Samenvatting Leren in Maatschappelijk Betrokken Onderwijs_Module 7

MODULE 7: VERSCHILLEN TUSSEN LEERLINGEN IN ONDERWIJS

Inleiding
o Veel diversiteit tussen leerlingen aanwezig en deze neemt momenteel nog verder toe.
 Door de toenemende migratie
--> Hierdoor komen leerlingen met verschillende etnische achtergronden, verschillende moedertalen
en religies in ons onderwijs terecht.
 Door de evolutie in het aantal leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften.
--> Specifieke onderwijsbehoeften = Onderwijsbehoeften ten gevolge van langdurige en belangrijke
participatieproblemen die te wijten zijn aan het samenspel tussen:
 Één of meerdere functiebeperkingen op mentaal, psychisch, lichamelijk of zintuiglijk vlak
 Beperkingen bij het uitvoeren van activiteiten
 Persoonlijke en externe factoren

o Geen evidentie voor leraren om met deze diversiteit om te gaan.
 De grootste groep leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften bevindt zich in het BSO, maar ook in
andere onderwijsvormen is deze groep alom aanwezig.
(27% in BSO; 22% in TSO en KSO; 9% in ASO)
 Dyslexie is het meest gemelde probleem
(14% in BSO; 14% in TSO en KSO; 4% in ASO)
 Vervolgens werd ADHD vaak gemeld
(9% in BSO; 7% in TSO en KSO; 3% in ASO)
 Gevolgd door dyscalculie
(8% in BSO; 5% in TSO en KSO; 1% in ASO)
 Gepaard gaande met de groeiende groep leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften, zien we een
stijgend aantal leerlingen dat buitenschoolse hulp krijgt, zoals logopedie.

 Conclusie: Alles samen wijst dit op een toenemend aantal leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften die
nood hebben aan andere of extra ondersteuning binnen of buiten de reguliere schoolcontext.
 Oorzaken?
 Inclusieve beleidsmaatregelen zoals het M-decreet
 Mogelijk dat leraren en scholen een strengere norm hanteren van wat een “mondale leerling” is,
waardoor meer leerlingen een diagnose of “label” krijgen.
 Grotere bekommernis bij de ouders / verminderde draagkracht van de school waardoor ze sneller
een probleem signaleren en een diagnostisch traject opzetten.




Hoe omgaan met verschillen tussen leerlingen?
Dit deel start met de bespreking van twee visies op het omgaan met verschillen tussen leerlingen en gaat vervolgens in
op de merkbare verschuiving van segregatie naar inclusie. Daarna komen de verschillende vormen van differentiatie op
het macro-, meso- en microniveau van het onderwijs aan bod.

,2.1 Visies op omgaan met verschillen tussen leerlingen
o De stelling dat élke leerling recht heeft op het beste onderwijs, wordt quasi unaniem onderschreven. In de
praktische consequenties daarvan bestaan er echter twee visies: de “child-deficit”-visie en de inclusievisie.
 De Child-deficit visie
= Vertrekt vanuit een tekort bij de leerling. Deze visie stelt dat leerlingen met specifieke
onderwijsbehoeften vanuit deze tekorten nood hebben aan een gespecialiseerde begeleiding en
aanpak op hun maat. Deze leerlingen worden gezien als fundamenteel verschillend van hun
klasgenoten.
 Sommige aanhangers van de child deficit-visie stellen dat leerlingen met specifieke
onderwijsbehoeften best onderwezen worden in aparte, beschermde, aangepaste omgeving,
zoals aparte scholen voor buitengewoon onderwijs. Daar hebben ze immers een ruime
expertise in het begeleiden van leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften.
 De child deficit-visie vind je echte rook terug in de reguliere schoolcontext. Bij heel wat
vormen van binnenklasdifferentiatie krijgen leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften
een andere behandeling dan hun klasgenoten, wat eveneens vertrekt van een tekort of
gebrek bij de leerling.
 De child deficit-visie ligt onder vuur omdat de nadruk ligt op problemen of tekorten van de
leerling, veeleer dan op de contextfactoren die aanleiding geven tot die problemen.
 Al zien we dat deze visie in de praktijk echter nog vaak de bovenhand neemt.
 De inclusievisie
= Leerlingen met verschillende kenmerken moeten zoveel mogelijk gelijk worden behandeld. Deze
visie stelt dat een klasgroep of een school een weerspiegeling zou moeten zijn van de diversiteit van
de samenleving. De diversiteit binnen een klas wordt niet gezien als een probleem, maar net als een
troef.
 Vanuit het model “Universal design for learning” (UDL) wordt expliciet gepleit tégen
verschillende behandelingen voor verschillende groepen leerlingen.
 Volgens UDL moet het onderwijs zich richten op de mogelijkheden van alle kinderen om te
leren en te ontwikkelen op verschillende manieren.
 Volgens UDL moet de afstemming van de leeromgeving op diverse leerlingkenmerken dan
ook mogelijk zijn voor álle leerlingen, en dus niet enkel voor leerlingen die bestempeld
worden als leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften.
 De redenering is dat alle leerlingen baat kunnen hebben bij specifieke maatregelen en hier
evenveel recht op hebben. (Vb: gebruik van voldoende groot lettertype; alle leerlingen extra
tijd geven bij het maken van een toets)
 Implicatie: In een UDL-leeromgeving ervaren leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften
hun behoeften niet noodzakelijk als een deficit of tekort. In een UDL-leeromgeving wordt
immers niet uitgegaan van tekorten, maar van diversiteit.

 Algemene conclusie: Samengevat hechten beide visies belang aan differentiatie. In de child deficit-visie
benadering ligt de nadruk op differentiatie die exclusief gericht is op leerlingen met specifieke leerbehoeften.
In het model van UDL wordt uitgegaan van differentiatie waarvan álle leerlingen profiteren.

Vb: Wanneer een school koptelefoons voorziet bij individueel werk, kan dat kaderen in een child deficit-
benadering (enkel leerlingen met ADHD mogen een koptelefoon gebruiken) of in een UDL-benadering (alle
leerlingen hebben het recht om te kiezen of ze liever met of zonder koptelefoon werken).

, 2.2 Van segregatie naar inclusie in Vlaanderen
o Zowel internationaal als in Vlaanderen is er een verschuiving van segregatie naar inclusie inzake het omgaan
met leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften.
o Deze evolutie gaat gepaard met de internationale ontwikkelingen rond de rechten van personen met en
handicap --> VN-verdrag inzake de rechten van personen met een handicap. Dat verdrag bepaalt dat mensen
met een beperking recht hebben op een goed leven en een volwaardige deelname aan de maatschappij, dus
ook aan het onderwijs.
o Het streefdoel is inclusie als regel, niet als uitzondering. Het verdrag resulteerde in wijzigingen op Vlaams
beleidsniveau (M-decreet) en in het zorgbeleid op school.

2.2.1 Het M-decreet
= Sinds de ingang van dit decreet (1 sept 2015) heft elke gewone school voor regulier onderwijs de plicht om voor
leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften de nodige redelijke aanpassingen te voorzien, zodat alle leerlingen op
een evenwaardige en zelfstandige manier kunnen participeren aan onderwijs.
o Met “redelijke aanpassingen bedoelen we
 Differentiërende maatregelen
 Remediërende maatregelen
 Compenserende maatregelen
 Dispenserende maatregelen

o Het decreet bepaalt eveneens dat er in het Vlaamse onderwijs gewerkt wordt met een zorgcontinuüm =
Opeenvolging van 4 fasen in de organisatie van de leeromgeving.