Samenvatting Methodologie Van Sociale Wetenschappen

Inhoud
Inleiding (H1)...............................................................................................5
H2: Bouwstenen en soorten sociaalwetenschappelijk onderzoek................6
Bouwstenen..............................................................................................6
Evaluatiecriteria wetenschappelijke kennis..............................................7
Soorten sociaalwetenschappelijk onderzoek............................................7
H3: Filosofische achtergrond: epistemologische beginselen........................9
Ontwikkelingen van de epistemologie van de wetenschappen.................9
D. Hume: scepticisme..........................................................................10
W. Kreis: logisch positivisme en verificationisme.................................10
Karl Popper: falsificatie........................................................................11
Thomas Kuhn’s paradigma’s................................................................11
Imre Lakatos: theorie met meerinhoud...............................................12
Wat met de sociale wetenschappen?......................................................12
Positivisme:..........................................................................................12
Constructivisme:..................................................................................13
Kritische realisten:...............................................................................14
H4: Ethiek in sociaalwetenschappelijk onderzoek......................................14
Hoe omgaan met de deelnemers............................................................14
Professionele standaarden en deontologie.............................................15
Samenleving en wetenschap..................................................................15
H5: Onderzoek ontwerpen, strategie en doelstellingen.............................15
Het onderzoeksplan................................................................................15
Probleemformulering..............................................................................16
Algemene vraagstelling.......................................................................16
Literatuurstudie: status quaestionis....................................................16
Vraagstelling en onderzoeksvragen.....................................................16
Onderzoeksopzet....................................................................................17
Plaats en situatie.................................................................................17
Tijdstip en periode van waarneming....................................................17
Onderzoekseenheden en kenmerken: wie?.........................................18
Methode van waarneming: hoe?..........................................................18

, Tijdsplanning en financieel overzicht...................................................18
H6: kwantitatieve en kwalitatieve meting..................................................18
Basisbegrippen.......................................................................................18
Kwalitatief versus kwantitatief meten:....................................................19
Kwantitatief.........................................................................................19
Kwalitatief............................................................................................21
H7: Selectie van onderzoekseenheden: steekproeven..............................23
Inleiding..................................................................................................23
Steekproeven: 2 logica’s van de selectie.............................................23
Toevalsteekproeven................................................................................24
Stappen bij het trekken van toevalsteekproeven................................24
Types toevalsteekproeven...................................................................24
Foutenbronnen bij steekproeftrekking.................................................25
Steekproefgrootte................................................................................26
Kwantitatieve niet-toevalsteekproeven...............................................27
Theoretische steekproeven.....................................................................27
Strategieën in theoretische steekproeftrekking...................................28
H8: Experimentele ontwerpen...................................................................28
Onderdelen van het klassieke experimentele onderwerp.......................29
Bedreiging van interne validiteit.............................................................30
Bedreigingen van externe validiteit........................................................31
Alternatieven op de klassieke experimentele ontwerpen.......................31
Etnische bekommernis............................................................................32
H9: Surveyonderzoek.................................................................................33
Stappenplan en foutenbronnen..............................................................33
Soorten vragen en antwoorden...............................................................35
Ontwerp van vragenlijsten......................................................................35
Een model van het vraag-antwoord proces.........................................35
Responsfouten en stijlen......................................................................36
Aanbevelingen voor het opstellen van een vragenlijst........................37
Keuze voor een surveymodus.................................................................38
Face-to-face surveys............................................................................38
Zelf in te vullen vragenlijsten..............................................................38

, Mixed-Mode surveys............................................................................38
H10: Niet-reactief onderzoek en secundaire data-analyse.........................39
Soorten niet-reactieve gegevens............................................................39
Fysieke sporen.....................................................................................39
Tekst: inhoudsanalyse..........................................................................39
Administratieve data en officiële statistieken......................................40
Big Data...............................................................................................40
Secundaire analyse van onderzoeksdata................................................41
Voor- en nadelen van niet-reactieve en secundaire data........................41
H11: Veldonderzoek en participerende observatie....................................43
Types veldonderzoek...............................................................................44
Participeren versus observeren...........................................................44
Mate van openheid: verborgen versus open........................................44
Gehanteerde paradigma: coöperatief versus investigatief onderzoek 45
Het verloop van ene veldonderzoek.......................................................45
Planning van veldwerk.........................................................................45
Toegang krijgen tot het veld................................................................45
Verblijf in het veld................................................................................46
Uittrede van het veld...........................................................................46
Veldwerknotities......................................................................................47
Voor- en nadelen van veldonderzoek......................................................47
H12: Diepte-interviews en focusgroepen...................................................48
Epistemologische achtergrond van diepte-interviews............................48
Nadruk op begrijpen en interpretatie..................................................48
Nadruk op theorievorming- en ontwikkeling........................................48
De interviewsituatie................................................................................49
Structuur van een interview................................................................49
Soorten vragen....................................................................................49
Mogelijke valstrikken...........................................................................50
Focusgroepen..........................................................................................50
Van gesproken woord naar geschreven tekst.........................................50
Analyseren en interpreteren...................................................................51
Condenseren van betekenis.................................................................51

, Categoriseren van betekenis...............................................................51
Narratieve analyse...............................................................................51
Diepere interpretatie...........................................................................52
Ad-hocinterpretatie..............................................................................52
Kwaliteit?................................................................................................52
H13: Historisch- vergelijkend onderzoek....................................................53
Oorsprong van vergelijkende methodes: John Stuart Mill.......................53
Methode van overeenkomst................................................................53
Methode van verschil...........................................................................54
Gecombineerde methode van overeenkomst en verschil....................54
Methode van gelijktijdige variatie........................................................54
Specifieke kenmerken van historisch-vergelijkend onderzoek................55
Aard van het empirisch materiaal........................................................55
Het reconstrueren van historische feiten.............................................55
Streven naar oorzakelijke verbanden..................................................56
Verbinden van micro- en macroniveau................................................56
Gebruik van contextueel materiaal bij vergelijkingen.........................56
Problemen bij historisch vergelijkend onderzoek....................................56
Veronderstelling van equivalentie.......................................................56
Galtons probleem................................................................................57
Vertekeningen door eenhedenselectie.................................................57
Examenvragen...........................................................................................57

, Methodologie
Inleiding (H1)
Methodologie: De wijze waarop het hele proces van wetenschapsbeoefening
functioneert, en houdt dus niet alleen de kennis en beheersing van methoden en
technieken in.

Wetenschapsbeoefening: Proces gedreven door onpartijdige en rationele
dialoog + machtsverhoudingen, maatschappelijke en/of politieke
inmenging, ideologische assumpties en agressieve retoriek.

Wetenschapsbeoefening: Van de institutionele inbedding van
wetenschap over de epistemologische veronderstellingen tot werkelijke
onderzoekspraktijk.

Wetenschapscausaliteit:

Statistisch verband

A moet voorafgaan van B

Niet te wijten aan een derde gebeurtenis C

,H2: Bouwstenen en soorten
sociaalwetenschappelijk onderzoek
Bouwstenen
Sociaalwetenschappelijk onderzoek: Voortdurende wisselwerking van empirie en
theorie. (Methodologische principes worden erin toegepast)

Theorie: geheel van samenhangende uitspraken die bepaalde
fenomenen beschrijven of verklaren. Patronen, regelmatigheden.

bestaande uit: concepten en de relaties ertussen.

Kenmerken:

1) Logisch consistent (niks mag tegenspreken)
2) Veralgemeenbaarheid
a. Middle range theorie: Hypotheses over een reeks
aannames van een bepaald fenomeen, die elk
empirisch getoetst kunnen worden.
3) Gegrond in empirische observatie
a. Verifieerbaarheid

Repliceren: herhalend onderzoeken, controle.

b. Falsifieerbaarheid
4) Spaarzaam

Transparantie noodzakelijk hierdoor van bedrijven!

Empirie: Het ervaren van de wereld rondom ons door waarneming.

Opgelet met zintuigen: kan vertekende beelden geven.




Inductie: Specifieke waarnemingen tot een Empirische cyclus:
algemene regel komen.
Observatieinductiedeductietoetsi
Reductie: Gevolgtrekking van een ng (nagaan van vooropgestelde
algemene naar een bijzondere. hypothesen)


Vb. Kliniek Semmelweis= vond de relatie
tussen lijkenmateriaal en kraamvrouwenkoorts.

, Evaluatiecriteria wetenschappelijke kennis
2 soorten fouten toevallige fouten=geen regelmaat

 systematische fouten= consistentie



Betrouwbaarheid Mate van consistentie van een meting, mate
waarin een meetinstrument dezelfde resultaten oplevert bij
herhaalde metingen onder soortgelijke condities.

ValiditeitAfwezigheid van systematische fouten of vertekeningen in
een onderzoek, geldigheid genoemd.

Meetvaliditeit= meet het wat het zou moeten meten?

Interne validiteit= zijn de waargenomen relaties een correcte
weerspiegeling van de werkelijkheid?

Causaliteit is belangrijk

externe validiteit= Kan je de specifieke bevindingen ook
veralgemenen?



Peer review= evaluaties door collega-wetenschappers van je
wetenschappelijke bevindingen

Soorten sociaalwetenschappelijk onderzoek
Theoriegericht onderzoek= Gericht op het ontwikkelen van een theorie,
kennisproductie is fundamenteel.

Praktijkgericht onderzoek= Gericht op het oplossen van een praktisch
maatschappelijk probleem.

Evaluatieonderzoek= Effectiviteit van sociale interventies
onderzoeken, gebruikmakend van wetenschappelijke procedures.

Actieonderzoek= Kennis verspreiden onder de deelnemers aan het
onderzoek voor politieke actie te stimuleren.