Paragraaf 1 (hoofdstuk 5)
In de prehistorie trokken jagers en verzamelaars van plek naar plek in groepen van rond de 30
mensen. Zij moesten steeds verhuizen doordat het eten op een bepaalde plek op was. Er was hier
sprake van schaarste: Niet genoeg. Ze konden niet onbeperkt hun behoefte volgen. Ze moesten hard
werken om te overleven. Tegenwoordig is er in de westerse cultuur bijna geen sprake meer van
schaarste.
Paragraaf 2 (hoofdstuk 5)
Samenwerking
Het proces waarin individuen, groepen en/of staten relaties vormen om hun handelen op elkaar af te
stemmen voor een gemeenschappelijk doel.
Voor jagers en verzamelaars was eten vinden een enorme klus. Het kostte zo’n 5 uur per dag. Het
was makkelijker om samen te werken. Er is dan een gemeenschappelijk doel. Mensen maken dan
afspraken om zo’n doel te bereiken. Het doel van de jagers en verzamelaars was bijvoorbeeld samen
een hert of een bizon slachten.
Voorbeelden van samenwerking in onze tijd zijn bijvoorbeeld de verschillende politieke partijen die in
ons land samen de macht hebben. Ze werken samen aan 1 doel: Nederland verbeteren.
Naast informele afspraken kan samenwerken ook formeel zijn. Meestal worden de afspraken dan
ondertekend in een contract. Er moet dan wel een onderling vertrouwen zijn, wat weer goed is voor
de sociale cohesie.
Conflict
Een situatie waarin individuen, groepen en of staten elkaar tegenwerken om de eigen doelen te
bereiken.
In de tijd van jagers en verzamelaars gingen groepen elkaar tegen het lijf om te zorgen dat ze meer
voedsel hadden. Dit kwam door de schaarste. Bij samenwerking proberen groepen samen een doel
te bereiken, maar tijdens een conflict probeert een groep een doel te bereken ten kosten van de
andere groep.
Collectieve en private goederen
Mensen werken niet alleen samen om hun eigen doel te bereiken, maar ook om hun ideaal te
realiseren. Dit is het geval als het over algemeen belang of een collectief goed gaat. Voorbeelden zijn:
Schoon drinkwater, volksgezondheid en infrastructuur. Mensen betalen via belasting. Ze krijgen er
geen winst door, maar profiteren er wel van.
Tegenover collectieve goederen vind je private goederen. Dat zijn goederen waar mensen voor
moeten betalen. Zoals: de sportschool, vakantie en je auto. Als je er niet voor betaald, krijg je het ook
niet.
Dilemma van de collectieve actie
Als mensen samenwerken om een collectief goed te realiseren, heet dat een collectieve actie.
Iedereen betaald voor wegen, maar sommige iets meer dan andere. Toch kunnen die andere wel op
dezelfde wegen rijden.
, Mensen kunnen er ook bewust voor kiezen om niet bij te dragen aan een collectieve actie.
Bijvoorbeeld bij een schoolopdracht. Als 1 van de 4 leerlingen niks doet, haalt hij waarschijnlijk wel
een voldoende. Maar als hij andersom als enige wat zou doen, is de kans klein dat ze een goed cijfer
halen. Dit is het dilemma van de collectieve actie, ook wel het prisoners dilemma. Actoren die wel
profiteren, maar er zelf niks voor doen, worden free riders genoemd.
Paragraaf 3 (hoofdstuk 5)
Theorie
Wetenschappers kijken op verschillende manieren naar samenwerking en conflict. Hoe de omgang
verloopt hangt af van 2 modellen:
Het harmoniemodel
Hier ligt de nadruk op overleggen en er samen uitkomen. Er moet veel overlegd worden.
(Het poldermodel : Dit is eigenlijk de Nederlandse versie van het harmoniemodel. De afgelopen
decennia was dit model heel dominant in Nederland. Als er problemen zijn, wordt er eerder
samengewerkt dan dat er een conflict ontstaat.)
Het conflictmodel
In dit model ligt de nadruk niet op samenwerken, maar op het halen van je eigen doelen.
Organisaties proberen anderen wel te overtuigen van hun plannen, maar als daar niet naar wordt
geluisterd, wordt er gedemonstreerd of zijn er stakingen.
Ideologie
Bij MAW zijn er 3 verschillende soorten ideologieën: Het socialisme, confessionalisme en het
liberalisme.
Paragraaf 4 (hoofdstuk 5)
Het leven op aarde is in de afgelopen 1000 jaar extreem veranderd. Het belangrijkste is dat mensen
oplossingen hebben gevonden om schaarste te bestrijden. Voorbeelden zijn het ontdekken van de
landbouw maar ook het ontdekken van vuur.
Landbouwsamenleving
Door nieuwe technologie en innovaties ontstond de landbouwsamenleving. Jagers en verzamelaars
bleven op een plek wonen en werden boer of landbouwer. De mens ging de natuur rationeel
beheren in plaats van zich aan te passen aan de natuur. De schaarste kon worden aangepakt,
mensen waren minder afhankelijk van de natuur. Er was een nieuw type samenleving ontstaan.
Rationalisering
Het proces van ordenen en systematiseren van de werkelijkheid met de bedoeling haar voorspelbaar
en beheersbaar te maken en van het doelgericht inzetten van middelen om zo efficiënt en effectief
mogelijke resultaten te bereiken.
Rationalisering wordt vaak beschouwd als een proces dat hoort bij de moderne samenleving, maar
elementen ervan zijn ook terug te vinden in eerdere perioden zoals bij jager-verzamelaars.
In de prehistorie trokken jagers en verzamelaars van plek naar plek in groepen van rond de 30
mensen. Zij moesten steeds verhuizen doordat het eten op een bepaalde plek op was. Er was hier
sprake van schaarste: Niet genoeg. Ze konden niet onbeperkt hun behoefte volgen. Ze moesten hard
werken om te overleven. Tegenwoordig is er in de westerse cultuur bijna geen sprake meer van
schaarste.
Paragraaf 2 (hoofdstuk 5)
Samenwerking
Het proces waarin individuen, groepen en/of staten relaties vormen om hun handelen op elkaar af te
stemmen voor een gemeenschappelijk doel.
Voor jagers en verzamelaars was eten vinden een enorme klus. Het kostte zo’n 5 uur per dag. Het
was makkelijker om samen te werken. Er is dan een gemeenschappelijk doel. Mensen maken dan
afspraken om zo’n doel te bereiken. Het doel van de jagers en verzamelaars was bijvoorbeeld samen
een hert of een bizon slachten.
Voorbeelden van samenwerking in onze tijd zijn bijvoorbeeld de verschillende politieke partijen die in
ons land samen de macht hebben. Ze werken samen aan 1 doel: Nederland verbeteren.
Naast informele afspraken kan samenwerken ook formeel zijn. Meestal worden de afspraken dan
ondertekend in een contract. Er moet dan wel een onderling vertrouwen zijn, wat weer goed is voor
de sociale cohesie.
Conflict
Een situatie waarin individuen, groepen en of staten elkaar tegenwerken om de eigen doelen te
bereiken.
In de tijd van jagers en verzamelaars gingen groepen elkaar tegen het lijf om te zorgen dat ze meer
voedsel hadden. Dit kwam door de schaarste. Bij samenwerking proberen groepen samen een doel
te bereiken, maar tijdens een conflict probeert een groep een doel te bereken ten kosten van de
andere groep.
Collectieve en private goederen
Mensen werken niet alleen samen om hun eigen doel te bereiken, maar ook om hun ideaal te
realiseren. Dit is het geval als het over algemeen belang of een collectief goed gaat. Voorbeelden zijn:
Schoon drinkwater, volksgezondheid en infrastructuur. Mensen betalen via belasting. Ze krijgen er
geen winst door, maar profiteren er wel van.
Tegenover collectieve goederen vind je private goederen. Dat zijn goederen waar mensen voor
moeten betalen. Zoals: de sportschool, vakantie en je auto. Als je er niet voor betaald, krijg je het ook
niet.
Dilemma van de collectieve actie
Als mensen samenwerken om een collectief goed te realiseren, heet dat een collectieve actie.
Iedereen betaald voor wegen, maar sommige iets meer dan andere. Toch kunnen die andere wel op
dezelfde wegen rijden.
, Mensen kunnen er ook bewust voor kiezen om niet bij te dragen aan een collectieve actie.
Bijvoorbeeld bij een schoolopdracht. Als 1 van de 4 leerlingen niks doet, haalt hij waarschijnlijk wel
een voldoende. Maar als hij andersom als enige wat zou doen, is de kans klein dat ze een goed cijfer
halen. Dit is het dilemma van de collectieve actie, ook wel het prisoners dilemma. Actoren die wel
profiteren, maar er zelf niks voor doen, worden free riders genoemd.
Paragraaf 3 (hoofdstuk 5)
Theorie
Wetenschappers kijken op verschillende manieren naar samenwerking en conflict. Hoe de omgang
verloopt hangt af van 2 modellen:
Het harmoniemodel
Hier ligt de nadruk op overleggen en er samen uitkomen. Er moet veel overlegd worden.
(Het poldermodel : Dit is eigenlijk de Nederlandse versie van het harmoniemodel. De afgelopen
decennia was dit model heel dominant in Nederland. Als er problemen zijn, wordt er eerder
samengewerkt dan dat er een conflict ontstaat.)
Het conflictmodel
In dit model ligt de nadruk niet op samenwerken, maar op het halen van je eigen doelen.
Organisaties proberen anderen wel te overtuigen van hun plannen, maar als daar niet naar wordt
geluisterd, wordt er gedemonstreerd of zijn er stakingen.
Ideologie
Bij MAW zijn er 3 verschillende soorten ideologieën: Het socialisme, confessionalisme en het
liberalisme.
Paragraaf 4 (hoofdstuk 5)
Het leven op aarde is in de afgelopen 1000 jaar extreem veranderd. Het belangrijkste is dat mensen
oplossingen hebben gevonden om schaarste te bestrijden. Voorbeelden zijn het ontdekken van de
landbouw maar ook het ontdekken van vuur.
Landbouwsamenleving
Door nieuwe technologie en innovaties ontstond de landbouwsamenleving. Jagers en verzamelaars
bleven op een plek wonen en werden boer of landbouwer. De mens ging de natuur rationeel
beheren in plaats van zich aan te passen aan de natuur. De schaarste kon worden aangepakt,
mensen waren minder afhankelijk van de natuur. Er was een nieuw type samenleving ontstaan.
Rationalisering
Het proces van ordenen en systematiseren van de werkelijkheid met de bedoeling haar voorspelbaar
en beheersbaar te maken en van het doelgericht inzetten van middelen om zo efficiënt en effectief
mogelijke resultaten te bereiken.
Rationalisering wordt vaak beschouwd als een proces dat hoort bij de moderne samenleving, maar
elementen ervan zijn ook terug te vinden in eerdere perioden zoals bij jager-verzamelaars.
