Recht voor Organisatie
Hoofdstuk 1 Ondernemingsrecht en bedrijfskundige aspecten
1.1 Ondernemingsrecht en bedrijfskunde
In een moderne benadering van organisaties wordt gekeken of de organisatie
handelt volgens de 3P’s. Iedere organisatie is sprake van systemen, modellen
en bedrijfsprocessen. Deze leiden tot het realiseren van het doel van de
organisatie. Men houdt zich bezig met productieproces (primaire proces),
geldstroom (financieel/commercieel proces), mensen in de organisatie (hrm) en
informatiestromen (managementinformatiesystemen) en is sprake van mvo bij
meer organisaties.
De organisatie kan invloed uitoefenen om de omgeving, maar ook andersom,
ook wel DESTEP-model genoemd. DESTEP staat voor demografisch,
economisch, sociaal-cultureel, technologisch, ecologisch en politiek-juridisch.
Dit valt onder het kader macro-omgevingsfactoren die van belang zijn voor de
organisatie en het strategisch management. Wet- en regelgeving zijn externe
politieke invloeden die vaak van invloed zijn op een organisatie. Wet- en
regelgeving worden ingedeeld in specifieke onderdelen van recht; deze worden
rechtsgebieden genoemd, enkele zijn; overeenkomstvrecht, arbeidsrecht,
ondernemingsrecht, fiscaal recht, internationaal recht, bestuursrecht en
faillissementsrecht, aansprakelijkheidsrecht, huurrecht, kooprecht, intellectueel
eigendomsrecht, verhaalrecht en ICT-recht.
1.2 Strategie en interne sturing
Binnen het vakgebied management wordt gewerkt aan diverse bedrijfs- of
managementmodellen. Het aansturen of het managen van een organisatie kan
worden ingedeeld in 3 lagen. Het vakgebied strategisch management heeft
betrekking op de vraag hoe een organisatie bepaalde doelen kan bereiken.
Binnen bedrijfskunde betekent strategisch management de strategische
analyse van de organisatie in relatie tot de dynamische omgeving en de
implementatie van deze elementen in de praktijk. Strategisch is missie en visie
van de organisatie (doelstellingen). Welke resultaten wil de organisatie de
komende 3 a 5 jaar? Wat is de marktpositie dan? We zien intern en extern
vraagstuk.
Ondernemingsrecht is een belangrijke tool om de strategie van de organisatie
tot uitvoering te brengen. De volgende juridische onderwerpen maken deel uit
van strategisch beleid;
- Juridische rechtsvorm
- Concernvorming
- Juridisch risicomanagement
- De governance code
- OR
- Beschermingsconstructie tegen vijandige overname
- Strategie op de verwerving van een marktaandeel
- Kartelovereenkomsten
,- Samenwerkingsafspraken; franchise/joint venture
- Fusies
- Overnames
Bij tactisch management gaat het om een meerjarenplan van 1 a 3 jaar. Hierbij
gaat het om de toedeling plaats van mensen en middelen aan organisatie-
eenheden. Op dit niveau worden de faciliteiten ingericht. Strategisch
management richt zich op waarheen, tactisch management richt zich op hoe.
Operationeel management wordt het beleid feitelijk uitgevoerd, binnen de
kaders die het tactisch beleid heeft gesteld, met een tijdsplanning van 1 jaar.
De hiervoor genoemde indeling in 3 lagen is gemaakt a.d.h.v. het model van
Kaplan en Norton, dat bekend staat als de strategiefocus. Het doel van het
model is het inkaderen van de besturing van de organisatie op korte,
middellange en lange termijn. Het doel is het primaire proces op de juiste wijze
te laten functioneren. Dit primaire proces wordt uitgevoerd met medewerkers,
middelen, structuur en cultuur door sturing van management. Het gaat om
afstemming van interne bedrijfsprocessen van de organisatie, zodat de
kwaliteit toeneemt.
Om de afstemming uit te voeren kan een onderzoek plaatsvinden door SWOT-
analyse. Deze methode is ontwikkeld om de strategie en de concurrentiekracht
van een organisatie te bepalen. De uitkomsten wordt gebruikt om vast te
stellen of de strategie aansluit op de ontwikkelingen van de concurrerende
markt. Interne sterke en zwakke punten hebben betrekking op de kenmerken
van de organisatie ten opzichte van de concurrent. Externe kansen en
bedreigingen gaan over ontwikkelingen, gebeurtenissen en invloeden van de
markt.
De sturende strategische, tactische en operationele processen gaan over het
plannen, controleren, evalueren en bijsturen van een organisatie, genoemd de
managementprocessen. De strategie kan worden omschreven als het
formuleren van een richting voor de toekomst van een organisatie voor langere
termijn. Tactische laag wordt aandacht geschonken aan de manier waarop
deze langetermijnvisie gerealiseerd wordt. Het uitvoeren van werkzaamheden
draag bij aan de realisering van langetermijndoelen, de operationele proces.
1.3 Strategische modellen
A.d.h.v. van de uitkomsten van de SWOT-analyse kan een strategisch plan
worden opgesteld. Dit plan kan worden getoetst op mogelijkheden. Men kijkt in
hoeverre een strategische optie mogelijk is, op basis van resultaten van interne
analyse. De factoren van mogelijkheden, kunnen uit het FOETSJE-model
worden gehaald;
F: Financieel haalbaar; beschikbare middelen
O: Organisatorisch haalbaar; organisatorisch uitvoerbaar
E: Economisch haalbaar; past binnen de doelstellingen van de organisatie
T: Technologisch haalbaar; technisch uitvoerbaar
S: Sociaal haalbaar; maatschappelijke doelstellingen van de organisatie binnen
past
J: Juridisch haalbaar; juridisch uitvoerbaar
E: Ethisch haalbaar; ecologisch verantwoord
,Het ondernemingsrecht is het vakgebied dat organisaties een juridische
structuur biedt. Deze structuur is afhankelijk van de rechtsvorm van de
organisatie. OR omvat recht waarmee organisaties hun strategische
doelstellingen kunnen realiseren. Naast Nederlands recht zijn er ook
internationale rechtsregels. Het belang van juridische aspecten in de
onderlinge contacten neemt door deze juridische steeds meer toe.
Bedrijfskunde richt zich op bedrijfsprocessen en houdt zich bezig met
organisaties en marktomgevingen.
1.4 Compliance en bedrijfsethiek
Het gaat bij compliance over regelgeving, handhaving van regelgeving en de
verbinding tussen deze 2 werelden die d.m.v. complice worden gelegd.
Compliance biedt ook mogelijkheden voor de organisatie en consumenten,
zoals subsidies of fiscale voordelen. Men moet wel op de hoogte zijn van
spelregels van fiscale recht. Non-compliance kan ingrijpende consequenties
hebben voor de organisaties en haar personeel, zoals priveaansprakelijk voor
schulden, kwijtraken van vergunning, sluiten van organisatie of onderdeel
daarvan, en boetes voor het management.
Compliance kan een intergraal onderdeel zijn van maatschappelijk verantwoord
ondernemen om de gewenste organisatiedoelstellingen te realiseren. Het gaat
om managen, beheersen en maatschappelijke risico’s en het toepast van wet-
en regelgeving.
Mvo-principes van de organisatie zijn steeds vaker leidend bij alle zakelijke
beslissingen. Deze leidende principes worden in de praktijk ook wel geplaatst
onder het vak bedrijfsethiek. Dit gaat over de waarden en normen van de
organisatie en het daaruit voortvloeiende gewenste gedrag. Bedrijfsethische
principes zijn vastgelegd in codes en voorschriften. Deze worden aangeduid
met verschillende namen. Ethische principes vormen wereldwijd de basis voor
wetgeving. Omdat in organisaties klant uiteindelijk centraal staat, is er een
relatie tussen bedrijfsethiek, wet- en regelgeving en de klant.
Hoofdstuk 2 Ondernemingsrecht
2.1 Onderneming en rechtspersoon
De registratieplicht van organisaties is gebaseerd op de Handelsregisterwet
(Hrw). De Hrw geeft aan welke ondernemingen inschrijfplichtig zijn, te weten;
elke onderneming die in Nederland is gevestigd en toebehoort aan een
natuurlijke persoon, nv, bv met beperkte aansprakelijkheid, vof, cv, maatschap,
coöperatie, own, vereniging, stichting of publieke rechtspersoon. Dat geldt ook
in geval dat de onderneming toebehoort aan een buitenlandse rechtspersoon
met nevenvestiging in Nederland.
De Wet op de ondernemingsraden (WOR) heeft een eigen definitie van een
onderneming; elk in de maatschappij als zelfstandig eenheid optredend
organisatorisch verband waarin krachtens arbeidsovereenkomst of krachtens
, publiekrechtelijke aanstelling arbeid wordt verricht. De kenmerken zijn
winstgericht, organisatorisch verband, rechtsvorm is niet relevant.
Welke rechtsvorm wordt gekozen is afhankelijk van diverse factoren zoals;
- Aansprakelijkheid van de eigenaar
- Continuïteit
- Fiscale aspecten
- Aantrekken van kapitaal
- Financieringsbehoefte en mogelijkheden
- Huwelijks regime van de eigenaar
- Mogelijkheden voor samenwerking/fusie
Zonder rechtspersoonlijkheid Met rechtspersoonlijkheid
Eenmanszaak Vereniging
Maatschap Coöperatie
Vof Onderlinge waarborgmaatschappij
Commanditaire vennootschap (cv) Naamloze vennootschap
Besloten vennootschap
Stichting
Dit zijn privaatrechtelijke rechtspersonen volgens art. 2.3 BW. Daarnaast zijn er
publiekrechtelijke rechtspersonen, zoals de Staar, provincies en gemeenten en
waterschappen. Ook kerkgenootschappen hebben rechtspersoonlijkheid
volgens art 2.2 BW. Als een bedrijf een rechtspersoon is, zijn niet de eigenaren
aansprakelijk voor de schulden, maar de organisatie zelf. Door kiezen van een
rechtsvorm voor de onderneming geeft het management de onderneming haar
juridische identiteit.
2.2 Vertegenwoordiging en volmacht
De bevoegdheid van vertegenwoordigers van de onderneming wordt
vertegenwoordigingsbevoegdheid genoemd, daarbij staat centraal dat de
vertegenwoordiger wel een rechtshandeling verricht, maar zelf niet aan de
rechtshandeling is gebonden, de organisatie wel.
Vertegenwoordiging komt stand door ondernemingsrechtelijke wetgeving als
iemand lid is van het bestuur, is diegene bevoegd om de organisatie te
vertegenwoordigen. Er zijn ook vertegenwoordigers die geen bestuurslid zijn,
maar wel bevoegd zijn tot vertegenwoordigen. Deze bevoegdheid vloeit niet uit
wettelijke regelgeving maar uit afspraak tussen organisatie en medewerker,
namelijk volmacht art. 3:60 BW.
Volmacht staat vermeld in de BW en heeft dus een privaatrechtelijke
grondslag. Volmacht kan worden toegepast door particulieren en door
organisaties. De volmachtigde wordt geen partij bij de rechtshandeling. Op
grond van wettelijke definitie is het niet verplicht dit schriftelijk te verlenen,
Hoofdstuk 1 Ondernemingsrecht en bedrijfskundige aspecten
1.1 Ondernemingsrecht en bedrijfskunde
In een moderne benadering van organisaties wordt gekeken of de organisatie
handelt volgens de 3P’s. Iedere organisatie is sprake van systemen, modellen
en bedrijfsprocessen. Deze leiden tot het realiseren van het doel van de
organisatie. Men houdt zich bezig met productieproces (primaire proces),
geldstroom (financieel/commercieel proces), mensen in de organisatie (hrm) en
informatiestromen (managementinformatiesystemen) en is sprake van mvo bij
meer organisaties.
De organisatie kan invloed uitoefenen om de omgeving, maar ook andersom,
ook wel DESTEP-model genoemd. DESTEP staat voor demografisch,
economisch, sociaal-cultureel, technologisch, ecologisch en politiek-juridisch.
Dit valt onder het kader macro-omgevingsfactoren die van belang zijn voor de
organisatie en het strategisch management. Wet- en regelgeving zijn externe
politieke invloeden die vaak van invloed zijn op een organisatie. Wet- en
regelgeving worden ingedeeld in specifieke onderdelen van recht; deze worden
rechtsgebieden genoemd, enkele zijn; overeenkomstvrecht, arbeidsrecht,
ondernemingsrecht, fiscaal recht, internationaal recht, bestuursrecht en
faillissementsrecht, aansprakelijkheidsrecht, huurrecht, kooprecht, intellectueel
eigendomsrecht, verhaalrecht en ICT-recht.
1.2 Strategie en interne sturing
Binnen het vakgebied management wordt gewerkt aan diverse bedrijfs- of
managementmodellen. Het aansturen of het managen van een organisatie kan
worden ingedeeld in 3 lagen. Het vakgebied strategisch management heeft
betrekking op de vraag hoe een organisatie bepaalde doelen kan bereiken.
Binnen bedrijfskunde betekent strategisch management de strategische
analyse van de organisatie in relatie tot de dynamische omgeving en de
implementatie van deze elementen in de praktijk. Strategisch is missie en visie
van de organisatie (doelstellingen). Welke resultaten wil de organisatie de
komende 3 a 5 jaar? Wat is de marktpositie dan? We zien intern en extern
vraagstuk.
Ondernemingsrecht is een belangrijke tool om de strategie van de organisatie
tot uitvoering te brengen. De volgende juridische onderwerpen maken deel uit
van strategisch beleid;
- Juridische rechtsvorm
- Concernvorming
- Juridisch risicomanagement
- De governance code
- OR
- Beschermingsconstructie tegen vijandige overname
- Strategie op de verwerving van een marktaandeel
- Kartelovereenkomsten
,- Samenwerkingsafspraken; franchise/joint venture
- Fusies
- Overnames
Bij tactisch management gaat het om een meerjarenplan van 1 a 3 jaar. Hierbij
gaat het om de toedeling plaats van mensen en middelen aan organisatie-
eenheden. Op dit niveau worden de faciliteiten ingericht. Strategisch
management richt zich op waarheen, tactisch management richt zich op hoe.
Operationeel management wordt het beleid feitelijk uitgevoerd, binnen de
kaders die het tactisch beleid heeft gesteld, met een tijdsplanning van 1 jaar.
De hiervoor genoemde indeling in 3 lagen is gemaakt a.d.h.v. het model van
Kaplan en Norton, dat bekend staat als de strategiefocus. Het doel van het
model is het inkaderen van de besturing van de organisatie op korte,
middellange en lange termijn. Het doel is het primaire proces op de juiste wijze
te laten functioneren. Dit primaire proces wordt uitgevoerd met medewerkers,
middelen, structuur en cultuur door sturing van management. Het gaat om
afstemming van interne bedrijfsprocessen van de organisatie, zodat de
kwaliteit toeneemt.
Om de afstemming uit te voeren kan een onderzoek plaatsvinden door SWOT-
analyse. Deze methode is ontwikkeld om de strategie en de concurrentiekracht
van een organisatie te bepalen. De uitkomsten wordt gebruikt om vast te
stellen of de strategie aansluit op de ontwikkelingen van de concurrerende
markt. Interne sterke en zwakke punten hebben betrekking op de kenmerken
van de organisatie ten opzichte van de concurrent. Externe kansen en
bedreigingen gaan over ontwikkelingen, gebeurtenissen en invloeden van de
markt.
De sturende strategische, tactische en operationele processen gaan over het
plannen, controleren, evalueren en bijsturen van een organisatie, genoemd de
managementprocessen. De strategie kan worden omschreven als het
formuleren van een richting voor de toekomst van een organisatie voor langere
termijn. Tactische laag wordt aandacht geschonken aan de manier waarop
deze langetermijnvisie gerealiseerd wordt. Het uitvoeren van werkzaamheden
draag bij aan de realisering van langetermijndoelen, de operationele proces.
1.3 Strategische modellen
A.d.h.v. van de uitkomsten van de SWOT-analyse kan een strategisch plan
worden opgesteld. Dit plan kan worden getoetst op mogelijkheden. Men kijkt in
hoeverre een strategische optie mogelijk is, op basis van resultaten van interne
analyse. De factoren van mogelijkheden, kunnen uit het FOETSJE-model
worden gehaald;
F: Financieel haalbaar; beschikbare middelen
O: Organisatorisch haalbaar; organisatorisch uitvoerbaar
E: Economisch haalbaar; past binnen de doelstellingen van de organisatie
T: Technologisch haalbaar; technisch uitvoerbaar
S: Sociaal haalbaar; maatschappelijke doelstellingen van de organisatie binnen
past
J: Juridisch haalbaar; juridisch uitvoerbaar
E: Ethisch haalbaar; ecologisch verantwoord
,Het ondernemingsrecht is het vakgebied dat organisaties een juridische
structuur biedt. Deze structuur is afhankelijk van de rechtsvorm van de
organisatie. OR omvat recht waarmee organisaties hun strategische
doelstellingen kunnen realiseren. Naast Nederlands recht zijn er ook
internationale rechtsregels. Het belang van juridische aspecten in de
onderlinge contacten neemt door deze juridische steeds meer toe.
Bedrijfskunde richt zich op bedrijfsprocessen en houdt zich bezig met
organisaties en marktomgevingen.
1.4 Compliance en bedrijfsethiek
Het gaat bij compliance over regelgeving, handhaving van regelgeving en de
verbinding tussen deze 2 werelden die d.m.v. complice worden gelegd.
Compliance biedt ook mogelijkheden voor de organisatie en consumenten,
zoals subsidies of fiscale voordelen. Men moet wel op de hoogte zijn van
spelregels van fiscale recht. Non-compliance kan ingrijpende consequenties
hebben voor de organisaties en haar personeel, zoals priveaansprakelijk voor
schulden, kwijtraken van vergunning, sluiten van organisatie of onderdeel
daarvan, en boetes voor het management.
Compliance kan een intergraal onderdeel zijn van maatschappelijk verantwoord
ondernemen om de gewenste organisatiedoelstellingen te realiseren. Het gaat
om managen, beheersen en maatschappelijke risico’s en het toepast van wet-
en regelgeving.
Mvo-principes van de organisatie zijn steeds vaker leidend bij alle zakelijke
beslissingen. Deze leidende principes worden in de praktijk ook wel geplaatst
onder het vak bedrijfsethiek. Dit gaat over de waarden en normen van de
organisatie en het daaruit voortvloeiende gewenste gedrag. Bedrijfsethische
principes zijn vastgelegd in codes en voorschriften. Deze worden aangeduid
met verschillende namen. Ethische principes vormen wereldwijd de basis voor
wetgeving. Omdat in organisaties klant uiteindelijk centraal staat, is er een
relatie tussen bedrijfsethiek, wet- en regelgeving en de klant.
Hoofdstuk 2 Ondernemingsrecht
2.1 Onderneming en rechtspersoon
De registratieplicht van organisaties is gebaseerd op de Handelsregisterwet
(Hrw). De Hrw geeft aan welke ondernemingen inschrijfplichtig zijn, te weten;
elke onderneming die in Nederland is gevestigd en toebehoort aan een
natuurlijke persoon, nv, bv met beperkte aansprakelijkheid, vof, cv, maatschap,
coöperatie, own, vereniging, stichting of publieke rechtspersoon. Dat geldt ook
in geval dat de onderneming toebehoort aan een buitenlandse rechtspersoon
met nevenvestiging in Nederland.
De Wet op de ondernemingsraden (WOR) heeft een eigen definitie van een
onderneming; elk in de maatschappij als zelfstandig eenheid optredend
organisatorisch verband waarin krachtens arbeidsovereenkomst of krachtens
, publiekrechtelijke aanstelling arbeid wordt verricht. De kenmerken zijn
winstgericht, organisatorisch verband, rechtsvorm is niet relevant.
Welke rechtsvorm wordt gekozen is afhankelijk van diverse factoren zoals;
- Aansprakelijkheid van de eigenaar
- Continuïteit
- Fiscale aspecten
- Aantrekken van kapitaal
- Financieringsbehoefte en mogelijkheden
- Huwelijks regime van de eigenaar
- Mogelijkheden voor samenwerking/fusie
Zonder rechtspersoonlijkheid Met rechtspersoonlijkheid
Eenmanszaak Vereniging
Maatschap Coöperatie
Vof Onderlinge waarborgmaatschappij
Commanditaire vennootschap (cv) Naamloze vennootschap
Besloten vennootschap
Stichting
Dit zijn privaatrechtelijke rechtspersonen volgens art. 2.3 BW. Daarnaast zijn er
publiekrechtelijke rechtspersonen, zoals de Staar, provincies en gemeenten en
waterschappen. Ook kerkgenootschappen hebben rechtspersoonlijkheid
volgens art 2.2 BW. Als een bedrijf een rechtspersoon is, zijn niet de eigenaren
aansprakelijk voor de schulden, maar de organisatie zelf. Door kiezen van een
rechtsvorm voor de onderneming geeft het management de onderneming haar
juridische identiteit.
2.2 Vertegenwoordiging en volmacht
De bevoegdheid van vertegenwoordigers van de onderneming wordt
vertegenwoordigingsbevoegdheid genoemd, daarbij staat centraal dat de
vertegenwoordiger wel een rechtshandeling verricht, maar zelf niet aan de
rechtshandeling is gebonden, de organisatie wel.
Vertegenwoordiging komt stand door ondernemingsrechtelijke wetgeving als
iemand lid is van het bestuur, is diegene bevoegd om de organisatie te
vertegenwoordigen. Er zijn ook vertegenwoordigers die geen bestuurslid zijn,
maar wel bevoegd zijn tot vertegenwoordigen. Deze bevoegdheid vloeit niet uit
wettelijke regelgeving maar uit afspraak tussen organisatie en medewerker,
namelijk volmacht art. 3:60 BW.
Volmacht staat vermeld in de BW en heeft dus een privaatrechtelijke
grondslag. Volmacht kan worden toegepast door particulieren en door
organisaties. De volmachtigde wordt geen partij bij de rechtshandeling. Op
grond van wettelijke definitie is het niet verplicht dit schriftelijk te verlenen,
