Samenvatting Jellema 6A
Hoofdstuk 2. Licht- en krachtinstallaties
Verlichting is een van de grootste verbruikers van energie. Daarom wordt er al jaren veel aandacht
besteed aan het terugdringen daarvan.
Verschil licht- en krachtinstallatie:
Een lichtinstallatie is een installatie die bestaat uit aansluitpunten voor hoofdzakelijk
éénfasige (230 V) elektrische toestellen. Elektrische toestellen zijn onder meer kleine
elektrische apparaten, wandcontactdozen en verlichtingsarmaturen;
Een krachtinstallatie is een installatie die bestaat uit aansluitpunten voor driefasig (400 V)
elektrisch materieel. Voorbeelden van elektrisch materieel zijn machines, transformatoren,
schakel- en verdeelinrichtingen.
Bij het maken van een elektronisch ontwerp wordt meestal begonnen met de verlichting.
2.1 Uitgangspunten voor het ontwerp van een verlichtingsplan
De uitgangspunten voor een verlichtingsplan zijn:
Soort werkzaamheden en de hiermee samenhangende gewenste verlichtingssterkte;
Gewenste kleurtemperatuur;
Inrichting;
Bouwkundige aspecten;
Werktuigbouwkundige aspecten;
Geldende voorschriften;
Onderhoud van de installatie;
Energieverbruik;
Kosten.
Soort werkzaamheden
De benodigde hoeveelheid licht in een ruimte is afhankelijk van de werkzaamheden die er
plaatsvinden.
Dynamische verlichting neemt de dynamiek (met zijn veranderingen in helderheid en warmte) mee
naar binnen. Dynamische verlichting zorgt voor lichtscenario’s die het licht in de loop van de dag
automatisch veranderen. Gevolg is dat men zich prettiger voelt en de motivatie en daarmee de
productiviteit stijgt. Warmwit licht (3000 K) werkt ontspannend en prettig terwijl wit daglicht (5600
K) een stimulerende en activerende invloed heeft op het menselijk lichaam. Daarnaast biedt
dynamische verlichting flexibiliteit, waarbij dezelfde ruimten voor verschillende mensen voor
verschillende doeleinden kunnen worden gebruikt. Denk aan:
Communicatie (koele en halfheldere verlichting);
Concentratie (koele en heldere verlichting);
Ontspanning (warme en normale verlichting, samen met accentverlichting).
Verlichtingssterkte de hoeveelheid licht die op een vlak of voorwerp valt. Eenheid is lux (lx).
De standaard verlichtingssterkte is de gemiddelde verlichtingssterkte die tijdens de uitvoering van
werkzaamheden ten minste aanwezig moet zijn.
, In het Bouwbesluit 2003, artikel 2.57 en artikel 2.64, worden de minimumeisen ten aanzien van de
verlichtingssterkte in verblijfsruimten aangegeven. In de norm NEN-EN 12464-1 wordt een nadere
specificatie van de gemiddelde verlichtingssterkte voor werkplekverlichting voor diverse
toepassingen gegeven.
Kleurentemperatuur
De kleur wit die kunstlicht uitstraalt, kan verschillende kleurtemperaturen hebben bijvoorbeeld
koelwit en heel warm wit en alles daar tussenin. De kleurtemperatuur wordt uitgedrukt in Kevin (K).
de keuze van lichtbronnen is meer dan alleen voldoende licht op de werkplek, maar bepaald in
belangrijke mate de gemoedstoestand van de mens.
Inrichting
Vaak bepaald de architect de plaats van de verlichtingsarmaturen. Bij het ontwerpen van een
gebouw moet aandacht worden besteed aan:
De plaats van de wanden (zowel de inrichting als de installaties moeten kunnen worden
aangepast aan een nieuwe situatie);
De kleur van de wanden, vloeren en plafonds (zwart weerkaatst geen licht, wit weerkaatst al
het licht waardoor minder kunstverlichting nodig zal zijn);
De plaats van het meubilair (de keuze en projectie van verlichtingsarmaturen dienen
afgestemd te worden op het meubilair, die moet bijvoorbeeld niet achter hoge kasten
geplaatst worden).
Wanneer de ideeën over de inrichting vorm hebben gekregen, kan het soort verlichting worden
gekozen:
Basisverlichting Algemene verlichting in een ruimte, meestal aangebracht in of aan
plafonds;
Werplekverlichting wordt aangebracht om de werkplek extra te verlichten;
Decoratieve verlichting zorgt voor een bepaald lichteffect waardoor decoratieve
elementen in een ruimte ontstaan;
Accentverlichting wordt toegepast om karakteristieke aspecten van een interieur te
benadrukken.
Bouwkundige aspecten bij het ontwerp van een verlichtingsplan
De afstemming van het bouwkundige ontwerp op de plaats en keuze van verlichtingsarmaturen is
van groot belang als het gaat om:
Plaats en afmeting van ramen;
De keuze van het plafond (is toepassing van inbouwarmaturen mogelijk? Welk materiaal
wordt voor hert plafond toegepast? Wat is de dikte van het plafond?);
Vermijden van brandgevaar bij toepassing van inbouwarmaturen (vanwege hun
warmteontwikkeling, mogen inbouwarmaturen niet in elk soort materiaal worden
gemonteerd).
Werktuigbouwkundige aspecten
Het op elkaar afstemmen van het werktuigbouwkundige ontwerp en de keuze van de
inbouwarmaturen is van belang als het gaat om:
Hoofdstuk 2. Licht- en krachtinstallaties
Verlichting is een van de grootste verbruikers van energie. Daarom wordt er al jaren veel aandacht
besteed aan het terugdringen daarvan.
Verschil licht- en krachtinstallatie:
Een lichtinstallatie is een installatie die bestaat uit aansluitpunten voor hoofdzakelijk
éénfasige (230 V) elektrische toestellen. Elektrische toestellen zijn onder meer kleine
elektrische apparaten, wandcontactdozen en verlichtingsarmaturen;
Een krachtinstallatie is een installatie die bestaat uit aansluitpunten voor driefasig (400 V)
elektrisch materieel. Voorbeelden van elektrisch materieel zijn machines, transformatoren,
schakel- en verdeelinrichtingen.
Bij het maken van een elektronisch ontwerp wordt meestal begonnen met de verlichting.
2.1 Uitgangspunten voor het ontwerp van een verlichtingsplan
De uitgangspunten voor een verlichtingsplan zijn:
Soort werkzaamheden en de hiermee samenhangende gewenste verlichtingssterkte;
Gewenste kleurtemperatuur;
Inrichting;
Bouwkundige aspecten;
Werktuigbouwkundige aspecten;
Geldende voorschriften;
Onderhoud van de installatie;
Energieverbruik;
Kosten.
Soort werkzaamheden
De benodigde hoeveelheid licht in een ruimte is afhankelijk van de werkzaamheden die er
plaatsvinden.
Dynamische verlichting neemt de dynamiek (met zijn veranderingen in helderheid en warmte) mee
naar binnen. Dynamische verlichting zorgt voor lichtscenario’s die het licht in de loop van de dag
automatisch veranderen. Gevolg is dat men zich prettiger voelt en de motivatie en daarmee de
productiviteit stijgt. Warmwit licht (3000 K) werkt ontspannend en prettig terwijl wit daglicht (5600
K) een stimulerende en activerende invloed heeft op het menselijk lichaam. Daarnaast biedt
dynamische verlichting flexibiliteit, waarbij dezelfde ruimten voor verschillende mensen voor
verschillende doeleinden kunnen worden gebruikt. Denk aan:
Communicatie (koele en halfheldere verlichting);
Concentratie (koele en heldere verlichting);
Ontspanning (warme en normale verlichting, samen met accentverlichting).
Verlichtingssterkte de hoeveelheid licht die op een vlak of voorwerp valt. Eenheid is lux (lx).
De standaard verlichtingssterkte is de gemiddelde verlichtingssterkte die tijdens de uitvoering van
werkzaamheden ten minste aanwezig moet zijn.
, In het Bouwbesluit 2003, artikel 2.57 en artikel 2.64, worden de minimumeisen ten aanzien van de
verlichtingssterkte in verblijfsruimten aangegeven. In de norm NEN-EN 12464-1 wordt een nadere
specificatie van de gemiddelde verlichtingssterkte voor werkplekverlichting voor diverse
toepassingen gegeven.
Kleurentemperatuur
De kleur wit die kunstlicht uitstraalt, kan verschillende kleurtemperaturen hebben bijvoorbeeld
koelwit en heel warm wit en alles daar tussenin. De kleurtemperatuur wordt uitgedrukt in Kevin (K).
de keuze van lichtbronnen is meer dan alleen voldoende licht op de werkplek, maar bepaald in
belangrijke mate de gemoedstoestand van de mens.
Inrichting
Vaak bepaald de architect de plaats van de verlichtingsarmaturen. Bij het ontwerpen van een
gebouw moet aandacht worden besteed aan:
De plaats van de wanden (zowel de inrichting als de installaties moeten kunnen worden
aangepast aan een nieuwe situatie);
De kleur van de wanden, vloeren en plafonds (zwart weerkaatst geen licht, wit weerkaatst al
het licht waardoor minder kunstverlichting nodig zal zijn);
De plaats van het meubilair (de keuze en projectie van verlichtingsarmaturen dienen
afgestemd te worden op het meubilair, die moet bijvoorbeeld niet achter hoge kasten
geplaatst worden).
Wanneer de ideeën over de inrichting vorm hebben gekregen, kan het soort verlichting worden
gekozen:
Basisverlichting Algemene verlichting in een ruimte, meestal aangebracht in of aan
plafonds;
Werplekverlichting wordt aangebracht om de werkplek extra te verlichten;
Decoratieve verlichting zorgt voor een bepaald lichteffect waardoor decoratieve
elementen in een ruimte ontstaan;
Accentverlichting wordt toegepast om karakteristieke aspecten van een interieur te
benadrukken.
Bouwkundige aspecten bij het ontwerp van een verlichtingsplan
De afstemming van het bouwkundige ontwerp op de plaats en keuze van verlichtingsarmaturen is
van groot belang als het gaat om:
Plaats en afmeting van ramen;
De keuze van het plafond (is toepassing van inbouwarmaturen mogelijk? Welk materiaal
wordt voor hert plafond toegepast? Wat is de dikte van het plafond?);
Vermijden van brandgevaar bij toepassing van inbouwarmaturen (vanwege hun
warmteontwikkeling, mogen inbouwarmaturen niet in elk soort materiaal worden
gemonteerd).
Werktuigbouwkundige aspecten
Het op elkaar afstemmen van het werktuigbouwkundige ontwerp en de keuze van de
inbouwarmaturen is van belang als het gaat om:
