jeugdzorg nu bijna 10%.
• Ontwikkeling 3: Kennis, wat maakt gezondheid? Zorg is niet de oplossing voor alle
gezondheidsvraagstukken, gezondheid is meer dan zorg (andere sociale determinanten zijn:
sociaal-economische factoren (40%), leefstijl (30%), gezondheidszorg (20%) en fysieke
factoren (10%)). Daarbij weten we van de helft van de behandelingen niet of ze werken.
• Ontwikkeling 4: Decentralisaties per 1 januari 2015 (zie na 1 jan 2015).
Cijfers
Het percentage kinderen in afstandswijken is het hoogste in de provincies Groningen, Friesland,
Drenthe. Kinderen uit achterstandswijken wonen voornamelijk in gemeentes die oorspronkelijk
behoorden tot arbeidersgemeentes in bijvoorbeeld turf of mijnen. Hierin liggen de gemiddelde
zorgkosten ook ver boven het gemiddelde.
Voor 2015
Voor 2015 waren er diverse problemen waartegen men aanliep: Veel verschillende soorten
hulpverlening, weinig laagdrempelig, weinig overzicht, weinig dwarsverbindingen.
Er waren een drietal financieringsstromen: Provinciaal, Zorgverzekering en Algemene Wet Bijzondere
Ziektekosten.
Transformatie zorg gestoeld op
• Tot stilstand brengen stijgende zorgkosten
• Visie dat zorg zo dicht mogelijk bij burger georganiseerd moet worden
• De pijlers onder deze visie:
o eigen kracht
o eigen verantwoordelijkheid en die voor je naaste
o participeren in de maatschappij
o • Gebiedsgericht denken (niet denken in doelgroepen, maar hoe verzorgen we
bewoners in een gebied).
Waarom is er een stelselwijziging nodig?
1. Weinig aandacht kwaliteit gewone opgroeien/opvoeden → veelal specialistische zorg, weinig
aandacht voor hulp bij basale opvoedingszorg
2. Eerste lijn (‘’de pedagogische huisarts’’) ontbreekt
3. Enorme toename gebruik gespecialiseerde zorg:
o Jeugd- & opvoedhulp gemiddeld 7,4% per jaar
o Jeugd GGZ ongeveer 12,5% per jaar
, o Cluster 4 onderwijs ongeveer 17,5% per jaar
4. Versnippering in deelsectoren, gevolg: complexe hulp aan gezinnen en ‘’waterbedeffect’’
5. Weinig zicht op effectiviteit (en waar zicht is: kan beter)
Dus er moet een omslag (transformatie) komen naar meer preventie en eerdere ondersteuning. Dit
moet uitgaan van de eigen kracht van jeugdigen en ouders, minder snel medicaliseren van
problemen en een integrale aanpak met betere samenwerking rondom gezinnen en jeugdhulp op
maat.
Wat gaat er gebeuren? (Na 1 jan 2015)
1. Overheveling bestuurlijke en financiële verantwoordelijkheden jeugdzorg (=Transitie) → Alle
financiën/verantwoordelijk gaan naar de gemeente
Dit lost nog niet alle problemen op, daarom ook:
2. Inhoudelijke vernieuwing van het stelsel = Transformatie
Ontwikkeling 4: Decentralisatie per 1 januari → Eén gezind, één kind, één plan, één coördinator als
hulpverlener (bijvoorbeeld een case manager).
Instelling: zwaarder en korter. Thuis: breder en langer. Dus zo lang mogelijk thuis houden, minder
snel naar instelling.
Wet op de Jeugdzorg → Na 2015: Jeugdwet
Transitie en transformatie
Het gaat bij deze stelselwijziging om zowel een transitie als een transformatie. De transitie heeft
betrekking op de overheveling van bestuurlijke en financiële verantwoordelijkheden voor de
gespecialiseerde jeugdzorg naar gemeenten. Parallel daaraan maakt de zorg voor jeugd een
inhoudelijke verandering door: een transformatie. Kernbegrippen daarbij zijn: preventie, vroege
interventie, zorg en hulp zo licht mogelijk, het versterken van de sociale netwerken van kind en gezin.
Doel is het opvoeden en opgroeien zo gewoon mogelijk te houden.
Gedachte achter verandering
• Burgers helpen zich zelf → burger moet meer zelf doen
• Zo mogelijk met hulp uit hun omgeving = Netwerk ondersteuning (sociale ondersteuning was
vroeger groter)
, • Zo nodig met professionele hulp (Zvw, Wmo, Jeugdwet en Wlz)
Zvw= zorgverzekeringswet
Wlz= wet langdurge zorg
Wmo= wet maatschappelijke ondersteuning
3 niveaus
1. Het gewone opvoeden, leren en opgroeien: ondersteunen vanuit maatschappelijke en
collectieve voorzieningen voor jeugdigen en hun ouders/verzorgers.
2. Het ondersteunen van opgroei- en opvoedvragen vanuit laagdrempelig gemeentelijke
basisvoorzieningen (Bedacht vanuit Den Haag, gebaseerd op grote gemeentes, kleinere
gemeentes hebben hier bijv niet de middelen en kennis voor). → gemeentes gaan alweer
samenklonteren om het samen op te lossen → komt toch weer verder af te staan.
(moest ook kostenbesparend werken)
3. Meer intensieve of langdurige ondersteuning van het opgroeien en opvoeden
Concept Jeugdwet
De Jeugdwet vervangt de Wet op de jeugdzorg. Hiermee gaan eigenlijk alle verantwoordelijkheden
naar de gemeentes toe. Met de nieuwe jeugdwet valt de jeugd-LVB weg, er nog wel een jeugd-vb,
maar de licht verstandelijk beperkten vallen nu onder één noemer met de ‘’normale’’ jeugd.
Met de nieuwe Jeugdwet moet voorkomen worden dat ouders en jeugdigen verdwalen in het
systeem. Het nieuwe stelsel kent door één wettelijk kader en één financieringssysteem voor de
jeugdzorg meer doelmatigheid. Door vermindering van regels en bureaucratie wordt integrale zorg
bij meervoudige problematiek beter mogelijk.
Verantwoordelijkheden gemeenten
• Versterken opvoedkundig klimaat in gezinnen, wijken, buurten, scholen en kinderopvang
• Voorzien in een voldoende passend (dus effectief) aanbod van jeugdhulp
• Advies geven over en bepalen en inzetten van de aangewezen vorm van jeugdhulp
• Op toegankelijke wijze adviseren van professionals (consulatiefunctie)
• Doen van onderzoek bij de RvdK
• Compenseren van beperkingen in de zelfredzaamheid en maatschappelijke participatie
• Op eenvoudige wijze adviseren van jeugdigen met vragen
• Voorzien in toereikend aanbod van gecertificeerde instellingen die de maatregelen van
kinderbescherming en jeugdreclassering uitvoeren
De zorg was dus niet meer gegroepeerd per doelgroep, maar per regio.
Welke problematiek krijgt de gemeente nu op zijn bordje?
• Aanmeldingen BJZ: Alle ernstige problemen / gemeenten
• Jeugdbescherming: Jeugdige bedreigd, geen vrijw.hulp
• Jeugdreclassering: Jeugdige delinquenten
• Jeugd&Opvoedhulp: Opgroei- en opvoedproblemen
• Jeugdzorg Plus: Ernstig risico zelf of omgeving
• J-GGZ: Psychische en gedragsproblemen
• J-VG: Verst. beperking, gedragsproblemen
, Wat moeten gemeenten regelen?
• Toegang tot herkenbare en laagdrempelige jeugdhulp
• Toegang tot specialistische jeugdhulp
• Gemeenten, huisartsen en zorgverzekeraars afspraken op landelijk en lokaal niveau
• AMK en ASHG wordt AMHK ( Veilig Thuis)
Uitgangspunten inhoudelijke vernieuwing
• Ouders eerstverantwoordelijk; opvang/school ook opvoedmilieu
• Problemen effectief oplossen of draaglijk maken (in eigen omgeving, samenwerkend,
duurzaam)
• Gespecialiseerde zorg blijft nodig; alleen exclusie als problematiek of veiligheid dat vereist
Inhoudelijke vernieuwing stelsel: Alleen zaken doen met aanbieders die
• Zich voegen in stepped care arrangementen
• Zich voegen naar 1 gezin, 1 plan
• Werken met erkende middelen (keurmerk)
• Werken met gecertificeerde professionals
• met prestatie-indicatoren resultaatcijfer: (vergelijkend)
o Uitval
o Probleemreductie
o Clienttevredenheid
o Doelrealisatie
Kritiek 1e kamer
• Transitie Autoriteit Jeugdzorg= speciale organisatie die de
transitie van voor 2015 naar na 2015 in de gaten houdt →
vonden vooral financiële strubbelingen, ze gingen tijdens
transitie tegelijkertijd bezuinigen, terwijl veranderingen
juist vaak geld kosten
• Te grote druk op gespecialiseerde zorg
• Samenwerking kinderen en gezinnen bij kwetsbare
gezinnen
• Afwijkend gedrag onnodig gemedicaliseerd
• Lange wachtlijsten
• Teveel bureaucratie
Gevolgen voor het zorgaanbod
• Ambulant is leidend
• Hulp naar de cliënt brengen
• Regionalisering, vorming regioteams
• Ombouw van de zorg
• Zorg in de school en kinderopvang
• Versterking ketenzorg
