Samenvatting Psychologieën - Kennismaken met de psychologie

Kennismaken met de Psychologie
1. Een psychologisch kader
2. Onenigheid over de definitie
3. Interne onenigheid
6 benaderingen (volgende hoofdstukken)
Psyché: ziel
Logos: de leer over
Voor wat staat de ziel of geest
Mentale processen Bewustzijnsverschillen
Voelen en handelen Ervaring van mensen
Zonder duidelijkheid  Babylonische spraakverwarring  voor buitenstaanders
weinig duidelijkheid
4. Externe onenigheid




5. Definitie van de psychologie
Psychologie: wetenschappelijke benadering menselijke gedragingen, gevoelens,
gedachten en interacties en verschillende factoren die GGGI van mensen beïnvloeden

Definitie in 3 belangrijke elementen
Wetenschappelijke benadering Verzamelen kennis over GGGI via
wetenschappelijke methodes  zekere
kwaliteit, uitdrukkelijk wetenschappelijk
GGGI Uitgelokt door prikkels en situaties,
enkel gissen en afleiden wat we zeggen
en doen
Factoren die GGGI beïnvloeden Hoe GGGI tot stand komen, persoons-
en omgevingsgebonden factoren 
oorzaken zoeken van gedrag mensen
a) Een wetenschappelijke benadering van GGGI
2. Wetenschappelijke kennis versus mensenkennis
Mensenkennis: inzicht we in leven opbouwen hoe andere zich gedragen, mensen van
nature geïnteresseerd in doen en laten andere
Wetenschappelijke kennis: verzameld op basis van wetenschappelijke onderzoeken
dat duidelijke voorwaarden voldoet  kwaliteitsgarantie



Wetenschappelijke kennis is …

, Wetenschap Mensenkennis
Systematische en geordende kennis
Nauwkeurige observaties  enige
ordering wat waarnemen  Warrige, subjectieve ,selectieve,
werkelijkheid in kaart brengen, toevallige indrukken, eenmalige
procedures en protocollen  ervaring  onderling tegenstrijdig
controleerbaar
Verklarende en voorspellende kennis
Oorzakelijke verbanden  gedrag
Anekdotische evidentie opzoek
proberen voorspellen 
verbanden  particuliere
wetenschappelijk onderzoek 
situatie
bevestigd andere wetenschappers
Veralgemenende kennis
Empirisch getoetst  gebaseerd op
Genereerd veralgemenende kennis niet
bevindingen (systematisch
 nooit getoetst (blindelings)
gecontroleerd, storende factoren onder
nooit gecheckt
controle): gemeenschappelijk
Objectiverende kennis
Baseren op feiten (empirisch materiaal)
Subjectieve indrukken, vooringenomen
 onderzoeker neutraal 
standpunt
onafhankelijk subjectiviteit onderzoeker
Psychologie
Psychologie kan anders zijn in verschillende omstandigheden, nooit universeel
geldende uitspraken kunnen worden gedaan, alles grijpt in elkaar  geen
eenduidige kern, regelmatigheden beperkt deel realiteit, waarschijnlijkheid GGGI
inschatten  mensen doorgaans (en gemiddeld) reageren

3. Twee wetenschappelijke tradities
Natuurwetenschappelijke (kwantitatief) Menselijke (kwalitatief)
Enkel volgens duidelijke oorzaak-gevolg
begrepen kan worden, verschillende Samenhangen of patronen in menselijk
aspecten van gedrag blootleggen  in GGGI, diepgaandere analyse, minder
cijfers brengen  niet rijkdom van GGGI geapprecieerd  meer herkenbare
omvatten  altijd nieuwe onbekende theoretische inzichten, verhelderen van
elementen  meer onderzoek  te situaties
ontoereikend
Combinatie
Meer complementair gezien dan apart
4. GGGI van mensen
Reageren op prikkels  wezenskenmerk van levende organismen  wezenlijk
interactioneel  we leven voortdurend in interactie met omgeving
P: persoon (het geheel van cognities, motivaties en
emoties van iemand)
S: inwerkende prikkels, situaties of stimuli
S´: wijze waarop P prikkels ervaart en interpreteert
R: (onwillekeurige) reflexen, zenuwimpulsen,
hormoonsignalen, bewegingen
5. Factoren die GGGI beïnvloeden
R´: wij waarop P op betekenisvolle manier op S´ reageert
Intern (persoonsgebonden, Extern (omgevingsgebonden,
(handelingen, gedachten, fantasieën of herinneringen)
dispositionele factoren) situationele factoren)

, Lichamelijk: genetisch, hormonaal, Materiële: klimatologisch, geografisch,
hersenstoornissen ruimtelijk
Psychische: emoties, motieven, Sociale: gedrag van andere beïnvloed
persoonlijkheid, mentaal (GGG) GGG
Cultureel-maatschappelijk: waarden en
normen, gebruiken en rituelen

Gedragsdeterminanten
Fundamentele attributiefout: mensen
zoeken naar gedragsdeterminanten en
Causale attributieproces: verklaren hoe leggen te veel nadruk op de interne
oorzaak van GGGI bepalen (beschikken over beperkte info, te veel
aandacht op persoon  achtergrond
verdwijnt)
Decontextualisering of
psychologiseren: creëren een context
Interne attributie: oorzaak =
bij gebeurtenissen en handelingen van
persoonlijkheid, attitude, karakter
mensen met doel deze verschijnselen te
kunnen verklaren
Blaming the victim: schuld bij
Externe attributie: oorzaak = omgeving, slachtoffer leggen (daders of
situatie, andere personen omstanders zichzelf vrijpleiten en
slachtoffer extra belasten)

De verschillende benaderingen
Psychoanalytische: onzichtbare en
Cognitieve: info die mensen verwerken
ongrijpbare krachten
Behavioristische: observeerbare en
Systemische: relaties tussen mensen
meetbare aspecten (aangeleerd)
Humanistische: subjectieve ervaring Biologische: lichamelijke factoren
6. De PSYCHOANALYTISCHE BENADERING
A. UITGANGSPUNTEN
a) GGGI worden bepaald door ons onbewuste
 Gedragingen niet volledig zelf sturen, kennen ze niet en kunnen niet kennen
 Niet bewust van onbewuste, niet bewust maken
 Hypnose om onbewuste bij hysterische te herkennen
Vrije associatie: liggend alles vertellen wat in je opkomt  onbewuste herschikken?
b) GGGI worden bepaald door ervaringen uit onze
eerste levensjaren
 Eerste relaties grote invloed op latere jaren
 Psychoseksuele ontwikkeling: de thema’s uit kindertijd komen terug
 Onbewuste verdrongen en infantiele ervaringen
 Vroegere pijn wordt gereactiveerd in situaties met onbewuste herinneringen
Overdracht: patiënt in therapeut een van ouders onbewust herkennen  vroegere
relatiepatroon vallen
Tegenoverdracht: zelfde vanuit standpunt van therapeut
c) Een psychoanalytische benadering gaat uit van
een conflictmodel
 Innerlijke conflicten

,  Gaan terug op bepaalde vroegkinderlijke conflicten blijven altijd achtervolgen
 Weten dat niet juist is, maar doen het wel
 Wensen en verlangens komen niet overeen met idealen en normen
 Voortdurend gevecht tussen libidineuze verlangens en doodsverlangens
d) Een psychoanalytische benadering gaat uit van
casestudy’s om aan wetenschap te doen
 Hoe en waarom begrijpen via langdurige analyses
 Huidige wetenschappen te vaak ten onrechte uitspraken gedaan over
steekproeven
 Diepste kern van mens proberen doordringen
 Individuele voorop stellen (wat iemand typeert, rode draad in leven)
 Idiografisch: theorie over hoe ernstig probleemgedrag ontstaat
B. Geschiedenis
Freud (1856-1939)
 Groep volgelingen verzamelen
 Conflicten en scheuringen
Jung (1875-1961) en Adler (1870-1937)
 Archetypes die voorkomen in onderbewuste
 Streven macht belangrijker dan seksuele drift
 Samen met Freud stamvaders deze benadering
Bowlby (1907-1990)
 Benadrukte op goede band tussen kind en opvoeder
 Sensitieve houding van moeder tot kind voor ontwikkeling
 Voorspellende waarde voor emotionele en relationele ontwikkeling
Berne (1910-1970)
 3 ego-posities in persoon
o Ouder: zelfde gedragen, denken en voelen als ouders  ouder-ego-
positie
o Volwassene: gedragen op manier die past bij persoon die nu zijn,
mogelijkheden hebben  volwassene-ego-positie
o Kind: terugvallen op gedragingen uit kindertijd  kind-ego-positie
 Gezonde mensen in staat om afwisselende ego-posities te hebben
 Bepalend voor manier waarop mensen ontwikkelen
Erikson (1902-1984)
 Beschrijving acht stadia in psychosociale ontwikkeling
 Vaste waarde in ontwikkelingspsychologie
Lacan (1901-1981)
 Filosofisch-taalkundige interpretatie
 ‘terugkeer naar Freud’
 Onbewuste gestructureerd zoals taal
 Nog steeds in literatuur, film en beeldende kunst



7. Hedendaagse denkers
Deeltheorieën Peter Fonagy
 Drifttheorieën: verdrongen  Metalliseren  beseffen van eigen
problemen uit kindertijd terug te en andere hun doen en laten
voeren uit seksuele en agressieve  Gedrag van onszelf en andere