Maatschappijleer samenvatting H2 Rechtstaat
Par 1,2:
De beginselen van de rechtstaat:
- Beginsel van de grondrechten
- Legaliteitsbeginsel
- Soevereiniteits en democratie beginsel
- Beginsel van de trias politica
In de grondwet staat beschreven welke idealen de samenleving koestert, welke historische fouten ze niet
wil herhalen, welke idealen ze nastreeften welke wijze de staat moet worden ingericht om de idealen te
realiseren
De grondwet:
- Begrenst de macht van de staat en garandeert daarmee de vrijheden van de burgers
- Legt de fundamentele rechten van de burgers vast
- Drukt de eenheid van natie
- Geeft aan hoe de belangrijkste organen zijn georganiseerd
Klassieke grondrechten:
- Het recht op gelijkheid
- De persoonlijke vrijheid
- Politieke vrijheid
Sociale grondrechten:
- Werkgelegenheid, bescherming van de positie van werknemers, sociale zekerheid,
volksgezondheid, sociale woningbouw en onderwijs. (verzorgingsstaat)
Wedekerige erkenning: vb; als je zelf vrijheid van godsdienst eist dan mogen andere dat ook
Behoudens ieders verandwoordelijkheid voor de wet: vb; als iemand ze mening uitroept en hij
discrimineert, dan tast hij de grondwet en de burgers, de rechtstaat aan.
Geen absolute gelding: beperking van de grondrechten door de regering en de parlement.
Grondrechten hebben verticale werking: burgers oefenen de grondrechten uit tegen de staat of overheid
en overheidorganisaties onderling
. Horizontale werking: brugerst tegenover andere burgers.
Par 3:
Legaliteitsbeginsel: iemands vrijheid kan alleen ingeperkt worden als de rechtmatigheid van de beperking
is vastgelegt in wetten en regels die door het parlement zijn aangenomen.
Willekeur en onbegrenste macht werd ingeruild voor vertrouwen en rechtszekerheid. Het geheel van in
wetten vastgelegde regels is het recht. Geheel van rechtsregels en rechtsbeginselen en de manier waarop
het recht is georganiseerd noemen we rechtsorde.
Functie wetten: maatschappij geordend te laten verlopen en conflicten op te lossen. Wetten zijn gebaseerd
op normen en waarden.
, Eisen wetten: - wetten moeten algemeen zijn – wetten moeten openbaar en begrijpelijk zijn – wetten
mogen geen onmogelijke eisen stellen – wetten mogen niet met terugwerkende kracht worden toegepast
– wetten mogen niet onderling tegenstrijdig zijn – wetten mogen niet vaak veranderd worden- de
toepassing van wetten moet redelijk bilijk en zorgvuldig zijn
Legaliteitsbeginsel bestaat uit 2 elementen:
- Al het overheidshandelen berust op wetgeving
- Wetgeving moet aan eisen voldoen
Delegreren: taken kunnen door lagere overheden worden ingevuld.
De AWB probeert wetgeving aan kwaliteitseisen te onderwerpen en het legaliteitsbeginsel te versterken.
Door overbelasting van de staat begonnen ze staatstaken te privatiseren: ze kwamen in handen van private
ondernemingen. Overheid maakte de regels voor de markten.
Par4:
Triaspolitica:
Checks en balances:
De wetgevende macht controleert de uitvoerende macht. De rechtelijke macht controleert de wetgevende
macht en de uitvoerende macht. De wetgevende macht mag de rechtelijke macht controlen bij bv een
uitspraak van een rechter die de wetgever niet zint. De wetgever kan dan komen met een wetswijziging.
Hoogste macht in NL is het parlement. De tweede kamer kan wetten goedkeuren, afkeuren of amenderen.
De Eerste kamer controleert vervolgens of de aangenomen wet overeenkomt met de grondwet en
rechtsbeginselen.
De ambtenarenapparaat word ook wel de vierde macht genoemd. De macht van ambtenaren (politie,
docent etc) ligt in hun discretionaire bevoegdheid: de bevoedheid om in sommige gevallen zelfstandig
beslissingen neemt hoe een wet wordt toegepast.
De hogere beroepsrechter controleert bij noodzaak de lagere rechter. De Hoge raad controleert de hogere
beroepsrechter. In sommige gevallen raadpleegt de rechter de jurispredentie: alle uitspraken die rechters
eerder hebben gedaan bij een situatie
Par 5:
Het privaatrecht (ook wel burgerlijk recht of civiel recht genoemd) regelt het recht tussen burgers
onderling, bedrijven onderling, tussen burgers en bedrijven.
Het bestuursprocesrecht biedt rechtsbescherming tegen alle besluiten van de overheid.
Een eiser is degene die bij een rechtszaak een zaak aan de rechter voorlegt. De gedaagde is degene die
tegenover de eiser staat.
Tot het privaatrecht behoren 3 gebieden: personen en familie recht/ ondernemingsrecht/ vermogensrecht
Par 1,2:
De beginselen van de rechtstaat:
- Beginsel van de grondrechten
- Legaliteitsbeginsel
- Soevereiniteits en democratie beginsel
- Beginsel van de trias politica
In de grondwet staat beschreven welke idealen de samenleving koestert, welke historische fouten ze niet
wil herhalen, welke idealen ze nastreeften welke wijze de staat moet worden ingericht om de idealen te
realiseren
De grondwet:
- Begrenst de macht van de staat en garandeert daarmee de vrijheden van de burgers
- Legt de fundamentele rechten van de burgers vast
- Drukt de eenheid van natie
- Geeft aan hoe de belangrijkste organen zijn georganiseerd
Klassieke grondrechten:
- Het recht op gelijkheid
- De persoonlijke vrijheid
- Politieke vrijheid
Sociale grondrechten:
- Werkgelegenheid, bescherming van de positie van werknemers, sociale zekerheid,
volksgezondheid, sociale woningbouw en onderwijs. (verzorgingsstaat)
Wedekerige erkenning: vb; als je zelf vrijheid van godsdienst eist dan mogen andere dat ook
Behoudens ieders verandwoordelijkheid voor de wet: vb; als iemand ze mening uitroept en hij
discrimineert, dan tast hij de grondwet en de burgers, de rechtstaat aan.
Geen absolute gelding: beperking van de grondrechten door de regering en de parlement.
Grondrechten hebben verticale werking: burgers oefenen de grondrechten uit tegen de staat of overheid
en overheidorganisaties onderling
. Horizontale werking: brugerst tegenover andere burgers.
Par 3:
Legaliteitsbeginsel: iemands vrijheid kan alleen ingeperkt worden als de rechtmatigheid van de beperking
is vastgelegt in wetten en regels die door het parlement zijn aangenomen.
Willekeur en onbegrenste macht werd ingeruild voor vertrouwen en rechtszekerheid. Het geheel van in
wetten vastgelegde regels is het recht. Geheel van rechtsregels en rechtsbeginselen en de manier waarop
het recht is georganiseerd noemen we rechtsorde.
Functie wetten: maatschappij geordend te laten verlopen en conflicten op te lossen. Wetten zijn gebaseerd
op normen en waarden.
, Eisen wetten: - wetten moeten algemeen zijn – wetten moeten openbaar en begrijpelijk zijn – wetten
mogen geen onmogelijke eisen stellen – wetten mogen niet met terugwerkende kracht worden toegepast
– wetten mogen niet onderling tegenstrijdig zijn – wetten mogen niet vaak veranderd worden- de
toepassing van wetten moet redelijk bilijk en zorgvuldig zijn
Legaliteitsbeginsel bestaat uit 2 elementen:
- Al het overheidshandelen berust op wetgeving
- Wetgeving moet aan eisen voldoen
Delegreren: taken kunnen door lagere overheden worden ingevuld.
De AWB probeert wetgeving aan kwaliteitseisen te onderwerpen en het legaliteitsbeginsel te versterken.
Door overbelasting van de staat begonnen ze staatstaken te privatiseren: ze kwamen in handen van private
ondernemingen. Overheid maakte de regels voor de markten.
Par4:
Triaspolitica:
Checks en balances:
De wetgevende macht controleert de uitvoerende macht. De rechtelijke macht controleert de wetgevende
macht en de uitvoerende macht. De wetgevende macht mag de rechtelijke macht controlen bij bv een
uitspraak van een rechter die de wetgever niet zint. De wetgever kan dan komen met een wetswijziging.
Hoogste macht in NL is het parlement. De tweede kamer kan wetten goedkeuren, afkeuren of amenderen.
De Eerste kamer controleert vervolgens of de aangenomen wet overeenkomt met de grondwet en
rechtsbeginselen.
De ambtenarenapparaat word ook wel de vierde macht genoemd. De macht van ambtenaren (politie,
docent etc) ligt in hun discretionaire bevoegdheid: de bevoedheid om in sommige gevallen zelfstandig
beslissingen neemt hoe een wet wordt toegepast.
De hogere beroepsrechter controleert bij noodzaak de lagere rechter. De Hoge raad controleert de hogere
beroepsrechter. In sommige gevallen raadpleegt de rechter de jurispredentie: alle uitspraken die rechters
eerder hebben gedaan bij een situatie
Par 5:
Het privaatrecht (ook wel burgerlijk recht of civiel recht genoemd) regelt het recht tussen burgers
onderling, bedrijven onderling, tussen burgers en bedrijven.
Het bestuursprocesrecht biedt rechtsbescherming tegen alle besluiten van de overheid.
Een eiser is degene die bij een rechtszaak een zaak aan de rechter voorlegt. De gedaagde is degene die
tegenover de eiser staat.
Tot het privaatrecht behoren 3 gebieden: personen en familie recht/ ondernemingsrecht/ vermogensrecht
