Essay Staatsrecht
Pastafari-zaak
Annotatie bij HR 15 augustus 2018, ECLI:NL:RVS:2018:2715
Naam: ………………
Studentnummer: …………………
Collegejaar: 2019/2020
Werkgroep: 5
Onderwerp: Restrictief-objectieve interpretatie en subjectieve
interpretatie
E-mailadres:
Aantal woorden: 2433
, Annotatie
Naam
HR 15 augustus 2018, ECLI:NL:RVS:2018:2715
I. Inleiding
In onderhavig arrest wilde een vrouw uit Nijmegen die lid is van de Kerk van het Vliegend
Spaghettimonster op 7 oktober 2016 een identiteitskaart en rijbewijs aanvragen met
pasfoto’s waarop zij zichtbaar was met een vergiet. Zij draagt in het openbaar altijd een
vergiet op haar hoofd, om zo haar geloof het pastafarisme tot uitdrukking te brengen. Het
dragen van deze hoofdbedekking wordt door aanhangers van het pastafarisme gezien als
een heilig object waarmee zij het Vliegend Spaghettimonster eren. Normaliter is het dragen
van hoofdbedekking op een pasfoto ingevolge artikel 28, tweede lid
Paspoortuitvoeringsregeling Nederland 2001 (hierna: PUN) niet toegestaan. Echter,
appellante stelt dat er ingevolge artikel 28, derde lid PUN sprake is van een uitzondering om
vanwege godsdienstige of levensbeschouwelijke redenen een hoofddeksel te dragen op een
pasfoto. Desondanks weigert de burgemeester haar aanvraag voor de identiteitskaart en het
rijbewijs, omdat beide pasfoto’s niet zouden voldoen aan de acceptatiecriteria van artikel 28,
tweede lid PUN. Volgens de burgemeester zou appellante onvoldoende aannemelijk hebben
gemaakt dat haar godsdienst of levensovertuiging van haar voorschrijft dat het dragen van
hoofdbedekking verplicht is.
De Afdeling bestuursrechtspraak Raad van State (hierna: Afdeling) geeft, in tegenstelling tot
de rechtbank, antwoord op de vraag of het pastafarisme een godsdienst is ingevolge artikel 6
Grondwet (hierna: Gw) en 9 Europees Verdrag tot bescherming van de Rechten van de
Mens (hierna: EVRM). De Afdeling concludeert dat het pastafarisme niet gekwalificeerd kan
worden als een godsdienst of levensovertuiging ingevolge artikel 6 Gw en 9 EVRM. Volgens
de Afdeling is er daarom geen aanleiding om af te wijken van de acceptatiecriteria ingevolge
artikel 28, tweede lid PUN. In deze annotatie zal ik specifiek aandacht besteden aan de
vraag of het pastafarisme in het licht van de restrictief-objectieve en subjectieve
interpretatiewijze onder de reikwijdte van artikel 6 Gw en 9 EVRM valt. In het navolgende
wordt ingegaan op de algemene reikwijdte van het godsdienstbegrip. Vervolgens zal het
godsdienstbegrip aan de hand van beide interpretatiemethoden worden besproken. Ten
slotte zal aan de hand van de beide methoden aangegeven worden hoe de rechter naar mijn
mening had kunnen oordelen.
II. Vrijheid van godsdienst of levensovertuiging
Het recht op godsdienst of levensovertuiging is bedoeld om de vrijheid van zowel
individuen als gemeenschappen te waarborgen en te beschermen. Verder heeft de
overheid ten aanzien van dit grondrecht een onthoudingsplicht. 1 De PUN biedt daarom de
mogelijkheid tot afwijking van de acceptatiecriteria indien het dragen van een
hoofdbedekking een religieuze verplichting is. Dit geldt bijvoorbeeld voor moslima’s met
een hoofddoek en sikhs met een tulband. 2 Alvorens een beroep gedaan kan worden op
artikel 28, derde lid PUN, dient er sprake te zijn van een godsdienst ingevolge artikel 6 Gw
en artikel 9 EVRM.
Uit artikel 6 Gw blijkt niet exact wat er onder de reikwijdte van het godsdienstbegrip valt.
Het recht op godsdienstvrijheid dient daarom binnen maatschappelijke en grondwettelijke
1
Kortmann 2016, p. 380.
2
RIVG 2020 , Nr. 9, p. 2.
2
Pastafari-zaak
Annotatie bij HR 15 augustus 2018, ECLI:NL:RVS:2018:2715
Naam: ………………
Studentnummer: …………………
Collegejaar: 2019/2020
Werkgroep: 5
Onderwerp: Restrictief-objectieve interpretatie en subjectieve
interpretatie
E-mailadres:
Aantal woorden: 2433
, Annotatie
Naam
HR 15 augustus 2018, ECLI:NL:RVS:2018:2715
I. Inleiding
In onderhavig arrest wilde een vrouw uit Nijmegen die lid is van de Kerk van het Vliegend
Spaghettimonster op 7 oktober 2016 een identiteitskaart en rijbewijs aanvragen met
pasfoto’s waarop zij zichtbaar was met een vergiet. Zij draagt in het openbaar altijd een
vergiet op haar hoofd, om zo haar geloof het pastafarisme tot uitdrukking te brengen. Het
dragen van deze hoofdbedekking wordt door aanhangers van het pastafarisme gezien als
een heilig object waarmee zij het Vliegend Spaghettimonster eren. Normaliter is het dragen
van hoofdbedekking op een pasfoto ingevolge artikel 28, tweede lid
Paspoortuitvoeringsregeling Nederland 2001 (hierna: PUN) niet toegestaan. Echter,
appellante stelt dat er ingevolge artikel 28, derde lid PUN sprake is van een uitzondering om
vanwege godsdienstige of levensbeschouwelijke redenen een hoofddeksel te dragen op een
pasfoto. Desondanks weigert de burgemeester haar aanvraag voor de identiteitskaart en het
rijbewijs, omdat beide pasfoto’s niet zouden voldoen aan de acceptatiecriteria van artikel 28,
tweede lid PUN. Volgens de burgemeester zou appellante onvoldoende aannemelijk hebben
gemaakt dat haar godsdienst of levensovertuiging van haar voorschrijft dat het dragen van
hoofdbedekking verplicht is.
De Afdeling bestuursrechtspraak Raad van State (hierna: Afdeling) geeft, in tegenstelling tot
de rechtbank, antwoord op de vraag of het pastafarisme een godsdienst is ingevolge artikel 6
Grondwet (hierna: Gw) en 9 Europees Verdrag tot bescherming van de Rechten van de
Mens (hierna: EVRM). De Afdeling concludeert dat het pastafarisme niet gekwalificeerd kan
worden als een godsdienst of levensovertuiging ingevolge artikel 6 Gw en 9 EVRM. Volgens
de Afdeling is er daarom geen aanleiding om af te wijken van de acceptatiecriteria ingevolge
artikel 28, tweede lid PUN. In deze annotatie zal ik specifiek aandacht besteden aan de
vraag of het pastafarisme in het licht van de restrictief-objectieve en subjectieve
interpretatiewijze onder de reikwijdte van artikel 6 Gw en 9 EVRM valt. In het navolgende
wordt ingegaan op de algemene reikwijdte van het godsdienstbegrip. Vervolgens zal het
godsdienstbegrip aan de hand van beide interpretatiemethoden worden besproken. Ten
slotte zal aan de hand van de beide methoden aangegeven worden hoe de rechter naar mijn
mening had kunnen oordelen.
II. Vrijheid van godsdienst of levensovertuiging
Het recht op godsdienst of levensovertuiging is bedoeld om de vrijheid van zowel
individuen als gemeenschappen te waarborgen en te beschermen. Verder heeft de
overheid ten aanzien van dit grondrecht een onthoudingsplicht. 1 De PUN biedt daarom de
mogelijkheid tot afwijking van de acceptatiecriteria indien het dragen van een
hoofdbedekking een religieuze verplichting is. Dit geldt bijvoorbeeld voor moslima’s met
een hoofddoek en sikhs met een tulband. 2 Alvorens een beroep gedaan kan worden op
artikel 28, derde lid PUN, dient er sprake te zijn van een godsdienst ingevolge artikel 6 Gw
en artikel 9 EVRM.
Uit artikel 6 Gw blijkt niet exact wat er onder de reikwijdte van het godsdienstbegrip valt.
Het recht op godsdienstvrijheid dient daarom binnen maatschappelijke en grondwettelijke
1
Kortmann 2016, p. 380.
2
RIVG 2020 , Nr. 9, p. 2.
2
