Hoofdstuk 2
Inleiding tot stoechiometrie
Stoechiometrie = berekening van kwantitatieve (meetbare) verbanden
Voorbeeld: verbanden tussen reagentia en reactieproducten in chemische reacties
Hydraat = H2O
1. Atoommassa en atoommassa-eenheid: de C-12 schaal
Ø Atoommassa-eenheid = atomic mass unit = u = a.m.e. = a.m.u. = 1/12 van de absolute
massa van een #$"𝐶 isotoop = 1,6602 * 10-24
• Nuclide-massa berekenen: mprotonen + mneutronen + melektronen
• Experimenteel < theoretisch
o Bij het fusioneren van protonen, neutronen en elektronen komt een
hoeveelheid energie vrij = bindingsenergie
o LE = Lm . c2
§ C = lichtsnelheid = 3 . 108
§ Lm = massaverschil
§ GOED OPLETTEN: massa moet in kg!
§ Joule = kg * m2 / s2
Ø In PSE: atoommassa = gewogen gemiddelde van in de natuur voorkomende isotopen
• Meestal een mengsel van isotopen, er komt geen element voor met deze
atoommassa
Ø Andere soorten massa’s
Nuclidemassa = massa van 1 nuclide isotoop &'
#%𝐶 = 34,96 ame
Atoommassa (AM) = gewogen gemiddelde van Atoommassa van Cl =
de nuclidemassa’s van de 35,453
voorkomende isotopen
Molecuulmassa = som van atoommassa’s MM(H2O) = 15,99 + 2 x 1 =
(MM) van een molecule 18,0152
Formulemassa (FM) = massa van de formule- FM(NaCl) = 22,99 ame +
eenheid 35,45 ame = 58,44 ame
• Niet waarneembaar à special toestel: de Scanning Tunneling Microscope
Ø Bij het vormen van kernen komt zoveel energie vrij dat de massa van protonen en
neutronen in de kern kleiner is dan vrije protonen en neutronen
1
, Ø Blijft de verwachte massa dalen met het atoomgetal?
2. Het getal van Avogadro
• NA x a.m.e. = 1,0000000 g
• NA = 6,022 . 1023 deeltjes/mol
• Mol = hoeveelheid stof die evenveel eenheden bevat als er atomen zijn in
12,00g #$"𝐶
• Elke stof met een massa bevat evenveel entiteiten
• Molaire Massa (MMg) = massa van 1 mol bestanddeel (= AM,MM,FM)
3. Massa-relaties in chemische formules
Ø De procentuele samenstelling van een verbinding = massapercenten
• m(deeltje)/m(totaal) = aantal massaprocent van een deeltje in een
chemische formule
• formule van een verbinding kan ook massa-percentage bepalen
• VB: NaHCO3
Na 1 mol x 22,99 g/mol 22,99 g
H 1 mol x 1,008 g/mol 1,008 g
C 1 mol x 12,01 g/mol 12,01 g
O 3 mol x 16,00 g/mol 48,00 g
84,01 g
m%(Na) = 22,99/84,01 = 27,36%
Ø De minimale formule uitgaande van een chemische analyse = empirische formule
• Verhouding van de in het bestanddeel voorkomende atomen via
eenvoudigste gehele getallen
• VB
waterstofperoxide molecuulformule H2O2
minimale formule HO
structuurformule H-O-O-H
• Molverhoudingen kunnen worden berekend à delen door kleinste getal
2
Inleiding tot stoechiometrie
Stoechiometrie = berekening van kwantitatieve (meetbare) verbanden
Voorbeeld: verbanden tussen reagentia en reactieproducten in chemische reacties
Hydraat = H2O
1. Atoommassa en atoommassa-eenheid: de C-12 schaal
Ø Atoommassa-eenheid = atomic mass unit = u = a.m.e. = a.m.u. = 1/12 van de absolute
massa van een #$"𝐶 isotoop = 1,6602 * 10-24
• Nuclide-massa berekenen: mprotonen + mneutronen + melektronen
• Experimenteel < theoretisch
o Bij het fusioneren van protonen, neutronen en elektronen komt een
hoeveelheid energie vrij = bindingsenergie
o LE = Lm . c2
§ C = lichtsnelheid = 3 . 108
§ Lm = massaverschil
§ GOED OPLETTEN: massa moet in kg!
§ Joule = kg * m2 / s2
Ø In PSE: atoommassa = gewogen gemiddelde van in de natuur voorkomende isotopen
• Meestal een mengsel van isotopen, er komt geen element voor met deze
atoommassa
Ø Andere soorten massa’s
Nuclidemassa = massa van 1 nuclide isotoop &'
#%𝐶 = 34,96 ame
Atoommassa (AM) = gewogen gemiddelde van Atoommassa van Cl =
de nuclidemassa’s van de 35,453
voorkomende isotopen
Molecuulmassa = som van atoommassa’s MM(H2O) = 15,99 + 2 x 1 =
(MM) van een molecule 18,0152
Formulemassa (FM) = massa van de formule- FM(NaCl) = 22,99 ame +
eenheid 35,45 ame = 58,44 ame
• Niet waarneembaar à special toestel: de Scanning Tunneling Microscope
Ø Bij het vormen van kernen komt zoveel energie vrij dat de massa van protonen en
neutronen in de kern kleiner is dan vrije protonen en neutronen
1
, Ø Blijft de verwachte massa dalen met het atoomgetal?
2. Het getal van Avogadro
• NA x a.m.e. = 1,0000000 g
• NA = 6,022 . 1023 deeltjes/mol
• Mol = hoeveelheid stof die evenveel eenheden bevat als er atomen zijn in
12,00g #$"𝐶
• Elke stof met een massa bevat evenveel entiteiten
• Molaire Massa (MMg) = massa van 1 mol bestanddeel (= AM,MM,FM)
3. Massa-relaties in chemische formules
Ø De procentuele samenstelling van een verbinding = massapercenten
• m(deeltje)/m(totaal) = aantal massaprocent van een deeltje in een
chemische formule
• formule van een verbinding kan ook massa-percentage bepalen
• VB: NaHCO3
Na 1 mol x 22,99 g/mol 22,99 g
H 1 mol x 1,008 g/mol 1,008 g
C 1 mol x 12,01 g/mol 12,01 g
O 3 mol x 16,00 g/mol 48,00 g
84,01 g
m%(Na) = 22,99/84,01 = 27,36%
Ø De minimale formule uitgaande van een chemische analyse = empirische formule
• Verhouding van de in het bestanddeel voorkomende atomen via
eenvoudigste gehele getallen
• VB
waterstofperoxide molecuulformule H2O2
minimale formule HO
structuurformule H-O-O-H
• Molverhoudingen kunnen worden berekend à delen door kleinste getal
2
