Moduulcode: Onderzoek en Wetenschapsfilosofie 1 (L.APO.13630)
Toetscode: Onderzoek en Wetenschapsfilosofie (T.APO.311124)
Student: Nassira el Azaar
Studentnummer: 504907
Schooljaar: 2020/2021
,Inhoudsopgave
Inleiding & verantwoording ................................................................................blz. 3
Bron 1.................................................................................................................blz. 4-17
Bron 2.................................................................................................................blz. 18-21
Bron 3.................................................................................................................blz. 22-25
Literatuurlijst......................................................................................................blz. 26-27
Inleiding & verantwoording
2
,Voor het vak historiografie schrijf ik een verslag over drie verschillende bronfragmenten
die kenmerkend zijn voor bepaalde periodes van geschiedschrijving. Ik heb mij
georiënteerd op verschillende geschiedschrijvers en bronfragmenten, met als uiteindelijk
gekozen bronnen:
De coniuratione Catilinae
Auteur: Gaius Sallustius Crispus
Tijd: Romeinse Tijd
Voor deze bron is gekozen omdat ik graag een bron uit de Romeinse Tijd wilde verwerken
in mijn verslag. De Romeinse Tijd is voor mij vaak nog enigszins verwarrend en lastig te
volgen, in tegenstelling tot andere periodes uit de geschiedenis. Om mijzelf te
ontwikkelen en uit te dagen ben ik opzoek gegaan naar een geschiedschrijver uit deze
tijd. Ik kwam uit bij Gaius Sallustius Crispus en ben mij gaan verdiepen in zijn werken.
Toen ik een vertaling van 'De coniuratione Catilinae' vond en begon te lezen was mijn
keuze direct gemaakt; deze bron zal deel uitmaken van mijn verslag. Ik heb er daarom
ook voor gekozen om deze bron in zijn geheel te analyseren, en hier geen fragment uit te
halen.
Il principe
Auteur: Niccolo Machiavelli
Tijd: Renaissance
Terwijl ik onderzoek aan het doen was naar verschillende stromingen binnen de
geschiedschrijving kwam ik langs het fenomeen 'vorstenspiegel'. Het feit dat deze vorm
van literatuur aan vorsten werd geweid wekte mijn interesse, waarna ik meteen op zoek
ben gegaan naar een vorstenspiegel. Tijdens het zoeken kwam ik een geschrift tegen wat
tot de groep vorstenspiegels behoort, maar toch net wat anders is; Il principe. Het leek
mij een leerzame uitdaging om dieper in dit werk te duiken, en zo is het mijn tweede
bronkeuze geworden.
La Sorcière
Auteur: Jules Michelet
Tijd: 19e Eeuw
Voor mijn derde en laatste bron ben ik opzoek gegaan naar een bron uit de negentiende
eeuw. Omdat in deze tijd het historisme de meest voorkomende stroming was ben ik
opzoek gegaan naar geschiedschrijvers die deze stroming vormde. Al snel kwam ik uit bij
Jules Michelet, en al was het bij deze schrijver lastiger om aan informatie te komen heb ik
een van zijn werken uit kunnen kiezen om als laatste bron te gebruiken.
3
, Bron 1
De Catilinae coniuratione
Gaius Sallustius Crispus
Haarlem, 1952
Vertaling door H.C. Muller
1 Een mens, die er naar streeft zich te onderscheiden van de dieren, moet al zijn krachten geven om niet
onopgemerkt door het leven te gaan, zoals het vee, dat de natuur naar de aarde heeft gebogen om zich voedsel te
zoeken. Onze vermogens nu berusten niet alleen in het lichaam maar ook in den geest; het lichaam is als het
ware onze dienaar, de geest onze leidsman. Het eerste is het dierlijke, de tweede het goddelijke in den mens.
Daarom acht ik het beter door geestelijke kwaliteiten dan door lichamelijke prestaties roem te zoeken en waar
ons leven zo kort is, onze nagedachtenis zo lang mogelijk te maken. Want de glorie van rijkdom en schoonheid
is broos en vluchtig, de gaven van hoofd en hart echter brengen onvergankelijken roep.
Het is langen tijd een strijdvraag onder de mensen geweest of lichaamskracht of geestelijke waarden belangrijker
waren voor de oorlogvoering. Want vóór den aanvang moet men overleggen en na het overleg moet men snel
handelen. Daarom zijn beide op zichzelf onvolledig en zonder elkander niet doeltreffend.
2 Zo zijn in het begin de koningen - want het koningschap was de eerste gezagsvorm op aarde - zeer verschillend
opgetreden. Sommigen zochten het in lichaamstraining, anderen in geestelijke ontwikkeling. De mensen kenden
toen namelijk nog geen hebzucht: ieder was tevreden met wat hij had. Later echter begonnen Cyrus in Azië en in
Griekenland de Spartanen en Atheners steden en volkeren te onderwerpen. Uit louter heerszucht voerden zij
oorlog; hoe groter een rijk, hoe roemrijker, meenden zij.
En toen heeft men dan door werkelijke beproevingen geleerd, dat, in een oorlog, het de geestesgesteldheid is, die
den doorslag geeft.
Als nu de geestkracht van koningen en gebieders in vredestijd een even grote rol speelde als tijdens een oorlog,
zou het menselijk leven op aarde gelijkmatiger en harmonischer verlopen en men zou niet overal die snelle
verschuivingen, die algemene wisseling en verwarring waarnemen. Want gezag laat zich gemakkelijk handhaven
door de eigenschappen, waarmee het is verworven, maar wanneer in de plaats van werklust indolentie, in de
plaats van ingetogenheid en recht losbandigheid en willekeur treden, wijzigt zich met de mentaliteit ook de loop
der dingen. Op die manier gaat de macht altijd van den zwakke op den moreel-sterke over.
Alles wat mensen presteren, hetzij in landbouw, scheepvaart of bouwkunst, hangt af van hun geestelijke
spankracht. Veel mensen zijn door het leven gegaan als slaapwandelaars, zonder kennis, zonder cultuur,
verzonken in hun vadsige vraatzucht. Door hun perversiteit werd hun het lichaam een bron van lust, de ziel een
last. Hoe zij leefden of stierven is van geen belang: het blijft onvermeld.
Neen, "leven" in den waren zin van het woord wil naar mijn mening zeggen: zich met hart en ziel geven aan de
een of andere taak en zo vermaardheid verwerven door grote daden of in een of anderen tak van wetenschap.
3 De mogelijkheden in het leven zijn vele en ieder moet den weg gaan, dien zijn aanleg hem wijst. Het is zeker
een schone zaak factisch het vaderland te dienen, maar ook goed spreken is van belang. Men kan evenzeer in
vrede als in oorlog naam maken. Zowel daden als hun beschrijving vinden waardering. Persoonlijk - al krijgt een
auteur nooit zoveel roem als zijn held - vind ik de historiographie bijzonder moeilijk. In de eerste plaats, omdat
woorden slechts een zwakke afspeigeling zijn van daden. In de tweede plaats, omdat de meeste mensen denken,
dat men uit kwaadaardigheid en jaloezie spreekt, wanneer men op fouten wijst. Gewaagt men dan van de
roemrijke verdiensten van grote mannen, dan nemen de lezers wat hun gemakkelijk schijnt klakkeloos aan, maar
zodra het te buitengewoon is, geloven ze het niet meer.
Toen ik jong was, ging ik, zoals de meesten, met enthousiasme in de politiek, maar daar heb ik nogal wat
teleurstelling ondervonden. Want waar ik plichtsgevoel, onkreukbaarheid en toewijding verwachtte, zag ik
slechts brutaliteit, corruptie en hebzucht. Dit alles stuitte mij wel tegen de borst, want ik kende de slechtheid van
de mensen nog niet, maar door mijn jeugdige onervarenheid miste ik de kracht om een zo verdorven milieu den
rug toe te keren en mij te bevrijden van de eerzucht, die mij in haar verderfelijken greep had.
Al verschilde mijn mentaliteit dus van die van mijn omgeving, ik was even eerzuchtig als zij en zo kwam ik,
evenals zij, in opspraak.
4 Toen ik na al mijn pijnlijke en hachelijke ervaringen mijn geestelijk evenwicht had hervonden, besloot ik mij
verder afzijdig te houden van de politiek. Maar daarom was ik nog niet van plan mijn kostelijken tijd in doffe
4
Toetscode: Onderzoek en Wetenschapsfilosofie (T.APO.311124)
Student: Nassira el Azaar
Studentnummer: 504907
Schooljaar: 2020/2021
,Inhoudsopgave
Inleiding & verantwoording ................................................................................blz. 3
Bron 1.................................................................................................................blz. 4-17
Bron 2.................................................................................................................blz. 18-21
Bron 3.................................................................................................................blz. 22-25
Literatuurlijst......................................................................................................blz. 26-27
Inleiding & verantwoording
2
,Voor het vak historiografie schrijf ik een verslag over drie verschillende bronfragmenten
die kenmerkend zijn voor bepaalde periodes van geschiedschrijving. Ik heb mij
georiënteerd op verschillende geschiedschrijvers en bronfragmenten, met als uiteindelijk
gekozen bronnen:
De coniuratione Catilinae
Auteur: Gaius Sallustius Crispus
Tijd: Romeinse Tijd
Voor deze bron is gekozen omdat ik graag een bron uit de Romeinse Tijd wilde verwerken
in mijn verslag. De Romeinse Tijd is voor mij vaak nog enigszins verwarrend en lastig te
volgen, in tegenstelling tot andere periodes uit de geschiedenis. Om mijzelf te
ontwikkelen en uit te dagen ben ik opzoek gegaan naar een geschiedschrijver uit deze
tijd. Ik kwam uit bij Gaius Sallustius Crispus en ben mij gaan verdiepen in zijn werken.
Toen ik een vertaling van 'De coniuratione Catilinae' vond en begon te lezen was mijn
keuze direct gemaakt; deze bron zal deel uitmaken van mijn verslag. Ik heb er daarom
ook voor gekozen om deze bron in zijn geheel te analyseren, en hier geen fragment uit te
halen.
Il principe
Auteur: Niccolo Machiavelli
Tijd: Renaissance
Terwijl ik onderzoek aan het doen was naar verschillende stromingen binnen de
geschiedschrijving kwam ik langs het fenomeen 'vorstenspiegel'. Het feit dat deze vorm
van literatuur aan vorsten werd geweid wekte mijn interesse, waarna ik meteen op zoek
ben gegaan naar een vorstenspiegel. Tijdens het zoeken kwam ik een geschrift tegen wat
tot de groep vorstenspiegels behoort, maar toch net wat anders is; Il principe. Het leek
mij een leerzame uitdaging om dieper in dit werk te duiken, en zo is het mijn tweede
bronkeuze geworden.
La Sorcière
Auteur: Jules Michelet
Tijd: 19e Eeuw
Voor mijn derde en laatste bron ben ik opzoek gegaan naar een bron uit de negentiende
eeuw. Omdat in deze tijd het historisme de meest voorkomende stroming was ben ik
opzoek gegaan naar geschiedschrijvers die deze stroming vormde. Al snel kwam ik uit bij
Jules Michelet, en al was het bij deze schrijver lastiger om aan informatie te komen heb ik
een van zijn werken uit kunnen kiezen om als laatste bron te gebruiken.
3
, Bron 1
De Catilinae coniuratione
Gaius Sallustius Crispus
Haarlem, 1952
Vertaling door H.C. Muller
1 Een mens, die er naar streeft zich te onderscheiden van de dieren, moet al zijn krachten geven om niet
onopgemerkt door het leven te gaan, zoals het vee, dat de natuur naar de aarde heeft gebogen om zich voedsel te
zoeken. Onze vermogens nu berusten niet alleen in het lichaam maar ook in den geest; het lichaam is als het
ware onze dienaar, de geest onze leidsman. Het eerste is het dierlijke, de tweede het goddelijke in den mens.
Daarom acht ik het beter door geestelijke kwaliteiten dan door lichamelijke prestaties roem te zoeken en waar
ons leven zo kort is, onze nagedachtenis zo lang mogelijk te maken. Want de glorie van rijkdom en schoonheid
is broos en vluchtig, de gaven van hoofd en hart echter brengen onvergankelijken roep.
Het is langen tijd een strijdvraag onder de mensen geweest of lichaamskracht of geestelijke waarden belangrijker
waren voor de oorlogvoering. Want vóór den aanvang moet men overleggen en na het overleg moet men snel
handelen. Daarom zijn beide op zichzelf onvolledig en zonder elkander niet doeltreffend.
2 Zo zijn in het begin de koningen - want het koningschap was de eerste gezagsvorm op aarde - zeer verschillend
opgetreden. Sommigen zochten het in lichaamstraining, anderen in geestelijke ontwikkeling. De mensen kenden
toen namelijk nog geen hebzucht: ieder was tevreden met wat hij had. Later echter begonnen Cyrus in Azië en in
Griekenland de Spartanen en Atheners steden en volkeren te onderwerpen. Uit louter heerszucht voerden zij
oorlog; hoe groter een rijk, hoe roemrijker, meenden zij.
En toen heeft men dan door werkelijke beproevingen geleerd, dat, in een oorlog, het de geestesgesteldheid is, die
den doorslag geeft.
Als nu de geestkracht van koningen en gebieders in vredestijd een even grote rol speelde als tijdens een oorlog,
zou het menselijk leven op aarde gelijkmatiger en harmonischer verlopen en men zou niet overal die snelle
verschuivingen, die algemene wisseling en verwarring waarnemen. Want gezag laat zich gemakkelijk handhaven
door de eigenschappen, waarmee het is verworven, maar wanneer in de plaats van werklust indolentie, in de
plaats van ingetogenheid en recht losbandigheid en willekeur treden, wijzigt zich met de mentaliteit ook de loop
der dingen. Op die manier gaat de macht altijd van den zwakke op den moreel-sterke over.
Alles wat mensen presteren, hetzij in landbouw, scheepvaart of bouwkunst, hangt af van hun geestelijke
spankracht. Veel mensen zijn door het leven gegaan als slaapwandelaars, zonder kennis, zonder cultuur,
verzonken in hun vadsige vraatzucht. Door hun perversiteit werd hun het lichaam een bron van lust, de ziel een
last. Hoe zij leefden of stierven is van geen belang: het blijft onvermeld.
Neen, "leven" in den waren zin van het woord wil naar mijn mening zeggen: zich met hart en ziel geven aan de
een of andere taak en zo vermaardheid verwerven door grote daden of in een of anderen tak van wetenschap.
3 De mogelijkheden in het leven zijn vele en ieder moet den weg gaan, dien zijn aanleg hem wijst. Het is zeker
een schone zaak factisch het vaderland te dienen, maar ook goed spreken is van belang. Men kan evenzeer in
vrede als in oorlog naam maken. Zowel daden als hun beschrijving vinden waardering. Persoonlijk - al krijgt een
auteur nooit zoveel roem als zijn held - vind ik de historiographie bijzonder moeilijk. In de eerste plaats, omdat
woorden slechts een zwakke afspeigeling zijn van daden. In de tweede plaats, omdat de meeste mensen denken,
dat men uit kwaadaardigheid en jaloezie spreekt, wanneer men op fouten wijst. Gewaagt men dan van de
roemrijke verdiensten van grote mannen, dan nemen de lezers wat hun gemakkelijk schijnt klakkeloos aan, maar
zodra het te buitengewoon is, geloven ze het niet meer.
Toen ik jong was, ging ik, zoals de meesten, met enthousiasme in de politiek, maar daar heb ik nogal wat
teleurstelling ondervonden. Want waar ik plichtsgevoel, onkreukbaarheid en toewijding verwachtte, zag ik
slechts brutaliteit, corruptie en hebzucht. Dit alles stuitte mij wel tegen de borst, want ik kende de slechtheid van
de mensen nog niet, maar door mijn jeugdige onervarenheid miste ik de kracht om een zo verdorven milieu den
rug toe te keren en mij te bevrijden van de eerzucht, die mij in haar verderfelijken greep had.
Al verschilde mijn mentaliteit dus van die van mijn omgeving, ik was even eerzuchtig als zij en zo kwam ik,
evenals zij, in opspraak.
4 Toen ik na al mijn pijnlijke en hachelijke ervaringen mijn geestelijk evenwicht had hervonden, besloot ik mij
verder afzijdig te houden van de politiek. Maar daarom was ik nog niet van plan mijn kostelijken tijd in doffe
4
