SAMENVATTING
INTELLECTUELE RECHTEN
Tifany Jacobs
3E BACHELOR RECHTEN 2020-2021
,Hoofdstuk 1: Algemene inleiding tot het recht van de intellectuele
eigendom
A. Wat zijn intellectuele rechten?
Het objectief recht, dat omschreven kan worden als een geheel van rechtsregelen of
rechtsnormen die op een bepaald tijdstip op het grondgebied van een bepaalde staat van
kracht zijn, kent aan ieder individu subjectieve rechten toe. Subjectieve rechten zijn een
erkende of toegekende heerschappij die strekt tot bevrediging van menselijke behoeften.
Deze kunnen worden ingedeeld in private subjectieve rechten en niet-private subjectieve
rechten.
B. De indeling van de intellectuele eigendomsrechten
Intellectuele-eigendomsrechten worden klassiek ingedeeld in industriële eigendomsrechten
enerzijds en het auteursrecht, in de ruime zin van het woord anderzijds.
Industriële eigendomsrechten (= geheel van regels dat de bescherming van voor de industrie
dienstbare producten van de menselijke geest, en de ordening van de concurrentiestrijd in
het bedrijfsleven tot doel heeft):
- Merkenrecht
- Tekeningen- en modellenrecht
- Octrooirecht
- Kwekersrecht
- Recht betreffende de bescherming van topografieën van halfgeleiderproducten
(chips)
- Recht betreffende de bescherming van benamingen van oorsprong
- Geografische aanduidingen en herkomstaanduidingen
- Recht op een handelsnaam
- Recht inzake ongeoorloofde mededinging
Auteursrecht sensu lato:
- Eigenlijke auteursrecht (sensu stricto)
- Naburige rechten (= bescherming van prestaties waarvan men zegt dat ze recht
hebben op bescherming, maar het wordt niet door het auteursrecht beschermd)
- Recht betreffende de auteursrechtelijke bescherming van computerprogramma’s
- Recht betreffende de bescherming van databanken
Het onderscheid tussen beide ligt in het feit dat de industriële eigendomsrechten bedoeld
zijn om een zuiver economische rol te spelen in het productie- en distributieproces. Zij
vormen een prikkel in de concurrentiestrijd en stimuleren de mededinging door de meest
creatieve ondernemer te belonen. Het auteursrecht daarentegen bezit naast een
economische functie ook een belangrijke culturele en sociale taak. Het wil kunstenaars
zoveel mogelijk via het bezorgen van een inkomen, aanzetten tot het tot stand brengen van
creaties op het domein van kunst en literatuur. MAAR opgepast à het begrip auteursrecht
is intussen sterk verruimd.
1
, C. De kenmerken van intellectuele eigendomsrechten
- Niet begrensd
- Ze verlenen een exclusief recht mbt een creatie van de geest
- Ze zijn aan eenieder tegenstelbaar
- Ze zijn aan grenzen onderworpen
- Ze zijn beperkt in de tijd
- Ze zijn beperkt in de ruimte
- Hun voorwerp is een immateriële zaak, namelijk een creatie van de geest
- ze bezitten een zeer grote economische waarde
- ze worden ook beschermd als grondrechten en vormen algemene beginselen van het
Unierecht (art. 17, lid 2 van het Handvest) à opgelet: de bescherming is niet
absoluut!
Vb: UCB = allergieënspecialist à zeer waardevolle octrooien (waarde op de beurs wordt
beïnvloedt) à nemen 2 bedrijven over die moleculen hadden die konden zorgen voor
nieuwe octrooien.
D. Verschilpunten tussen het auteursrecht sensu lato en de industriële
eigendomsrechten
Klassiek wijst men op het bestaan van een aantal verschilpunten tussen het auteursrecht
sensu lato en de industriële eigendomsrechten. Deze verschilpunten gaan vandaag evenwel
nog slechts gedeeltelijk op.
- Het auteursrecht wordt verkregen zonder dat hiervoor enige formaliteit vervuld
moet worden. Om in het bezit te komen van een industrieel eigendomsrecht moet
men daarentegen iets doen.
- De verleende duurtijd à inderdaad verkrijgt men het auteursrecht voor een relatief
lange periode en industriële eigendomsrechten voor een minder lange duurtijd.
Evenwel mag men hierbij dan niet vergeten dat men een merkrecht verkrijgt voor 10
jaar, maar dat deze bescherming oneindig met nieuwe perioden van 10 jaar verlengd
kan worden
- Het auteursrecht omvat niet enkel vermogensrechten, maar ook morele rechten,
terwijl industriële eigendomsrechten enkel vermogensrechten of exploitatierechten
verlenen. Vandaag de dag is dit niet helemaal meer juist. Zo bijvoorbeeld verkrijgen
de houders van bepaalde naburige rechten en de producenten van databanken
totaal geen morele rechten. Omgekeerd verleent het octrooirecht de uitvinder dan
weer wel een moreel recht.
- Beschermingsvoorwaarden à vaak wordt gesteld dat deze
beschermingsvoorwaarden in het auteursrecht veleer subjectief zijn: zij worden
binnen bepaalde grenzen door de rechter persoonlijk ingevuld. Hij heeft in dat
verband een zekere beoordelingsvrijheid. Deze beoordelingsvrijheid zou ontbreken
mbt de industriële eigendomsrechten. Ook dit is niet geheel correct want zo
bijvoorbeeld bezit de rechter in het tekeningen- en modellenrecht een bepaalde
beoordelingsvrijheid bij het onderzoek of het vereiste ‘eigen karakter’ aanwezig is.
- Dit verschilpunt gaat totaal niet meer op: de industriële eigendomsrechten vervullen
een zuiver economische rol, terwijl de auteursrechten vooral een sociale en culturele
rol vervult
2
, E. De bescherming van één creatie door meerdere intellectuele-
eigendomsrechten
Binnen het domein van het recht van de intellectuele eigendom kan als regel worden
geponeerd dat een schepping van de geest in beginsel door meerdere IE-rechten beschermd
kan worden. Deze mogelijkheid van cumulatie geldt evenwel slechts in de mate dat de door
de IE-rechten in kwestie gestelde beschermingsvoorwaarden vervuld zijn, en de wetgeving
op deze IE-rechten deze cumulatie niet uitsluit.
Voor het verkrijgen van een groot aantal industriële-eigendomsrechten moeten
formaliteiten vervuld worden en er dus ook taksen op moeten worden betaald.
F. Het territorialiteitsbeginsel
Een intellectuele-eigendomsrecht bestaat slechts wanneer de wetgever het in het leven
roept, en het geldt slechts binnen het gebied waarvoor de wetgever bevoegd is.
Het territorialiteitsbeginsel brengt dus mee dat indien men in meerdere landen bescherming
wil verkrijgen obv een IE-recht, waarbij deze verkrijging in de gekozen landen afhangt van
het vervullen van formaliteiten, men in beginsel in al deze landen de voorziene nationale
procedure moet doorlopen, en dus de formaliteiten gesteld door de nationale wetgeving
moet vervullen. Dit is een uiterst omvangrijke, maar ook dure aangelegenheid.
Er werden voor verschillende IE-rechten al internationale overeenkomsten in het leven
geroepen waardoor het mogelijk is door één aanvraag de verleningsprocedure in meerdere,
door de aanvrager gekozen landen, te starten (centralisering van de aanvraag). Iets verder
gaan de communautaire intellectuele rechten. Het betreft hier intellectuele rechen die in het
leven werden geroepen door de communautaire EU wetgever. Vb: Uniemerk en het
Gemeenschapsmodel (centrale aanvraag, centrale verlening en eenheid van het recht).
Een belangrijke uitzondering op het hier besproken territorialiteitsbeginsel wordt gevormd
door de zogenaamde ‘communautaire uitputting’. Dit houdt in beginsel in dat wanneer de
houder van een IE-recht zijn creatie die door dit recht beschermd wordt, en meer bepaald
de materiële drager (het exemplaar) waarin deze creatie vervat ligt, ergens in de EU of de
EER in het verkeer brengt, of wanneer dit in het verkeer brengen met zijn toestemming
gebeurt, hij niet kan verhinderen dat dit exemplaar in de EU/EER begint te circuleren.
UITZONDERING: De communautaire uitputting (= als je in 1 lidstaat iets in het verkeer
brengt, dient het in de hele EU vrij doorgelaten te worden) zorgt ervoor dat het aan IE-
rechten verbonden territorialiteitsbeginsel er niet toe leidt dat de houders van deze rechten
in ieder EU/EER-land beschikken over een afgescheiden nationaal territorium van waaruit zij
zich kunnen verzetten tegen iedere invoer van exemplaren van hun beschermde creatie die
zij zelf in andere lidstaten in het verkeer brachten, of hiertoe hun toestemming gaven.
G. Enkele belangrijke verdragen
1. Inleiding
Eigen aan IER is het bestaan van zeer veel internationale overeenkomsten. Eigen aan de
nationale wetgeving inzake IER is dat deze vrijwel steeds het wederkerigheids- of
reciprociteitsbeginsel huldigt. Buitenlanders worden slechts beschermd wanneer en in de
mate dat het thuisland van de buitenlander een gelijkwaardige bescherming biedt. Nog een
3
INTELLECTUELE RECHTEN
Tifany Jacobs
3E BACHELOR RECHTEN 2020-2021
,Hoofdstuk 1: Algemene inleiding tot het recht van de intellectuele
eigendom
A. Wat zijn intellectuele rechten?
Het objectief recht, dat omschreven kan worden als een geheel van rechtsregelen of
rechtsnormen die op een bepaald tijdstip op het grondgebied van een bepaalde staat van
kracht zijn, kent aan ieder individu subjectieve rechten toe. Subjectieve rechten zijn een
erkende of toegekende heerschappij die strekt tot bevrediging van menselijke behoeften.
Deze kunnen worden ingedeeld in private subjectieve rechten en niet-private subjectieve
rechten.
B. De indeling van de intellectuele eigendomsrechten
Intellectuele-eigendomsrechten worden klassiek ingedeeld in industriële eigendomsrechten
enerzijds en het auteursrecht, in de ruime zin van het woord anderzijds.
Industriële eigendomsrechten (= geheel van regels dat de bescherming van voor de industrie
dienstbare producten van de menselijke geest, en de ordening van de concurrentiestrijd in
het bedrijfsleven tot doel heeft):
- Merkenrecht
- Tekeningen- en modellenrecht
- Octrooirecht
- Kwekersrecht
- Recht betreffende de bescherming van topografieën van halfgeleiderproducten
(chips)
- Recht betreffende de bescherming van benamingen van oorsprong
- Geografische aanduidingen en herkomstaanduidingen
- Recht op een handelsnaam
- Recht inzake ongeoorloofde mededinging
Auteursrecht sensu lato:
- Eigenlijke auteursrecht (sensu stricto)
- Naburige rechten (= bescherming van prestaties waarvan men zegt dat ze recht
hebben op bescherming, maar het wordt niet door het auteursrecht beschermd)
- Recht betreffende de auteursrechtelijke bescherming van computerprogramma’s
- Recht betreffende de bescherming van databanken
Het onderscheid tussen beide ligt in het feit dat de industriële eigendomsrechten bedoeld
zijn om een zuiver economische rol te spelen in het productie- en distributieproces. Zij
vormen een prikkel in de concurrentiestrijd en stimuleren de mededinging door de meest
creatieve ondernemer te belonen. Het auteursrecht daarentegen bezit naast een
economische functie ook een belangrijke culturele en sociale taak. Het wil kunstenaars
zoveel mogelijk via het bezorgen van een inkomen, aanzetten tot het tot stand brengen van
creaties op het domein van kunst en literatuur. MAAR opgepast à het begrip auteursrecht
is intussen sterk verruimd.
1
, C. De kenmerken van intellectuele eigendomsrechten
- Niet begrensd
- Ze verlenen een exclusief recht mbt een creatie van de geest
- Ze zijn aan eenieder tegenstelbaar
- Ze zijn aan grenzen onderworpen
- Ze zijn beperkt in de tijd
- Ze zijn beperkt in de ruimte
- Hun voorwerp is een immateriële zaak, namelijk een creatie van de geest
- ze bezitten een zeer grote economische waarde
- ze worden ook beschermd als grondrechten en vormen algemene beginselen van het
Unierecht (art. 17, lid 2 van het Handvest) à opgelet: de bescherming is niet
absoluut!
Vb: UCB = allergieënspecialist à zeer waardevolle octrooien (waarde op de beurs wordt
beïnvloedt) à nemen 2 bedrijven over die moleculen hadden die konden zorgen voor
nieuwe octrooien.
D. Verschilpunten tussen het auteursrecht sensu lato en de industriële
eigendomsrechten
Klassiek wijst men op het bestaan van een aantal verschilpunten tussen het auteursrecht
sensu lato en de industriële eigendomsrechten. Deze verschilpunten gaan vandaag evenwel
nog slechts gedeeltelijk op.
- Het auteursrecht wordt verkregen zonder dat hiervoor enige formaliteit vervuld
moet worden. Om in het bezit te komen van een industrieel eigendomsrecht moet
men daarentegen iets doen.
- De verleende duurtijd à inderdaad verkrijgt men het auteursrecht voor een relatief
lange periode en industriële eigendomsrechten voor een minder lange duurtijd.
Evenwel mag men hierbij dan niet vergeten dat men een merkrecht verkrijgt voor 10
jaar, maar dat deze bescherming oneindig met nieuwe perioden van 10 jaar verlengd
kan worden
- Het auteursrecht omvat niet enkel vermogensrechten, maar ook morele rechten,
terwijl industriële eigendomsrechten enkel vermogensrechten of exploitatierechten
verlenen. Vandaag de dag is dit niet helemaal meer juist. Zo bijvoorbeeld verkrijgen
de houders van bepaalde naburige rechten en de producenten van databanken
totaal geen morele rechten. Omgekeerd verleent het octrooirecht de uitvinder dan
weer wel een moreel recht.
- Beschermingsvoorwaarden à vaak wordt gesteld dat deze
beschermingsvoorwaarden in het auteursrecht veleer subjectief zijn: zij worden
binnen bepaalde grenzen door de rechter persoonlijk ingevuld. Hij heeft in dat
verband een zekere beoordelingsvrijheid. Deze beoordelingsvrijheid zou ontbreken
mbt de industriële eigendomsrechten. Ook dit is niet geheel correct want zo
bijvoorbeeld bezit de rechter in het tekeningen- en modellenrecht een bepaalde
beoordelingsvrijheid bij het onderzoek of het vereiste ‘eigen karakter’ aanwezig is.
- Dit verschilpunt gaat totaal niet meer op: de industriële eigendomsrechten vervullen
een zuiver economische rol, terwijl de auteursrechten vooral een sociale en culturele
rol vervult
2
, E. De bescherming van één creatie door meerdere intellectuele-
eigendomsrechten
Binnen het domein van het recht van de intellectuele eigendom kan als regel worden
geponeerd dat een schepping van de geest in beginsel door meerdere IE-rechten beschermd
kan worden. Deze mogelijkheid van cumulatie geldt evenwel slechts in de mate dat de door
de IE-rechten in kwestie gestelde beschermingsvoorwaarden vervuld zijn, en de wetgeving
op deze IE-rechten deze cumulatie niet uitsluit.
Voor het verkrijgen van een groot aantal industriële-eigendomsrechten moeten
formaliteiten vervuld worden en er dus ook taksen op moeten worden betaald.
F. Het territorialiteitsbeginsel
Een intellectuele-eigendomsrecht bestaat slechts wanneer de wetgever het in het leven
roept, en het geldt slechts binnen het gebied waarvoor de wetgever bevoegd is.
Het territorialiteitsbeginsel brengt dus mee dat indien men in meerdere landen bescherming
wil verkrijgen obv een IE-recht, waarbij deze verkrijging in de gekozen landen afhangt van
het vervullen van formaliteiten, men in beginsel in al deze landen de voorziene nationale
procedure moet doorlopen, en dus de formaliteiten gesteld door de nationale wetgeving
moet vervullen. Dit is een uiterst omvangrijke, maar ook dure aangelegenheid.
Er werden voor verschillende IE-rechten al internationale overeenkomsten in het leven
geroepen waardoor het mogelijk is door één aanvraag de verleningsprocedure in meerdere,
door de aanvrager gekozen landen, te starten (centralisering van de aanvraag). Iets verder
gaan de communautaire intellectuele rechten. Het betreft hier intellectuele rechen die in het
leven werden geroepen door de communautaire EU wetgever. Vb: Uniemerk en het
Gemeenschapsmodel (centrale aanvraag, centrale verlening en eenheid van het recht).
Een belangrijke uitzondering op het hier besproken territorialiteitsbeginsel wordt gevormd
door de zogenaamde ‘communautaire uitputting’. Dit houdt in beginsel in dat wanneer de
houder van een IE-recht zijn creatie die door dit recht beschermd wordt, en meer bepaald
de materiële drager (het exemplaar) waarin deze creatie vervat ligt, ergens in de EU of de
EER in het verkeer brengt, of wanneer dit in het verkeer brengen met zijn toestemming
gebeurt, hij niet kan verhinderen dat dit exemplaar in de EU/EER begint te circuleren.
UITZONDERING: De communautaire uitputting (= als je in 1 lidstaat iets in het verkeer
brengt, dient het in de hele EU vrij doorgelaten te worden) zorgt ervoor dat het aan IE-
rechten verbonden territorialiteitsbeginsel er niet toe leidt dat de houders van deze rechten
in ieder EU/EER-land beschikken over een afgescheiden nationaal territorium van waaruit zij
zich kunnen verzetten tegen iedere invoer van exemplaren van hun beschermde creatie die
zij zelf in andere lidstaten in het verkeer brachten, of hiertoe hun toestemming gaven.
G. Enkele belangrijke verdragen
1. Inleiding
Eigen aan IER is het bestaan van zeer veel internationale overeenkomsten. Eigen aan de
nationale wetgeving inzake IER is dat deze vrijwel steeds het wederkerigheids- of
reciprociteitsbeginsel huldigt. Buitenlanders worden slechts beschermd wanneer en in de
mate dat het thuisland van de buitenlander een gelijkwaardige bescherming biedt. Nog een
3
