Maatschappijleer verzorgingsstaat
Hoofdstuk 1
Verzorgingsstaat is dat de overheid zich actief bemoeid met de welvaart en welzijn van haar
inwoners.
Welvaart is de mate waarin mensen over voldoende middelen beschikken on hun behoeften te
vervullen.
Welzijn is de mate waarin mensen tevreden zijn over hun lichamelijke en geestelijke gezondheid.
De solidariteit gedachte staat centraal, dat is in een groep of samenleving is er bereidheid om
risico’s met elkaar te delen.
Dingen die jezelf ook kan overkomen zoals je hebt geen baan meer, is er sprake van collectief belang
De overheid levert collectieve goederen, dat zijn goederen waarvan niemand uitgesloten kan
worden, ook niet degenen die er niet voor betalen. (Dijken, leger)
- Het kan ook tot dilemma’s leiden zoals free riders
Tweedelige verzorgingsstaat doel:
- Het gaat om welvaart
- En om welzijn
De functies van een verzorgingsstaat:
- Verzorgen, fysieke en psychische aandoeningen krijg je hulp. De zorgverzekeraar betaald dit.
- Verzekeren, we zijn verzekerd tegen verlies van inkomen. Je betaald sociale premies.
Iedereen betaald belasting, daar wordt bijv. AOW van betaald. Al dit vormt de
socialezekerheidsstelsel, dat verzekert mensen van een inkomen NBK werkloosheid,
ouderdom of arbeidsongeschiktheid.
- Verheffen, de kans om zijn talenten te ontplooien. Door onderwijs
- Verbinden, de verzorgingsstaat zorg voor bindingen tussen mensen en versterkt daarmee de
sociale cohesie. Dus ook tegengaan van ongelijkheid
Sociale grondrechten, kun je niet afdwingen bij de rechter maar de overheid moet er wel actief
naar steven.
- Bestaanszekerheid en spreiding van welvaart
- De bewoonbaarheid van het land en de bescherming en verbetering van leefmilieu
- Volksgezondheid voldoende woongelegenheid en maatschappelijke en culture ontplooiing
- Goed onwijs
Je hebt niet alleen rechten maar ook plichten zoals de sociallicitatieplicht
1.2
De planeconomie en de vrijemarkteconomie. Het gaat daarbij om een keuze tussen twee waarden:
vrijheid of gelijkheid
Planeconomie
- Commistische socialistische denkbeelden -> gelijkheid
- Communistische staatsopvatting, neemt de totale verzorging van zijn burgers opzich
- In praktijk mislukte dit vaak
Vrijemarkteconomie
- De waarde vrijheid
- Een passieve overheid
, Maatschappijleer verzorgingsstaat
Hoofdstuk 2
- In de 19e eeuw was Nederland volledig gebaseerd op het vrijemarktprincipe (liberale
grondslag) -> iedereen kon produceren wat hij wilde, er ware negen regels over min. Loon
en je kon zomaar ontslagen worden.
- Zwakkeren werden niet door de overheid geholpen maar door de kerk,
liefdadigheidsinstellingen of rijken. Er werd wel verwacht dat de armen dan zich fatsoenlijk
en dankbaar opstelden, want zorg was een gunst geen recht
Dit noem je een nachtwakersstaat: een staat waarin de overheid zich vooral beperktst het
handhaven van de rechtsorde.
De eerste sociale wetten en maatregelen
- De overheid heeft een zorgplicht voor mensen die zichzelf niet konden onderhouden.
(armen wet 1854)
- De wet tegen kinderarbeid: het Kindewetje van houten (1874)
- De veiligheidswet (1895)
- De leerplicht, ongevallenwet en woningwet (1901)
- De invalideitswet (1913)
- De arbeidswet (1919)
Deze wetten werden niet alleen uit enslievendheid aangenomen maar ook omdat het inzicht
ontstond dat gezonde arbeiders beter presteerden dan ongezonde.
Vanuit verschillende hoeken had men belang bij ee verandering van de omstandigheden:
- Christenen wilden de zwakkeren een betere bescherming bieden
- Sociaaldemocraten streefden naar een sterkere machtspositie van arbeiders
- Liberaleren wilden minder criminaliteit als gevolg van armoede \
2.2
In de twintiger eeuw ontstond er een groeiende behoefte aan collectieve goederen en diensten
zoals:
- Goede scholing
- Een wegennet
- Waterleidingen en een elektriciteitsnetwerken
- Riolering en vuilnisophaaldiensten
Zo ontstond er een gemende markt economie, waarin niet meer alles aan het marktmechanisme
werd overgelaten, maar waarin de overheid een voorwaardenscheppende en producerende rol ging
vervullen.
De economische crisis in 1929 had als gevolg van de instorting van de Amerikaanse aandelenhandel
zorgde ervoor dat interventie door de overheid nodig was. Er kwamen bijv.:
- Min. Uitkringen voor kostwinnende werklozen.
- Werkverschaffingsprojecten
De komst van de tweede wereldoorlogen zorgde uiteindelijk voor een brede sten voor
overheidsingrijpen op sociaal-economisch gebied.
Na de tweede oorlog hadden alle politieke partijen het dit nooit meer gevoel. Sociale zekerheid werd
een morele basis voor de naoorlogse politiek.
Hoofdstuk 1
Verzorgingsstaat is dat de overheid zich actief bemoeid met de welvaart en welzijn van haar
inwoners.
Welvaart is de mate waarin mensen over voldoende middelen beschikken on hun behoeften te
vervullen.
Welzijn is de mate waarin mensen tevreden zijn over hun lichamelijke en geestelijke gezondheid.
De solidariteit gedachte staat centraal, dat is in een groep of samenleving is er bereidheid om
risico’s met elkaar te delen.
Dingen die jezelf ook kan overkomen zoals je hebt geen baan meer, is er sprake van collectief belang
De overheid levert collectieve goederen, dat zijn goederen waarvan niemand uitgesloten kan
worden, ook niet degenen die er niet voor betalen. (Dijken, leger)
- Het kan ook tot dilemma’s leiden zoals free riders
Tweedelige verzorgingsstaat doel:
- Het gaat om welvaart
- En om welzijn
De functies van een verzorgingsstaat:
- Verzorgen, fysieke en psychische aandoeningen krijg je hulp. De zorgverzekeraar betaald dit.
- Verzekeren, we zijn verzekerd tegen verlies van inkomen. Je betaald sociale premies.
Iedereen betaald belasting, daar wordt bijv. AOW van betaald. Al dit vormt de
socialezekerheidsstelsel, dat verzekert mensen van een inkomen NBK werkloosheid,
ouderdom of arbeidsongeschiktheid.
- Verheffen, de kans om zijn talenten te ontplooien. Door onderwijs
- Verbinden, de verzorgingsstaat zorg voor bindingen tussen mensen en versterkt daarmee de
sociale cohesie. Dus ook tegengaan van ongelijkheid
Sociale grondrechten, kun je niet afdwingen bij de rechter maar de overheid moet er wel actief
naar steven.
- Bestaanszekerheid en spreiding van welvaart
- De bewoonbaarheid van het land en de bescherming en verbetering van leefmilieu
- Volksgezondheid voldoende woongelegenheid en maatschappelijke en culture ontplooiing
- Goed onwijs
Je hebt niet alleen rechten maar ook plichten zoals de sociallicitatieplicht
1.2
De planeconomie en de vrijemarkteconomie. Het gaat daarbij om een keuze tussen twee waarden:
vrijheid of gelijkheid
Planeconomie
- Commistische socialistische denkbeelden -> gelijkheid
- Communistische staatsopvatting, neemt de totale verzorging van zijn burgers opzich
- In praktijk mislukte dit vaak
Vrijemarkteconomie
- De waarde vrijheid
- Een passieve overheid
, Maatschappijleer verzorgingsstaat
Hoofdstuk 2
- In de 19e eeuw was Nederland volledig gebaseerd op het vrijemarktprincipe (liberale
grondslag) -> iedereen kon produceren wat hij wilde, er ware negen regels over min. Loon
en je kon zomaar ontslagen worden.
- Zwakkeren werden niet door de overheid geholpen maar door de kerk,
liefdadigheidsinstellingen of rijken. Er werd wel verwacht dat de armen dan zich fatsoenlijk
en dankbaar opstelden, want zorg was een gunst geen recht
Dit noem je een nachtwakersstaat: een staat waarin de overheid zich vooral beperktst het
handhaven van de rechtsorde.
De eerste sociale wetten en maatregelen
- De overheid heeft een zorgplicht voor mensen die zichzelf niet konden onderhouden.
(armen wet 1854)
- De wet tegen kinderarbeid: het Kindewetje van houten (1874)
- De veiligheidswet (1895)
- De leerplicht, ongevallenwet en woningwet (1901)
- De invalideitswet (1913)
- De arbeidswet (1919)
Deze wetten werden niet alleen uit enslievendheid aangenomen maar ook omdat het inzicht
ontstond dat gezonde arbeiders beter presteerden dan ongezonde.
Vanuit verschillende hoeken had men belang bij ee verandering van de omstandigheden:
- Christenen wilden de zwakkeren een betere bescherming bieden
- Sociaaldemocraten streefden naar een sterkere machtspositie van arbeiders
- Liberaleren wilden minder criminaliteit als gevolg van armoede \
2.2
In de twintiger eeuw ontstond er een groeiende behoefte aan collectieve goederen en diensten
zoals:
- Goede scholing
- Een wegennet
- Waterleidingen en een elektriciteitsnetwerken
- Riolering en vuilnisophaaldiensten
Zo ontstond er een gemende markt economie, waarin niet meer alles aan het marktmechanisme
werd overgelaten, maar waarin de overheid een voorwaardenscheppende en producerende rol ging
vervullen.
De economische crisis in 1929 had als gevolg van de instorting van de Amerikaanse aandelenhandel
zorgde ervoor dat interventie door de overheid nodig was. Er kwamen bijv.:
- Min. Uitkringen voor kostwinnende werklozen.
- Werkverschaffingsprojecten
De komst van de tweede wereldoorlogen zorgde uiteindelijk voor een brede sten voor
overheidsingrijpen op sociaal-economisch gebied.
Na de tweede oorlog hadden alle politieke partijen het dit nooit meer gevoel. Sociale zekerheid werd
een morele basis voor de naoorlogse politiek.
