1. Classificatie en diagnostiek
Criteria om te kunnen spreken van een stoornis:
• Significant meer problemen dan gemiddeld: persoon gesitueerd op relevante
dimensies aan het extreme uiteinde
- Rechterkant: ongewenste trekken
- Linkerkant: gewenste trekken
- Meer of minder ernstige mate vd stoornis
• Problemen op de verschillende dimensies
• Problemen zijn hardnekkig/persistent, niet tijdelijk
• Problemen zijn pervasief: symptomen in verschillende contexten
• Problemen zijn niet leeftijdsadequaat: niet toe te wijzen aan de leeftijd
• Problemen leiden tot significante belemmeringen: hinder voor de persoon in
het dagelijkse leven, negatieve impact op omgeving, ernstige belemmering
niet meer tijdelijk
Wat zijn gedragsproblemen?
= Brede waaier van problemen van kinderen die storend, ongewenst of
ongewoon zijn
Wat zijn ‘leerproblemen’?
= Allerhande problemen op vlak van leren die een invloed hebben op het
schools functioneren
Classificatie
= systematisch ordenen en groeperen van problemen op basis van gelijke
eigenschappen en onderlinge relaties
• Classificatie ≠ diagnostiek
• Grote verscheidenheid aan problemen
à nood aan ordening en indeling (op basis van gelijke eigenschappen en
onderlinge relaties)
• Gemeenschappelijke taal voor onderlinge communicatie tussen professionals:
verstaan we hetzelfde bij bv aandachtsproblemen? = verwijzen naar dezelfde
gedragskenmerken
à belangrijk voor diagnose en behandeling
• 2 soorten classificatie(systemen):
Beide systemen: voor – en nadelen. De laatste jaren toenadering
tussen beide systemen!
,1. Klinisch – psychiatrische classificatiesystemen
• Psychiatrische stoornissen = onafhankelijke en duidelijk afgelijnde ziekte-
entiteiten, met voor elke stoornis diagnostische en differentiaal diagnostische
criteria
- Diagnostische criteria: een welbepaald aantal criteria van een stoornis
scoort positief bij een individu
- Differentiaal diagnostische criteria: criteria van andere stoornissen kunnen
worden uitgesloten
- Indien voldaan aan nodige criteria: stoornis classificeren, stoornis aan
individu toekennen en diagnose stellen
• Categoriaal: men heeft een stoornis of men heeft ze niet
• Bekendste psychiatrische classificatiesystemen: DSM-5 en ICD-10
- Stoornissen worden geoperationaliseerd dmv criteria, deze geven de
volgende kenmerken weer:
o Kernsymptomen van een stoornis
o Duur en aanvang van symptomen en de mate waarin symptomen het
normale functioneren verstoren
® DSM: Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders
® ICD: International Classification of Diseases, ontwikkeld door World
Health Organization, 1992
• Alle klinisch-psychiatrische classificatiesystemen leunen aan bij het medische
model (paradigma)
• Ernstige problemen worden onderverdeeld in duidelijk omschreven ‘stoornis’-
categorieën
® Iedere stoornis heeft aparte oorzaken
DSM-5
= ‘Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders’
= Systeem om problematieken van individuen te beschrijven en te classificeren
in ‘stoorniscategorieën’
Ø Vraag: bij welk paradigma leunt DSM aan? > Medische model
Nieuw in DSM-5
• Geen Romeins cijfer meer
• 3 delen:
1. Uitleg over indeling en uitgangspunten
2. 22 hoofdcategorieën met diagnostisch en differentiaal diagnostische
criteria
, 3. Classificaties die nog niet opgenomen zijn in deel 2 (bv internet gaming,
disorder, non suicidal self-injury)
® Stilstaan bij stoornissen waarbij nog meer onderzoek nodig is en
waarvan de validiteit nog onvoldoende overtuigend is vastgesteld om
ze al voor dagelijks gebruik in de officiële classificatie van psychische
stoornissen op te nemen
• Nieuwe namen voor sommige stoornissen
® vb. oppostioneel-opstandige stoornis i.p.v.oppostioneel-opstandige
gedragsstoornis
• Meer dimensioneel gepresenteerd ipv louter categoriaal
- Dimensionele maten voor de ernst van de symptomen, zodat voor alle
stoornissen de mate van de ernst van de symptomen kan worden
bepaald
- Elke stoornis nog steeds categoriaal gedefinieerd, maar nu criteria
toegevoegd die de ernst van de stoornis omschrijven
- vb. van deze benadering: 3 niveaus die we kunnen onderscheiden bij de
DSM-5-criteria van autismespectrumstoornis
o 1: ondersteuning vereist,
o 2: wezenlijke ondersteuning vereist
o 3: zeer wezenlijke ondersteuning vereist)
- Geeft een diagnosticus meer speling om de ernst van een aandoening te
bepalen
- Geen strikte drempel meer tussen ‘normaal’ en een stoornis, vroeger wel
- Subtypes > Fenotype > Beelden
o Vroeger: “subtypes” = subgroepen aanduiden op basis van
verschillen in de verschijningsvormen
® vb. bij ADHD: overwegend onoplettend subtype, overwegend
hyperactief-impulsieve subtype, gecombineerd subtype
® Term momenteel ter discussie omdat variatie binnen stoornissen
meestal dezelfde oorzaak hebben en de term ‘subtype’ impliceert
dat het om een verschillende oorzaak gaat
o Nu: ‘fenotype’ = geheel van uiterlijk zichtbare kenmerken
® Meer dynamische term is
® Gedragskenmerken van een stoornis bij een bepaalde persoon
kunnen veranderen doorheen de tijd
o In de DSM-5 wordt bij ADHD momenteel gesproken over
verschillenden ‘beelden’ i.p.v. types
Criteria om te kunnen spreken van een stoornis:
• Significant meer problemen dan gemiddeld: persoon gesitueerd op relevante
dimensies aan het extreme uiteinde
- Rechterkant: ongewenste trekken
- Linkerkant: gewenste trekken
- Meer of minder ernstige mate vd stoornis
• Problemen op de verschillende dimensies
• Problemen zijn hardnekkig/persistent, niet tijdelijk
• Problemen zijn pervasief: symptomen in verschillende contexten
• Problemen zijn niet leeftijdsadequaat: niet toe te wijzen aan de leeftijd
• Problemen leiden tot significante belemmeringen: hinder voor de persoon in
het dagelijkse leven, negatieve impact op omgeving, ernstige belemmering
niet meer tijdelijk
Wat zijn gedragsproblemen?
= Brede waaier van problemen van kinderen die storend, ongewenst of
ongewoon zijn
Wat zijn ‘leerproblemen’?
= Allerhande problemen op vlak van leren die een invloed hebben op het
schools functioneren
Classificatie
= systematisch ordenen en groeperen van problemen op basis van gelijke
eigenschappen en onderlinge relaties
• Classificatie ≠ diagnostiek
• Grote verscheidenheid aan problemen
à nood aan ordening en indeling (op basis van gelijke eigenschappen en
onderlinge relaties)
• Gemeenschappelijke taal voor onderlinge communicatie tussen professionals:
verstaan we hetzelfde bij bv aandachtsproblemen? = verwijzen naar dezelfde
gedragskenmerken
à belangrijk voor diagnose en behandeling
• 2 soorten classificatie(systemen):
Beide systemen: voor – en nadelen. De laatste jaren toenadering
tussen beide systemen!
,1. Klinisch – psychiatrische classificatiesystemen
• Psychiatrische stoornissen = onafhankelijke en duidelijk afgelijnde ziekte-
entiteiten, met voor elke stoornis diagnostische en differentiaal diagnostische
criteria
- Diagnostische criteria: een welbepaald aantal criteria van een stoornis
scoort positief bij een individu
- Differentiaal diagnostische criteria: criteria van andere stoornissen kunnen
worden uitgesloten
- Indien voldaan aan nodige criteria: stoornis classificeren, stoornis aan
individu toekennen en diagnose stellen
• Categoriaal: men heeft een stoornis of men heeft ze niet
• Bekendste psychiatrische classificatiesystemen: DSM-5 en ICD-10
- Stoornissen worden geoperationaliseerd dmv criteria, deze geven de
volgende kenmerken weer:
o Kernsymptomen van een stoornis
o Duur en aanvang van symptomen en de mate waarin symptomen het
normale functioneren verstoren
® DSM: Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders
® ICD: International Classification of Diseases, ontwikkeld door World
Health Organization, 1992
• Alle klinisch-psychiatrische classificatiesystemen leunen aan bij het medische
model (paradigma)
• Ernstige problemen worden onderverdeeld in duidelijk omschreven ‘stoornis’-
categorieën
® Iedere stoornis heeft aparte oorzaken
DSM-5
= ‘Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders’
= Systeem om problematieken van individuen te beschrijven en te classificeren
in ‘stoorniscategorieën’
Ø Vraag: bij welk paradigma leunt DSM aan? > Medische model
Nieuw in DSM-5
• Geen Romeins cijfer meer
• 3 delen:
1. Uitleg over indeling en uitgangspunten
2. 22 hoofdcategorieën met diagnostisch en differentiaal diagnostische
criteria
, 3. Classificaties die nog niet opgenomen zijn in deel 2 (bv internet gaming,
disorder, non suicidal self-injury)
® Stilstaan bij stoornissen waarbij nog meer onderzoek nodig is en
waarvan de validiteit nog onvoldoende overtuigend is vastgesteld om
ze al voor dagelijks gebruik in de officiële classificatie van psychische
stoornissen op te nemen
• Nieuwe namen voor sommige stoornissen
® vb. oppostioneel-opstandige stoornis i.p.v.oppostioneel-opstandige
gedragsstoornis
• Meer dimensioneel gepresenteerd ipv louter categoriaal
- Dimensionele maten voor de ernst van de symptomen, zodat voor alle
stoornissen de mate van de ernst van de symptomen kan worden
bepaald
- Elke stoornis nog steeds categoriaal gedefinieerd, maar nu criteria
toegevoegd die de ernst van de stoornis omschrijven
- vb. van deze benadering: 3 niveaus die we kunnen onderscheiden bij de
DSM-5-criteria van autismespectrumstoornis
o 1: ondersteuning vereist,
o 2: wezenlijke ondersteuning vereist
o 3: zeer wezenlijke ondersteuning vereist)
- Geeft een diagnosticus meer speling om de ernst van een aandoening te
bepalen
- Geen strikte drempel meer tussen ‘normaal’ en een stoornis, vroeger wel
- Subtypes > Fenotype > Beelden
o Vroeger: “subtypes” = subgroepen aanduiden op basis van
verschillen in de verschijningsvormen
® vb. bij ADHD: overwegend onoplettend subtype, overwegend
hyperactief-impulsieve subtype, gecombineerd subtype
® Term momenteel ter discussie omdat variatie binnen stoornissen
meestal dezelfde oorzaak hebben en de term ‘subtype’ impliceert
dat het om een verschillende oorzaak gaat
o Nu: ‘fenotype’ = geheel van uiterlijk zichtbare kenmerken
® Meer dynamische term is
® Gedragskenmerken van een stoornis bij een bepaalde persoon
kunnen veranderen doorheen de tijd
o In de DSM-5 wordt bij ADHD momenteel gesproken over
verschillenden ‘beelden’ i.p.v. types
