INTRODUCTION TO ABNORMAL CHILD AND ADOLESCENT PSYCHOLOGY 1
Samenvatting Introduction to Abnormal Child and Adolescent
Psychology (Robert Weis, 2021)
Hoofdstuk 14, Pediatric Bipolar Disorders and Schizophrenia
Vertaling titel: Pediatrische bipolaire stoornissen en schizofrenie
14.1. Bipolar Disorders in Children And Adolescents (Bipolaire stoornissen bij kinderen
en adolescenten)
14.1.1. What Are Bipolar Disorders? (Wat zijn bipolaire stoornissen?)
Bipolaire stoornis= Een ernstige stemmingsstoornis, gedefinieerd door de aanwezigheid van
manische symptomen.
Manie= Discrete periode van gespleten, expansieve en prikkelbare stemming en verhoogd
niveau van energie en activiteit. Alleen jongeren met een bipolaire stoornis hebben soms
manische symptomen. Ook veel jongeren vertonen symptomen van depressie.
Vroeger heette het dan ook manische depressiviteit. De DSM-5 onderscheid verschillende typen
bipolaire stoornissen:
Bipolar I Stoornis: Aanwezigheid van volledige manie, is het ernstigst.
Bipolar II Stoornis
Cyclothymische stoornis: Minst erge stemmingsproblemen, maar duurt het langst.
14.1.2. Bipolar I Disorder (Bipolaire stoornis I)
Bij bipolaire stoornis type I moet er tenminste sprake zijn van 1 manische episode (= duidelijk
herkenbare korte (minimaal een week) periode met een abnormale euforische (blije) of prikkelbare
stemming en een overkill aan energie). Er is geen behoefte aan slaap, jagende gedachten, snel afgeleid,
voortdurend in beweging etc.
DSM-5 criteria Bipolar I Disorder:
A. Aan de criteria is voldaan voor ten minste één manische episode, gedefinieerd als volgt:
‘Een duidelijke periode van abnormaal en aanhoudende verhoogde, expansieve of prikkelbare stemming en
aanhoudend verhoogde doelgerichte activiteit of energie, die tenminste een week aanhoudt en het grootste deel
van de dag aanwezig is, bijna elke dag of duur indien ziekenhuisopname noodzakelijk is’
Tijdens de periode van stemmingsstoornis en verhoogde energie of activiteit zijn 3 of meer van de volgende
symptomen (4 als de stemming alleen prikkelbaar is) in significante mate aanwezig en vertegenwoordigen ze
een merkbare verandering van het gebruikelijke gedrag (GRAPESD):
1. Opgeblazen gevoel van eigenwaarde of grootsheid
2. Verminderde behoefte aan slaap
3. Meer spraakzaam dan normaal of druk om te blijven praten
4. Vlucht van ideeën of subjectieve ervaring dat gedachten razen
5. Afleidingsproblemen
6. Toename van doelgerichte activiteit, sociaal, op het werk of school, of seksuele of psychomotorische
agitatie.
7. Overmatige betrokkenheid bij activiteiten met een hoog potentieel voor pijnlijke gevolgen.
De stemmingsstoornis is voldoende ernstig om een duidelijke verslechtering van het sociaal of beroepsmatig
functioneren te veroorzaken of om ziekenhuisopname noodzakelijk te maken om schade aan zichzelf of
anderen te voorkomen, of er zijn psychotische kenmerken.
De episode is niet toe te schrijven aan de fysiologische effecten van een middel of een andere medische
aandoening.
B. Het optreden van de manische episode kan niet beter worden verklaard door schizofrenie of een andere
psychotische stoornis.
, INTRODUCTION TO ABNORMAL CHILD AND ADOLESCENT PSYCHOLOGY 2
Hier hebben we het wel over 2 (bipolair), maar je kunt deze classificatie al stellen als er nog maar 1
manische episode is geweest. Er hoeft niet per se een depressieve episode te zijn geweest. Dit is anders
bij een bipolaire stoornis type II.
3 symptomen die nuttig zijn bij het identificeren van een bipolaire stoornis bij kinderen:
1. Grootsheid (Grandiosity)
2. Verminderde behoefte aan slaap (Sleep disturbance)
3. Betrokkenheid bij seksuele activiteit met een hoog risico
Circa 80% van de jongeren met een bipolaire stoornis tonen een vorm van grootsheid denken. Als
grootsheid samenvalt met verhoogde opgetogenheid en energie, is dat een goede voorspeller van een
manie. Circa 70% van de jongeren met een bipolaire stoornis vertoont ook een verminderde behoefte
aan slaap.
14.1.3. Bipolar II Disorder (Bipolaire stoornis II)
Bij bipolaire stoornis type II moet er ten minste sprake zijn van:
1. Eén depressieve + één hypomane episode (= duurt korter (4-7 dagen) en er geen functionele
beperking, ziekenhuisopname of psychotische kenmerken)
2. 3 van de volgende symptomen:
• Opgeblazen gevoel van eigenwaarde
• Afgenomen behoefte aan slaap
• Veel praten
• Jagende gedachten
• Snel afgeleid
• Veel (doelgerichte) activiteit of agitatie
• Aangename activiteiten met pijnlijke gevolgen (bijv. alles weggeven)
3. Er is NOOIT sprake geweest van een manische episode (als dit wel zo is, dan stel je classificatie
bipolaire stoornis type I)
4. Niet beter passend bij een psychotische stoornis/ schizofrenie.
5. De symptomen van depressie of de onvoorspelbaarheid veroorzaakt door frequente afwisseling
tussen perioden van depressie en hypomanie veroorzaakt klinisch significant lijden of beperkingen
op sociaal, beroepsmatig of ander belangrijk gebied van functioneren
Depressie of heen en weer schieten leidt wel tot functionele beperkingen.
Verschillen hypomanie en manie:
Hypomanie duurt minstens 4 dagen, maar korter dan 1 week.
Hypomanie kan een ernstige verslechtering van het sociaal, beroepsmatig of academisch
functioneren veroorzaken.
Hypomanie vereist een ziekenhuisopname.
14.1.4. Cyclothymic Disorder (Cyclothymische stoornis)
Cyclothymische stoornis= Een bipolaire stoornis die zelden wordt vastgesteld bij kinderen en
adolescenten. Deze stoornis duurt wat langer, maar is minder heftig: Gedurende tenminste 1 jaar (niet
langer dan 2 maanden symptomenvrij) verschillende periodes met hypomane problemen (die niet
voldoen aan de criteria voor een hypomane episode) en depressie verschijnselen (die niet voldoen
aan de criteria voor een major depressieve episode). Meeste kinderen met een cyclothymische stoornis
ervaren prikkelbaarheid en overmatige activiteit.
Bipolaire I- en II-stoornissen komen plotseling op en veroorzaken ernstige symptomen die snel
voorbijgaan. Bij de cyclothymische stoornis ontstaan de symptomen langzaam en veroorzaken ze
zeurende problemen en duren ze lang.
Samenvatting Introduction to Abnormal Child and Adolescent
Psychology (Robert Weis, 2021)
Hoofdstuk 14, Pediatric Bipolar Disorders and Schizophrenia
Vertaling titel: Pediatrische bipolaire stoornissen en schizofrenie
14.1. Bipolar Disorders in Children And Adolescents (Bipolaire stoornissen bij kinderen
en adolescenten)
14.1.1. What Are Bipolar Disorders? (Wat zijn bipolaire stoornissen?)
Bipolaire stoornis= Een ernstige stemmingsstoornis, gedefinieerd door de aanwezigheid van
manische symptomen.
Manie= Discrete periode van gespleten, expansieve en prikkelbare stemming en verhoogd
niveau van energie en activiteit. Alleen jongeren met een bipolaire stoornis hebben soms
manische symptomen. Ook veel jongeren vertonen symptomen van depressie.
Vroeger heette het dan ook manische depressiviteit. De DSM-5 onderscheid verschillende typen
bipolaire stoornissen:
Bipolar I Stoornis: Aanwezigheid van volledige manie, is het ernstigst.
Bipolar II Stoornis
Cyclothymische stoornis: Minst erge stemmingsproblemen, maar duurt het langst.
14.1.2. Bipolar I Disorder (Bipolaire stoornis I)
Bij bipolaire stoornis type I moet er tenminste sprake zijn van 1 manische episode (= duidelijk
herkenbare korte (minimaal een week) periode met een abnormale euforische (blije) of prikkelbare
stemming en een overkill aan energie). Er is geen behoefte aan slaap, jagende gedachten, snel afgeleid,
voortdurend in beweging etc.
DSM-5 criteria Bipolar I Disorder:
A. Aan de criteria is voldaan voor ten minste één manische episode, gedefinieerd als volgt:
‘Een duidelijke periode van abnormaal en aanhoudende verhoogde, expansieve of prikkelbare stemming en
aanhoudend verhoogde doelgerichte activiteit of energie, die tenminste een week aanhoudt en het grootste deel
van de dag aanwezig is, bijna elke dag of duur indien ziekenhuisopname noodzakelijk is’
Tijdens de periode van stemmingsstoornis en verhoogde energie of activiteit zijn 3 of meer van de volgende
symptomen (4 als de stemming alleen prikkelbaar is) in significante mate aanwezig en vertegenwoordigen ze
een merkbare verandering van het gebruikelijke gedrag (GRAPESD):
1. Opgeblazen gevoel van eigenwaarde of grootsheid
2. Verminderde behoefte aan slaap
3. Meer spraakzaam dan normaal of druk om te blijven praten
4. Vlucht van ideeën of subjectieve ervaring dat gedachten razen
5. Afleidingsproblemen
6. Toename van doelgerichte activiteit, sociaal, op het werk of school, of seksuele of psychomotorische
agitatie.
7. Overmatige betrokkenheid bij activiteiten met een hoog potentieel voor pijnlijke gevolgen.
De stemmingsstoornis is voldoende ernstig om een duidelijke verslechtering van het sociaal of beroepsmatig
functioneren te veroorzaken of om ziekenhuisopname noodzakelijk te maken om schade aan zichzelf of
anderen te voorkomen, of er zijn psychotische kenmerken.
De episode is niet toe te schrijven aan de fysiologische effecten van een middel of een andere medische
aandoening.
B. Het optreden van de manische episode kan niet beter worden verklaard door schizofrenie of een andere
psychotische stoornis.
, INTRODUCTION TO ABNORMAL CHILD AND ADOLESCENT PSYCHOLOGY 2
Hier hebben we het wel over 2 (bipolair), maar je kunt deze classificatie al stellen als er nog maar 1
manische episode is geweest. Er hoeft niet per se een depressieve episode te zijn geweest. Dit is anders
bij een bipolaire stoornis type II.
3 symptomen die nuttig zijn bij het identificeren van een bipolaire stoornis bij kinderen:
1. Grootsheid (Grandiosity)
2. Verminderde behoefte aan slaap (Sleep disturbance)
3. Betrokkenheid bij seksuele activiteit met een hoog risico
Circa 80% van de jongeren met een bipolaire stoornis tonen een vorm van grootsheid denken. Als
grootsheid samenvalt met verhoogde opgetogenheid en energie, is dat een goede voorspeller van een
manie. Circa 70% van de jongeren met een bipolaire stoornis vertoont ook een verminderde behoefte
aan slaap.
14.1.3. Bipolar II Disorder (Bipolaire stoornis II)
Bij bipolaire stoornis type II moet er ten minste sprake zijn van:
1. Eén depressieve + één hypomane episode (= duurt korter (4-7 dagen) en er geen functionele
beperking, ziekenhuisopname of psychotische kenmerken)
2. 3 van de volgende symptomen:
• Opgeblazen gevoel van eigenwaarde
• Afgenomen behoefte aan slaap
• Veel praten
• Jagende gedachten
• Snel afgeleid
• Veel (doelgerichte) activiteit of agitatie
• Aangename activiteiten met pijnlijke gevolgen (bijv. alles weggeven)
3. Er is NOOIT sprake geweest van een manische episode (als dit wel zo is, dan stel je classificatie
bipolaire stoornis type I)
4. Niet beter passend bij een psychotische stoornis/ schizofrenie.
5. De symptomen van depressie of de onvoorspelbaarheid veroorzaakt door frequente afwisseling
tussen perioden van depressie en hypomanie veroorzaakt klinisch significant lijden of beperkingen
op sociaal, beroepsmatig of ander belangrijk gebied van functioneren
Depressie of heen en weer schieten leidt wel tot functionele beperkingen.
Verschillen hypomanie en manie:
Hypomanie duurt minstens 4 dagen, maar korter dan 1 week.
Hypomanie kan een ernstige verslechtering van het sociaal, beroepsmatig of academisch
functioneren veroorzaken.
Hypomanie vereist een ziekenhuisopname.
14.1.4. Cyclothymic Disorder (Cyclothymische stoornis)
Cyclothymische stoornis= Een bipolaire stoornis die zelden wordt vastgesteld bij kinderen en
adolescenten. Deze stoornis duurt wat langer, maar is minder heftig: Gedurende tenminste 1 jaar (niet
langer dan 2 maanden symptomenvrij) verschillende periodes met hypomane problemen (die niet
voldoen aan de criteria voor een hypomane episode) en depressie verschijnselen (die niet voldoen
aan de criteria voor een major depressieve episode). Meeste kinderen met een cyclothymische stoornis
ervaren prikkelbaarheid en overmatige activiteit.
Bipolaire I- en II-stoornissen komen plotseling op en veroorzaken ernstige symptomen die snel
voorbijgaan. Bij de cyclothymische stoornis ontstaan de symptomen langzaam en veroorzaken ze
zeurende problemen en duren ze lang.
