Samenvatting Controlewerkzaamheden 2.3
Literatuur:
Grondslagen van Auditing & Assurance (8e druk)( ISBN 9789001903190)
H1: Ontwikkelingen in het vakgebied
H2 (2.1 t/m 2.3): Historie van het accountantsberoep
H8: Doelstellingen van de jaarrekeningcontrole
H9: Materialiteit
H10: Risicoanalyse
H11: Controle informatie
De praktijk van Auditing & Assurance (7e druk)( ISBN 9789001867126)
H1: Controleproces
H4: Opstellen controleprogramma
H5: Cijferanalyse
H7: Afronding van de controle
De praktijk van Auditing & Assurance (6e druk)(Blackboard)
H3: Planning van de controle
H4: Beoordeling van de interne beheersing
H7: Toepassing van procesgerichte controles
H8: Eindejaarscontrole (zelfstudie, stof van jaar 1, niet opgenomen in de samenvatting!)
N.B.: Deze samenvatting is gemaakt op basis van de hoorcollegesheets. Bij het maken van de
samenvatting zijn de hoofdstukken uit de boeken er naast gehouden, maar de literatuur is niet tot in
elk detail doorgenomen en behandeld in deze samenvatting. VERWACHT DIT DAN OOK NIET.
De belangrijkste punten zijn tijdens de hoor- en werkcolleges wel behandeld.
1
,WEEK 1
GAA H1: Ontwikkelingen in het vakgebied
GAA H2: Historie van het accountantsberoep (2.1 t/m 2.3)
GAA H8: Doelstellingen van de jaarrekeningcontrole
PAA (7e druk) H1: Controleproces
Een jaarrekening komt als volgt
tot stand ----------------→
De controller of de directie van
een bedrijf stelt het jaarrapport
op (‘to control’ = beheersen).
De accountant controleert het
jaarrapport.
Historische ontwikkelingen in de accountancy
De vraag naar een accountantscontrole is ontstaan door de scheiding tussen eigendom en leiding van
een onderneming. Tegenwoordig hebben grote ondernemingen aandeelhouders. Zij ‘huren’ de
bestuurders in om de onderneming te besturen. Het belang van deze aandeelhouders is hoge
koersen! Sommige bestuurders krijgen daarom aandelen of opties, zodat zij hetzelfde doel nastreven
als de aandeelhouders.
De accountant is in het leven geroepen als tussenpersoon in de relatie onderneming –
vermogensverschaffers. De onderneming heeft namelijk een informatievoorsprong op de
vermogensverschaffers.
Theoretische grondslagen
Grofweg zijn er 4 theorieën die de behoefte aan een accountantscontrole verklaren en analyseren.
Dit zijn:
1. Informatietheorie
2. Agency-theorie
3. Verzekeringstheorie
4. Vertrouwenstheorie
2
,Agency-theorie
Deze theorie zegt dat de behoefte aan een accountantscontrole ontstaat door de
belangentegenstelling tussen aan de ene kant de bestuurders van de onderneming (= management),
deze partij wordt de agent genoemd, en aan de andere kant de eigenaren (= aandeelhouders), welke
de principalen worden genoemd.
Voorbeelden van belangentegenstellingen kunnen zijn:
- Het management (agent) wil het marktaandeel vergroten op de lange termijn, terwijl de
aandeelhouders (principalen) op korte termijn zoveel mogelijk winst willen maken
- Het management (agent) haalt privéuitgaven uit de onderneming en verantwoord deze als kosten
of verantwoord de opbrengsten onvolledig. Dit verlaagt de winst. Hierdoor is de winst van de
aandeelhouders (principalen) onvolledig en onbetrouwbaar.
Vertrouwenstheorie
Bij deze theorie staat het maatschappelijk verkeer centraal. De accountant is de vertrouwenspersoon
van het maatschappelijk verkeer. Als een accountant zegt dat het goed is, dan moet er op vertrouwd
kunnen worden dat het ook daadwerkelijk goed is. Het bestaansrecht van de accountantscontrole is
afhankelijk van het vertrouwen dat de controlefunctie van de accountant wekt bij het
maatschappelijk verkeer.
Verwachtingskloof
Het maatschappelijk verkeer heeft bepaalde verwachtingen bij het werk van een accountant. Deze
kunnen echter niet altijd allemaal worden waargemaakt. Er is sprake van een ‘kloof’ in
verwachtingen van gebruikers. De verwachtingskloof bestaat uit:
1. Prestatiekloof: het verschil in verwachting tussen de prestaties van een accountant en wat de
gebruikers verwachten → te kort komen in de standaarden (zoals wet en regelgeving) en te kort
komen in de prestaties
2. Redelijkheidskloof: wat er redelijkerwijs mag worden verwacht van een accountant en wat het
maatschappelijk verkeer verwacht. Er mag niet verwacht worden dat een accountant 100% ziet of te
allen tijde aanwezig is bij een onderneming. Om deze reden doet een accountant steekproeven en
tussentijdse controles, maar hierdoor kunnen fouten ontstaan of er tussendoor glippen.
3. Informatiekloof: de kloof tussen de informatie die in de jaarrekening naar buiten wordt gebracht
en de informatie die de gebruiker nodig heeft bij het maken van beslissingen.
3
, Het controleproces
Om het controleproces te kunnen beheersen zijn twee aspecten cruciaal:
- Effectiviteit: de juiste controlewerkzaamheden worden uitgevoerd om geschikte controle-
informatie te verzamelen om een oordeel te onderbouwen.
- Efficiency: het streven om de effectiviteit met zo weinig mogelijk middelen te bereiken.
Om dit te kunnen bereiken moet het controleproces methodisch worden opgezet. Er kunnen in het
algemeen 6 fasen worden onderscheiden (met subonderdelen):
Controlefase Subonderdelen
1. Vaststelling controleopdracht - Onafhankelijkheid van de accountant
- Kennis en ervaring accountant
- Integriteit opdrachtgever (eerlijk en oprecht)
- Overleg met de vorige accountant
- Offerte
- Opdrachtbevestiging: inhoud opdracht,
voorwaarden, de prijs, etc.
2. Voorbereiding controle - Kenmerken opdracht
- Rapportage doelstellingen
- Signalering kernpunten controleplan
- Bepaling van de aard, omvang en timing van
controlewerkzaamheden (selectie
opdrachtteam en opdrachtbudget
3. Bepaling controleaanpak en controleplan - Planningswerkzaamheden m.b.t. de risico-
inschatting
- Planning controlewerkzaamheden op
beweringniveau
- Planning overige controlewerkzaamheden
4. Tussentijdse controle (meestal in het najaar) - Systeemgerichte controle: controleren van de
→ vooral gericht op bijsturing opzet, het bestaan en de voortdurend juiste
werking van de interne beheersing
- Tussentijdse cijferanalyse + gegevensgerichte
controles (zoals detailcontroles, tussentijdse
inventarisatie)
- Tussentijdse evaluatie van tolerantie en risico
- Rapportering van bevindingen (management
letter)
5. Eindejaarscontrole - Gegevensgerichte controle, zoals afloop- en
ontstaanscontrole (vorderingen), voortgezette
controle (schulden, kosten),
standaardbankverklaring (liquide middelen),
inventarisaties (voorraden, vaste activa) en
afgrenzingscontroles
- Gebeurtenissen na balansdatum
- Beoordeling van de jaarrekening (doel =
vaststellen of de jaarrekening, bestuursverslag
en overige gegevens voldoen aan de eisen)
- Afsluitende cijferanalyse
6. Evaluatie en afronding van de controle - Review van het controledossier
- Evaluatie van tolerantie en risico
- Vaststelling van de controleverklaring
- Rapportage van de bevindingen
4
Literatuur:
Grondslagen van Auditing & Assurance (8e druk)( ISBN 9789001903190)
H1: Ontwikkelingen in het vakgebied
H2 (2.1 t/m 2.3): Historie van het accountantsberoep
H8: Doelstellingen van de jaarrekeningcontrole
H9: Materialiteit
H10: Risicoanalyse
H11: Controle informatie
De praktijk van Auditing & Assurance (7e druk)( ISBN 9789001867126)
H1: Controleproces
H4: Opstellen controleprogramma
H5: Cijferanalyse
H7: Afronding van de controle
De praktijk van Auditing & Assurance (6e druk)(Blackboard)
H3: Planning van de controle
H4: Beoordeling van de interne beheersing
H7: Toepassing van procesgerichte controles
H8: Eindejaarscontrole (zelfstudie, stof van jaar 1, niet opgenomen in de samenvatting!)
N.B.: Deze samenvatting is gemaakt op basis van de hoorcollegesheets. Bij het maken van de
samenvatting zijn de hoofdstukken uit de boeken er naast gehouden, maar de literatuur is niet tot in
elk detail doorgenomen en behandeld in deze samenvatting. VERWACHT DIT DAN OOK NIET.
De belangrijkste punten zijn tijdens de hoor- en werkcolleges wel behandeld.
1
,WEEK 1
GAA H1: Ontwikkelingen in het vakgebied
GAA H2: Historie van het accountantsberoep (2.1 t/m 2.3)
GAA H8: Doelstellingen van de jaarrekeningcontrole
PAA (7e druk) H1: Controleproces
Een jaarrekening komt als volgt
tot stand ----------------→
De controller of de directie van
een bedrijf stelt het jaarrapport
op (‘to control’ = beheersen).
De accountant controleert het
jaarrapport.
Historische ontwikkelingen in de accountancy
De vraag naar een accountantscontrole is ontstaan door de scheiding tussen eigendom en leiding van
een onderneming. Tegenwoordig hebben grote ondernemingen aandeelhouders. Zij ‘huren’ de
bestuurders in om de onderneming te besturen. Het belang van deze aandeelhouders is hoge
koersen! Sommige bestuurders krijgen daarom aandelen of opties, zodat zij hetzelfde doel nastreven
als de aandeelhouders.
De accountant is in het leven geroepen als tussenpersoon in de relatie onderneming –
vermogensverschaffers. De onderneming heeft namelijk een informatievoorsprong op de
vermogensverschaffers.
Theoretische grondslagen
Grofweg zijn er 4 theorieën die de behoefte aan een accountantscontrole verklaren en analyseren.
Dit zijn:
1. Informatietheorie
2. Agency-theorie
3. Verzekeringstheorie
4. Vertrouwenstheorie
2
,Agency-theorie
Deze theorie zegt dat de behoefte aan een accountantscontrole ontstaat door de
belangentegenstelling tussen aan de ene kant de bestuurders van de onderneming (= management),
deze partij wordt de agent genoemd, en aan de andere kant de eigenaren (= aandeelhouders), welke
de principalen worden genoemd.
Voorbeelden van belangentegenstellingen kunnen zijn:
- Het management (agent) wil het marktaandeel vergroten op de lange termijn, terwijl de
aandeelhouders (principalen) op korte termijn zoveel mogelijk winst willen maken
- Het management (agent) haalt privéuitgaven uit de onderneming en verantwoord deze als kosten
of verantwoord de opbrengsten onvolledig. Dit verlaagt de winst. Hierdoor is de winst van de
aandeelhouders (principalen) onvolledig en onbetrouwbaar.
Vertrouwenstheorie
Bij deze theorie staat het maatschappelijk verkeer centraal. De accountant is de vertrouwenspersoon
van het maatschappelijk verkeer. Als een accountant zegt dat het goed is, dan moet er op vertrouwd
kunnen worden dat het ook daadwerkelijk goed is. Het bestaansrecht van de accountantscontrole is
afhankelijk van het vertrouwen dat de controlefunctie van de accountant wekt bij het
maatschappelijk verkeer.
Verwachtingskloof
Het maatschappelijk verkeer heeft bepaalde verwachtingen bij het werk van een accountant. Deze
kunnen echter niet altijd allemaal worden waargemaakt. Er is sprake van een ‘kloof’ in
verwachtingen van gebruikers. De verwachtingskloof bestaat uit:
1. Prestatiekloof: het verschil in verwachting tussen de prestaties van een accountant en wat de
gebruikers verwachten → te kort komen in de standaarden (zoals wet en regelgeving) en te kort
komen in de prestaties
2. Redelijkheidskloof: wat er redelijkerwijs mag worden verwacht van een accountant en wat het
maatschappelijk verkeer verwacht. Er mag niet verwacht worden dat een accountant 100% ziet of te
allen tijde aanwezig is bij een onderneming. Om deze reden doet een accountant steekproeven en
tussentijdse controles, maar hierdoor kunnen fouten ontstaan of er tussendoor glippen.
3. Informatiekloof: de kloof tussen de informatie die in de jaarrekening naar buiten wordt gebracht
en de informatie die de gebruiker nodig heeft bij het maken van beslissingen.
3
, Het controleproces
Om het controleproces te kunnen beheersen zijn twee aspecten cruciaal:
- Effectiviteit: de juiste controlewerkzaamheden worden uitgevoerd om geschikte controle-
informatie te verzamelen om een oordeel te onderbouwen.
- Efficiency: het streven om de effectiviteit met zo weinig mogelijk middelen te bereiken.
Om dit te kunnen bereiken moet het controleproces methodisch worden opgezet. Er kunnen in het
algemeen 6 fasen worden onderscheiden (met subonderdelen):
Controlefase Subonderdelen
1. Vaststelling controleopdracht - Onafhankelijkheid van de accountant
- Kennis en ervaring accountant
- Integriteit opdrachtgever (eerlijk en oprecht)
- Overleg met de vorige accountant
- Offerte
- Opdrachtbevestiging: inhoud opdracht,
voorwaarden, de prijs, etc.
2. Voorbereiding controle - Kenmerken opdracht
- Rapportage doelstellingen
- Signalering kernpunten controleplan
- Bepaling van de aard, omvang en timing van
controlewerkzaamheden (selectie
opdrachtteam en opdrachtbudget
3. Bepaling controleaanpak en controleplan - Planningswerkzaamheden m.b.t. de risico-
inschatting
- Planning controlewerkzaamheden op
beweringniveau
- Planning overige controlewerkzaamheden
4. Tussentijdse controle (meestal in het najaar) - Systeemgerichte controle: controleren van de
→ vooral gericht op bijsturing opzet, het bestaan en de voortdurend juiste
werking van de interne beheersing
- Tussentijdse cijferanalyse + gegevensgerichte
controles (zoals detailcontroles, tussentijdse
inventarisatie)
- Tussentijdse evaluatie van tolerantie en risico
- Rapportering van bevindingen (management
letter)
5. Eindejaarscontrole - Gegevensgerichte controle, zoals afloop- en
ontstaanscontrole (vorderingen), voortgezette
controle (schulden, kosten),
standaardbankverklaring (liquide middelen),
inventarisaties (voorraden, vaste activa) en
afgrenzingscontroles
- Gebeurtenissen na balansdatum
- Beoordeling van de jaarrekening (doel =
vaststellen of de jaarrekening, bestuursverslag
en overige gegevens voldoen aan de eisen)
- Afsluitende cijferanalyse
6. Evaluatie en afronding van de controle - Review van het controledossier
- Evaluatie van tolerantie en risico
- Vaststelling van de controleverklaring
- Rapportage van de bevindingen
4
