uitwerking colleges psychologie

Psychologie veiligheid en gedrag
College 1
De mens: inleiding

1. Het vakgebied van de psychologie en de diverse stromingen
2. Hedendaagse benaderingen in de psychologie
3. Het werkgebied van veiligheid en gedrag

Veiligheid en gedrag

 Wat is eigenlijk veilig gedrag?
- Afhankelijk van de norm (geen peuken roken op een werkplek waar papier is) kan ook
subjectief zijn
- Nalevingsgedrag (compliance) & participatie gedrag (participation)

Nalevingsgedrag: het naleven van regels, precies op de grens zitten om risico op te zoeken.
Participatie gedrag: echt kijken naar wat veilig is.

 Safety 1 en safety 2 (hollnagel)
- 1= kijken naar wat er fout gaat, bijna incidenten en calamiteiten melden en analyseren
- 2= kijken naar wat goed gaat en hoe dat kan
- - hoe doen we het nu (goed), en hoe passen we processen en procedures daar op aan
- -begrijp de dagelijkse praktijk

Wat is psychologie
 De psychologie als common sense? (gezond boeren verstand)
- Wat maakt dat mensen voelen, denken en zich gedragen zoals ze doen?
 De psychologie als wetenschap
- Systematisch (vanuit een theorie en hypothese)
- Waarneming (wat zie ik echt)
- Op zoek naar meerdere oorzaken

Onderscheid ‘gezond boeren verstand’ en de wetenschap psychologie
Checks om te kijken of iets waar is of niet
 Wat is de bron?  wie zegt het?
 Is de bewering redelijk of richting de extremen
 Wat is het bewijsmateriaal?
 Kan er een conclusie biased zijn?
 Liggen er verkeerde toepassing van een heuristiek aan ten grondslag?

Voorbeelden gezond boeren verstand wat uit de wetenschap niet blijkt
1. Tegenpolen trekken elkaar aan
2. De eerste indruk is het meest belangrijk
3. Brainstormen is een effectieve methode, dit klopt niet  bepaalde mensen kunnen zich
inhouden op dat moment (brain writen moet je dus doen)




Deelgebieden in de psychologie:

,  Klinische psychologie
- Mentale en gedragsproblemen
 Sociale psychologie
- Invloed van sociale omgeving op denken, voelen en handelen
 Arbeids- en organisatiepsychologie
- Gedrag van mensen in organisaties en invloed van werk en werksituaties
 Gezondheidspsychologie
- Geestelijke en lichamelijke gezondheid in omgeving en gedrag

Onderzoek doelen (psychologie):
 Beschrijven en classificeren
 Verklaren van gedrag (ongevalsanalyse)
 Voorspellen (interventie)
 Effect bepalen

Onderzoek methoden:
 Triangulatie ( 2 of meer methodes gebruiken)
 Observeren
 Interviewen
 Vragenlijsten
 Tests
 Fysiologische metingen (leugen detector)
 Documentenstudie

Onderzoek vormen:
 Gevalsstudie (case studie)
- Onderzoek naar 1 persoon, groep of organisatie
 Survey-onderzoek
- Onderzoek naar grote aantallen personen, groepen of organisaties
- Correlaties (er is niet altijd een oorzaak gevolg) van te voren uitleggen wat je verwacht.
 Experiment (alleen meten wat je wil weten)
- Mensen in verschillende situaties plaatsen om te onderzoeken wat de invloed is van de
situatie

Ontwikkelingen uit de begintijd
 Dualisme: lichaam en geest zijn gescheiden (onderscheid tussen lichaam en religie)
(descartes, rond 1620)
 Tabula rasa: de mens is een onbeschreven blad (Locke, rond 1680)
 Bestaat er wel een vrije wil?
 Introspectie (kijken naar het verleden) vs behaviorisme (gedrag observeren en van daaruit
een conclusie trekken)
 Gestalt: het geheel aan prikkels is meer dan de som der delen (wertheimer, rond 1920) 
geest en lichaam weer met elkaar verbinden, gericht op nu
 Psychoanalyse, (gericht op verleden: 1, subjectief en 2) relatie trauma-stoornis niet sterk




Hedendaagse benaderingen biologische verklaringen van gedrag
 Verstoringen

, - Centrale zenuwstelsel (serotonine bijv.)
- Hormoonproductie (cortisol bijv>
- Ongeval (hersenschade)
- Erfelijkheid (depressief is bijv. erfelijk)

Hedendaagse benaderingen: omgevingsverklaringen
 Opvoeding
 Sociale omgeving
- Opvoeders, vrienden, klasgenoten, docenten, collega’s
 Cultuur

Discussie tussen biologisch of omgevingsfactor:
 Nature-nurture debat

1. Zit het in iemands natuur of door de omgeving dat ze zich zo gedragen, het is lastig te
onderzoeken of iets nature of nurture doen.
2. Nature kan je vaak pas meten als nurture al invloed heeft gehad.
3. Lastig wetenschappelijke vast te stellen

Hedendaagse benaderingen: biosociale verklaringen
 Hoe een persoon zich ontwikkelt wordt niet alleen bepaald door biologische en
omgevingsfactoren, maar ook door de manier waarop het individu daarmee omgaat.
- Karakter heeft invloed op omgeving en vice versa
 Biologische en omgevingsfactoren hebben dus invloed

Zelf heb je invloed op biologische en omgeving verklaringen