Psychoanalytische therapie Les 5
College 5
Recapitulatie + grondige herhaling Graphe
Zoals vorig college aangekondigd, gaan we vandaag de volgende delen van de Graphe bespreken: het pre-oedipale
Imaginaire, het Imaginaire aspect van de subjectwording. Op de onderste helft van de Graphe.
Maar eerst, voor we daar aan beginnen gaan we wat we tot nu toe gezien hebben, in het bijzonder omtrent de Graphe,
grondig herhalen. We gaan de logische stappen die we tot nu toe gezien hebben op een rijtje te zetten, zodat jullie mee zijn
om het volgende deel van de Graphe te bespreken.
Goed dus in college 1 zijn we begonnen met herhaling van subjectwording en discourstheorie uit de vorige jaren. We gaan
daar niet meer op terugkomen. Dat was op zich al een herhaling. In college 2 (hier gaan we beknopt bij stilstaan), zijn we
begonnen met twee preliminaire weerstanden tegen elke vorm van psychotherapie te bespreken. Eerste weerstand was
gelinkt aan het gebruik van het woord therapie, wat altijd iets impliceert in de zin van het behandelen van ziekte. In het
geval van een psychotherapeut het behandelen van psychische stoornissen. We hebben geïllustreerd dat we daar op een
bepaalde manier voorzichtig mee moeten zijn, dat we er als therapeut heel gevoelig mee moeten omgaan. De tweede grote
weerstand was een weerstand die oprijst uit een veralgemeend mechanisch-materialistisch mensbeeld. Het is een
mensbeeld dat stelt dat psychische ervaring volledig gedetermineerd is door het niveau van het biochemische bijvoorbeeld.
Van binnen zo’n mensbeeld is een psychotherapeut altijd iemand die een of andere vorm van symptoombehandeling doet,
die ergens verwant is met een kwakzalver, die niet echts iets doet die de oorzaak van het probleem wegneemt. We hebben
een reeks wetenschappelijke bevindingen gepresenteerd die tonen dat die biologische-reductionistische (of mechanisch-
materialistische) redenering eigenlijk op niet veel wetenschappelijke ondersteuning meer kan rekenen. We hebben gezegd
dat het terecht is dat er meer aandacht besteed wordt aan de psychische ervaring als een originele oorzakelijke orde die tot
niets anders te herleiden is en die eigenlijk ook voor de therapeutische behandeling van mensen schitterende
perspectieven biedt. Daarom moeten we moeite doen om de psychische structuur in kaart te brengen. In het bijzonder
moeten psychotherapeuten daar moeite voor doen, want het is met die structuur dat je gaat werken in je praktijk.
Die structuur, die psychische ervaring komt als iets redelijk ongedetermineerd over, onze gedachten en onze gevoelens
gaan op het eerste zich willekeurig hun gang. Maar als je dat beter bestudeert zie je dat er regelmaat, structuur en patroon
in zit dat het een aantal vaste paden volgt. En het zijn die paden die op de Graphe gerepresenteerd worden.
De Graphe. In college 3 t.e.m. college 4 zijn we begonnen met de graphe te bespreken, vorig college zijn we daarmee verder
te gaan. En ik ga het herhalen onder de vorm van 9 logische stappen die op elkaar volgen.
I. Stap 1: Kind zit onmiddellijk in de taal – taal heeft onmiddellijk een sociale functie – vraag naar verlangen Ander staat
centraal – strcuturele tekort in de taal – direct onduidelijkheid, twijfel, angst, onzekerheid, enz.
We zijn begonnen bij de observatie die in onderzoek werd en wordt gedaan. Bv.: het onderzoek van Patricia Cool: de
observatie dat de mens gans zijn leven en eigenlijk verwondering wekkend genoeg direct vanuit het begin, van als hij op
aarde verschijnt als pas geborene, sensitief is voor de taal en op één of andere manier in de taal gegrepen zit. Je ziet
onmiddellijk een bepaalde drang om te begrijpen, een bepaalde drang om betekenis toe te kennen. En die drang zorgt
ervoor dat alles in de ervaring van dat kind als betekenaar verschijnt. De wereld ontvouwt zich voor zijn ogen als een ketting
van betekenaars. En het kind richt zich tot een Ander, grote Ander, bv de moeder, om de betekenis van die betekenaars te
bepalen.
1
College 5
Recapitulatie + grondige herhaling Graphe
Zoals vorig college aangekondigd, gaan we vandaag de volgende delen van de Graphe bespreken: het pre-oedipale
Imaginaire, het Imaginaire aspect van de subjectwording. Op de onderste helft van de Graphe.
Maar eerst, voor we daar aan beginnen gaan we wat we tot nu toe gezien hebben, in het bijzonder omtrent de Graphe,
grondig herhalen. We gaan de logische stappen die we tot nu toe gezien hebben op een rijtje te zetten, zodat jullie mee zijn
om het volgende deel van de Graphe te bespreken.
Goed dus in college 1 zijn we begonnen met herhaling van subjectwording en discourstheorie uit de vorige jaren. We gaan
daar niet meer op terugkomen. Dat was op zich al een herhaling. In college 2 (hier gaan we beknopt bij stilstaan), zijn we
begonnen met twee preliminaire weerstanden tegen elke vorm van psychotherapie te bespreken. Eerste weerstand was
gelinkt aan het gebruik van het woord therapie, wat altijd iets impliceert in de zin van het behandelen van ziekte. In het
geval van een psychotherapeut het behandelen van psychische stoornissen. We hebben geïllustreerd dat we daar op een
bepaalde manier voorzichtig mee moeten zijn, dat we er als therapeut heel gevoelig mee moeten omgaan. De tweede grote
weerstand was een weerstand die oprijst uit een veralgemeend mechanisch-materialistisch mensbeeld. Het is een
mensbeeld dat stelt dat psychische ervaring volledig gedetermineerd is door het niveau van het biochemische bijvoorbeeld.
Van binnen zo’n mensbeeld is een psychotherapeut altijd iemand die een of andere vorm van symptoombehandeling doet,
die ergens verwant is met een kwakzalver, die niet echts iets doet die de oorzaak van het probleem wegneemt. We hebben
een reeks wetenschappelijke bevindingen gepresenteerd die tonen dat die biologische-reductionistische (of mechanisch-
materialistische) redenering eigenlijk op niet veel wetenschappelijke ondersteuning meer kan rekenen. We hebben gezegd
dat het terecht is dat er meer aandacht besteed wordt aan de psychische ervaring als een originele oorzakelijke orde die tot
niets anders te herleiden is en die eigenlijk ook voor de therapeutische behandeling van mensen schitterende
perspectieven biedt. Daarom moeten we moeite doen om de psychische structuur in kaart te brengen. In het bijzonder
moeten psychotherapeuten daar moeite voor doen, want het is met die structuur dat je gaat werken in je praktijk.
Die structuur, die psychische ervaring komt als iets redelijk ongedetermineerd over, onze gedachten en onze gevoelens
gaan op het eerste zich willekeurig hun gang. Maar als je dat beter bestudeert zie je dat er regelmaat, structuur en patroon
in zit dat het een aantal vaste paden volgt. En het zijn die paden die op de Graphe gerepresenteerd worden.
De Graphe. In college 3 t.e.m. college 4 zijn we begonnen met de graphe te bespreken, vorig college zijn we daarmee verder
te gaan. En ik ga het herhalen onder de vorm van 9 logische stappen die op elkaar volgen.
I. Stap 1: Kind zit onmiddellijk in de taal – taal heeft onmiddellijk een sociale functie – vraag naar verlangen Ander staat
centraal – strcuturele tekort in de taal – direct onduidelijkheid, twijfel, angst, onzekerheid, enz.
We zijn begonnen bij de observatie die in onderzoek werd en wordt gedaan. Bv.: het onderzoek van Patricia Cool: de
observatie dat de mens gans zijn leven en eigenlijk verwondering wekkend genoeg direct vanuit het begin, van als hij op
aarde verschijnt als pas geborene, sensitief is voor de taal en op één of andere manier in de taal gegrepen zit. Je ziet
onmiddellijk een bepaalde drang om te begrijpen, een bepaalde drang om betekenis toe te kennen. En die drang zorgt
ervoor dat alles in de ervaring van dat kind als betekenaar verschijnt. De wereld ontvouwt zich voor zijn ogen als een ketting
van betekenaars. En het kind richt zich tot een Ander, grote Ander, bv de moeder, om de betekenis van die betekenaars te
bepalen.
1
