Hoofdstuk 1
Verzorgingsstaat
Piet Thoenes 1962
Een maatschappijvorm die wordt gekenmerkt door een op democratische leest geschoeid systeem
van overheidszorg, dat zich bij handhaving van het kapitalistisch productiesysteem – garant stelt voor
het collectieve sociale welzijn van haar onderdanen
Van Heerikhuizen en Wilterdink
Een stelsel waarin e overheid zich garant stelt voor noodzakelijk geachte materiele en immateriële
voorzieningen voor alle burgers.
3 dingen die opvallen aan deze definitie
1. Er wordt duidelijk gemaakt dat de overheid garant staat voor wat er gebeurt
2. Er wordt duidelijk gemaakt dat het in een verzorgingsstaat om immateriële voorzieningen
gaat en niet alleen o materiele voorzieningen
3. De definitie geeft ruimte voor toekomstige ontwikkelingen en verschillen in (politiek)
opvattingen door de formulering “noodzakelijk geacht”
De verzorgingsstaat ontwikkelde zich vanuit de industrialisatie
De afstand tussen sociale klassen waren groot.
- De rijken wilden dat het volk fatsoensnormen werden aangeleerd en goede zeden
bijgebracht
- Wet was aangepast op de burgerlijke samenleving
- Toen ontstond de leerplicht in 1901
Ontstaan verzorgingsstaat volgends de Swaan
Externe effecten : de gevolgen van een tegenslag of gebrek voor anderen dan de directe getroffene
Interdependentie : een sociologisch begrip waarmee onderlinge of wederzijdse afhankelijkheid
wordt aangeduid die onontkoombaar is voor mensen.
Het dilemma van collectieve actie : dit dilemma geeft aan dat er situaties zijn waarin individuele
keuzes leiden tot collectief ongewenste gevolgen
De fases van verzorgingsstaat
Fase 1 eerste aanzet. De eerste sociale wetten en verzekeringen ontstonden
Fase 2 Doelgroep verbreding. Er kwam een verbreding in wet- en regelgeving tot niet-industriële
arbeiders en ook tot mensen niet in loondienst
1901-1952
Ongevallenwet : De 1ste verplichte verzekering tegen loonderving vanwege arbeidsongeschiktheid.
Het ging hier om een verzekering tegen het risque professioneel, werknemers zijn alleen verzekerd
tegen de risico’s die ze op hun werk liepen.
Nieuwe armenwet : Regelde dat de overheid niet zou ingrijpen tenzij dat de laatste optie was
Bismarckiaanse Stelsel : een socialezekerheidsstelsel dat gebaseerd is op werknemersverzekeringen
met het equivalentiebeginsel.
- Er is een relatie tussen de betaalde premie en de te ontvangen uitkering
Fase 3 Sociale regelingen krijgen een nog algemener karakter. Ze worden een vangnet voor
iedereen in (financiële) nood. Er werd naar gestreefd om uitkeringen waardevast te maken.
Uitkeringen werden gekoppeld aan lonen, zodat uitkeringen gingen stijgen als de lonen ook stijgen
, 1952-1977
Algemene ouderdomswet (AOW) : vaste uitkering voor mensen ouder dan 5 jaar, volgens het
solidariteitsbeginsel. (dat iedereen via premies en belastingen meebetaald aan de verzekeringen en
voorzieningen)
Door individualisering kwamen er kleinere huishoudens. Dit zorgde voor een hoog uitkeringsniveau
Emancipatie : vrouwen werkte terwijl er al weinig vraag was naar werk
Voor elk probleem was er een welzijnswerker. Mensen gingen niet zelf opzoek naar oplossingen.
Fase 4 Crisis. Druk op het sociale zekerheid stelsel, problemen rond de betaalbaarheid en
beheersbaarheid van het stelsel
1977-
Focus op eigenverantwoordelijkheid. Meer activeren minder verzorgen.
In de jaren ’80 trekt de overheid zich weer terug
Door de oliecrises ontstond er een economische crises die zorgde voor werkloosheid.
De wet van Say is weer van kracht (elk aanbod schept zijn eigen vraag)
(Dat er geen vraag kan zijn zonder aanbod omdat de totale vraag (koopkracht) en het totale
aanbod (productie) per definitie gelijk moeten zijn.)
De overheid kan op 2 manieren ingrijpen
1. Overheidsuitgaven vergroten
2. De vraag naar goederen en diensten van burgers stimuleren
Doelstellingen en functies van de verzorgingsstaat
1. Een reductie van willekeur in de verdeling van levenskansen. Wie je ook bent, op basis van
eigen kwaliteiten en inzet moeten ze hun plaats in de samenleving kunnen vinden
2. De wenselijkheid van maatschappelijke integratie van alle leden van de samenleving. Door
integratie stimuleer je iedereen mee te doen. De overheid zorgt voor voorzieningen.
3. Een garantie van sociale zekerheid voor alle leden van de samenleving. Is van belang voor
mensen die een uitkering krijgen zodat ze hun behoeften kunne voorzien. En mensen die
betalen willen graag hun inkomen behouden zodat de straat niet vol raken met bedelaars,
zwervers en dieven.
Mensen met een te hoge uitkering worden lui. Daarom speelt het niveau van de sociale zekerheid
mee.
4 functies van de verzorgingsstaat
Verzekeren
Zorgen voor een minimumloon
Verbinden
Creëren van onderlinge verbondenheid tussen mensen en groepen. Zo wordt de
maatschappelijke afstand overbrugd
Verzorgen
Mensen die zichzelf niet meer kunnen verzorgen. Denk aan ondersteuning, aandacht,
begeleiding of troost
Verheffen
Mogelijkheden om te ontplooien. Zich vaardigheden eigen te maken en een eigen weg te
vinden in de samenleving
Verzorgingsstaat
Piet Thoenes 1962
Een maatschappijvorm die wordt gekenmerkt door een op democratische leest geschoeid systeem
van overheidszorg, dat zich bij handhaving van het kapitalistisch productiesysteem – garant stelt voor
het collectieve sociale welzijn van haar onderdanen
Van Heerikhuizen en Wilterdink
Een stelsel waarin e overheid zich garant stelt voor noodzakelijk geachte materiele en immateriële
voorzieningen voor alle burgers.
3 dingen die opvallen aan deze definitie
1. Er wordt duidelijk gemaakt dat de overheid garant staat voor wat er gebeurt
2. Er wordt duidelijk gemaakt dat het in een verzorgingsstaat om immateriële voorzieningen
gaat en niet alleen o materiele voorzieningen
3. De definitie geeft ruimte voor toekomstige ontwikkelingen en verschillen in (politiek)
opvattingen door de formulering “noodzakelijk geacht”
De verzorgingsstaat ontwikkelde zich vanuit de industrialisatie
De afstand tussen sociale klassen waren groot.
- De rijken wilden dat het volk fatsoensnormen werden aangeleerd en goede zeden
bijgebracht
- Wet was aangepast op de burgerlijke samenleving
- Toen ontstond de leerplicht in 1901
Ontstaan verzorgingsstaat volgends de Swaan
Externe effecten : de gevolgen van een tegenslag of gebrek voor anderen dan de directe getroffene
Interdependentie : een sociologisch begrip waarmee onderlinge of wederzijdse afhankelijkheid
wordt aangeduid die onontkoombaar is voor mensen.
Het dilemma van collectieve actie : dit dilemma geeft aan dat er situaties zijn waarin individuele
keuzes leiden tot collectief ongewenste gevolgen
De fases van verzorgingsstaat
Fase 1 eerste aanzet. De eerste sociale wetten en verzekeringen ontstonden
Fase 2 Doelgroep verbreding. Er kwam een verbreding in wet- en regelgeving tot niet-industriële
arbeiders en ook tot mensen niet in loondienst
1901-1952
Ongevallenwet : De 1ste verplichte verzekering tegen loonderving vanwege arbeidsongeschiktheid.
Het ging hier om een verzekering tegen het risque professioneel, werknemers zijn alleen verzekerd
tegen de risico’s die ze op hun werk liepen.
Nieuwe armenwet : Regelde dat de overheid niet zou ingrijpen tenzij dat de laatste optie was
Bismarckiaanse Stelsel : een socialezekerheidsstelsel dat gebaseerd is op werknemersverzekeringen
met het equivalentiebeginsel.
- Er is een relatie tussen de betaalde premie en de te ontvangen uitkering
Fase 3 Sociale regelingen krijgen een nog algemener karakter. Ze worden een vangnet voor
iedereen in (financiële) nood. Er werd naar gestreefd om uitkeringen waardevast te maken.
Uitkeringen werden gekoppeld aan lonen, zodat uitkeringen gingen stijgen als de lonen ook stijgen
, 1952-1977
Algemene ouderdomswet (AOW) : vaste uitkering voor mensen ouder dan 5 jaar, volgens het
solidariteitsbeginsel. (dat iedereen via premies en belastingen meebetaald aan de verzekeringen en
voorzieningen)
Door individualisering kwamen er kleinere huishoudens. Dit zorgde voor een hoog uitkeringsniveau
Emancipatie : vrouwen werkte terwijl er al weinig vraag was naar werk
Voor elk probleem was er een welzijnswerker. Mensen gingen niet zelf opzoek naar oplossingen.
Fase 4 Crisis. Druk op het sociale zekerheid stelsel, problemen rond de betaalbaarheid en
beheersbaarheid van het stelsel
1977-
Focus op eigenverantwoordelijkheid. Meer activeren minder verzorgen.
In de jaren ’80 trekt de overheid zich weer terug
Door de oliecrises ontstond er een economische crises die zorgde voor werkloosheid.
De wet van Say is weer van kracht (elk aanbod schept zijn eigen vraag)
(Dat er geen vraag kan zijn zonder aanbod omdat de totale vraag (koopkracht) en het totale
aanbod (productie) per definitie gelijk moeten zijn.)
De overheid kan op 2 manieren ingrijpen
1. Overheidsuitgaven vergroten
2. De vraag naar goederen en diensten van burgers stimuleren
Doelstellingen en functies van de verzorgingsstaat
1. Een reductie van willekeur in de verdeling van levenskansen. Wie je ook bent, op basis van
eigen kwaliteiten en inzet moeten ze hun plaats in de samenleving kunnen vinden
2. De wenselijkheid van maatschappelijke integratie van alle leden van de samenleving. Door
integratie stimuleer je iedereen mee te doen. De overheid zorgt voor voorzieningen.
3. Een garantie van sociale zekerheid voor alle leden van de samenleving. Is van belang voor
mensen die een uitkering krijgen zodat ze hun behoeften kunne voorzien. En mensen die
betalen willen graag hun inkomen behouden zodat de straat niet vol raken met bedelaars,
zwervers en dieven.
Mensen met een te hoge uitkering worden lui. Daarom speelt het niveau van de sociale zekerheid
mee.
4 functies van de verzorgingsstaat
Verzekeren
Zorgen voor een minimumloon
Verbinden
Creëren van onderlinge verbondenheid tussen mensen en groepen. Zo wordt de
maatschappelijke afstand overbrugd
Verzorgen
Mensen die zichzelf niet meer kunnen verzorgen. Denk aan ondersteuning, aandacht,
begeleiding of troost
Verheffen
Mogelijkheden om te ontplooien. Zich vaardigheden eigen te maken en een eigen weg te
vinden in de samenleving
