Samenvatting - Psychosociaal Handelen - Deel Psychologie

PSYCHOSOCIAAL HANDELEN –
PSYCHOLOGIE
1 WAT IS PSYCHOLOGIE ?
Doelstellingen:
- Argumenten kunnen geven om drie onjuiste beweringen over psychologie te
weerleggen
- Verschillende bronnen van misvattingen kennen die leiden tot valse kennis
- De definitie kennen van de wetenschappelijke psychologie
- Het ontstaan van de psychologie als wetenschap kunnen situeren
- De visie en de vormen van cross-culturele psychologie kunnen uitleggen

1.1 MISVERSTANDEN OVER PSYCHOLOGIE


1.1.1 PSYCHOLOGIE EN GOEDE MENSENKENNIS

- Eerste fundamentele kritiek  psychologie is overbodig
- Common sense = Gezond verstand en goede mensenkennis
o Studies tonen aan dat common sense opvattingen soms compleet naast de
waarheid zitten
o Onze intuïtie of ons gezond verstand kunnen tot foute conclusies leiden
 Om die reden heeft de psychologie een belangrijke reden van
bestaan.


1.1.2 PSYCHOLOGIE EN GOED KUNNEN OMGAAN MET MENSEN

- Tweede fundamentele kritiek  opleiding in de psychologie heeft weinig
zin
o bestuderen van theorieën en het doen aan onderzoek draagt niet bij om
een goede psycholoog te worden
o Psychologie is enkel gericht op de praktijk
 op het opdoen van ervaringen in menselijke contacten
o Men gelooft dat kennis over het functioneren van mensen geen moeilijke
kennis is
- Masteropleiding van vijf jaar
o Term “psycholoog” is beschermd
o Enkel personen met het diploma van deze masteropleiding kunnen de titel
aannemen
- Men overstijgt het niveau van levenservaring en intuïtie


1.1.3 PSYCHOLOGIE EN HET BEDRIJVEN VAN WETENSCHAP

- Derde fundamentele kritiek  psychologie is geen wetenschap

- Puur vormelijk: men doet in de psychologie evengoed aan wetenschap als binnen
de natuur- of scheikunde

, o Zelfde methodologie bij psychologie als exacte wetenschappen
- Wetenschappelijk onderzoek in psychologie is COMPLEXER dan in exacte
wetenschappen
- psychologie = zachte wetenschap, natuurkunde = harde wetenschap
- Research in the psychological laboratory: Truth or triviality?  toont de waarde
aan van de psychologie.
o Psychologie werkt
o Niet alleen in het lab, maar ook daarbuiten




1.2 JUISTE TEGENOVER VALSE KENNIS


1.2.1 WAAROM GELOVEN MENSEN VALSE KENNIS?

- In media: moeilijk om het wetenschappelijk gehalte van psychologische
beweringen na te gaan
o Heeft de schrijver juistheid van een bewering goed gecheckt
o Kan de lezer de waarde van een bewering in schatten
- Foute bewering wordt “waar” als die veel herhaald word
o Verkeerd voorstellen in films van personen met een psychische stoornis
speelt een rol in de opvattingen bij het brede publiek over mensen met
deze aandoening


1.2.2 TWEE BRONNEN VAN MISVATTINGEN

1. EEN CAUSAAL VERBAND AFLEIDEN UIT EEN CORRELATIE
- Duidelijk aantoonbare observaties kunnen betrekking hebben op een verband
tussen twee variabelen
o Aan de observaties op zich hoeft niet getwijfeld te worden
o Het verband dat gelegd wordt moet juist omschreven worden
o Twee vormen van samenhang:
 Het oorzakelijk verband, oorzakelijkheid, causaliteit
 Het statistisch verband, correlatie

2. DE POST HOC, ERGO PROPTER HOC REDENERING
- “Als B volgt op A, dan is B het gevolg van A”
o Is niet waar!!
 “Na elke dag volgt een nacht”  de dag is niet de oorzaak van de
nacht.
o Politici gebruikt soms deze logica
 “Sinds de migranten hier zijn komen wonen, is de criminaliteit
alleen maar toegenomen”
o Ook duikt deze foute redenering op in de medische wetenschap
 De genezing volgt na de behandeling. Toch is de behandeling niet of
niet steeds de oorzaak van de genezing

,1.3 DEFINITIE VAN DE WETENSCHAPPELIJKE PSYCHOLOGIE

DEFINITIE: Psychologie is de wetenschap die het menselijk gedrag en mentale
processen bestudeert

- Gedrag = datgene dat observeerbaar is in een omgeving
o gedrag als studieobject (niet innerlijke processen)  psychologie wordt een
wetenschap die zich met objectief vaststelbare feiten bezighoudt
o Meerdere personen stellen hetzelfde vast over het gedrag  betrouwbare
vaststelling
- Mentale processen = Leren, cognitie, geheugen, waarnemingen, motivatie,
emoties …
o Alleen te bestuderen via gedrag (als ze zichtbaar worden gemaakt)
 Objectief vaststelbaar worden
o Zichtbaar maken menselijk functioneren = moeilijk, maar niet onmogelijk
 Vaststellingen doen via vragenlijsten of interviews
 Ook experimenten


Ontstaan psychologie

- Begin psychologie als wetenschap
o Werd al aan psychologie gedaan nog voor er sprake was van een nieuwe
wetenschap
o Binnen de filosofie en gingen vaak over zaken zoals de ziel, de rede en de
wil
o Wilhelm Wundt (1832-1910)
 Functioneren van de mens in kaart brengen met behulp van
experimenten in een laboratorium (waarneming, geheugen, denken
enz)
 Radicaal andere manier dan de vroegere filosofische
 1879: Eerste psychologisch laboratorium
- Psychologie van vandaag
o Interesseert zich niet alleen in het beschrijven van observeerbaar gedrag,
maar probeert ook na te gaan waardoor gedrag veroorzaakt wordt
o Oorzaken van gedrag achterhalen
o Gedragsdeterminanten: factoren van belang bij het ontstaan of
uitblijven van gedrag
o Psychologie gaat na wat gevolgen zijn van een bepaald gedrag
 Mogelijk om voorspellingen te doen over wat gevolgen zullen zijn

1.4 CROSS CULTURELE PSYCHOLOGIE

- Wilhelm Wundt  twee grote projecten binnen de psychologie
o Uitbouw van de experimentele psychologie
 20e eeuw
 Onderzoekers gebruikten hun studenten
 Jonge mensen met een middenklasse-achtergrond
 Gebaseerd op klein deel van de populatie

,  Middelen en de intelligentie om te studeren aan westerse
hogeschool of uni
 Verkregen kennis uit de proeven : “de mens” en “het menselijk
gedrag”
o Ontwikkeling van een Völkerpsychologie (cross-culturele psychologie)
 Beperkte kennis te verrijken met onderzoeksresultaten uit andere
groepen van de bevolking en andere delen van de wereld 
psychologie van de mensheid
 Psychologie als discipline is nog jong en moet bescheiden zijn in het
claimen van bepaalde uitspraken
 Ontstaat onderzoeksinstituten in landen die “onderontwikkeld”
werden beschouwd
- Psychologie evolueert in 2 richtingen
o Absolute en universele psychologie
 Psychologie als wetenschap gewoon verder kan gaan op de
ingeslagen weg
 Wetenschappers uit gebieden waar vroeger geen onderzoek werd
gedaan  aansluiten en hun bijdragen leveren
o Relatieve en regionale psychologie
 Mensen in de wereld cultureel en historisch verschillen
 Mensen en hun gedragingen zijn uniek omdat ze behoren tot
een specifieke culturele context
 In elke culturele context komt ook een andere psychologie
tot stand, met eigen methoden en begrippenkaders
 Enkel kennis ontwikkelen die geldigheid heeft in de geografische
regio waarin het tot stand komt
 Gevolg: Westerse, Afrikaanse en Arabische psychologie
 Cultuurvergelijking en cross-cultureel onderzoek mogelijk

Doelstellingen:

- De principes van de klassieke conditionering kunnen uitleggen met behulp van de
begrippen stimulus, respons, geconditioneerd en ongeconditioneerd
- Het fenomeen uitdoving kunnen uitleggen
- De principes van de operante conditionering kunnen uitleggen
- De verschillende vormen van bekrachtiging kunnen onderscheiden
- Weten welke opvattingen Bandura en Miller & Dollard hebben over sociaal leren
- Uitleggen hoe leren door inzicht tot stand komt
- Weten wat de kenmerken zijn van actief leren
- Weten op welke manier vaardigheden het best kunnen worden aangeleerd

2 LEREN

2.1 INLEIDING

- Definitie psychologie  gedrag = belangrijkste gebied
o Was niet altijd zo
 Beginjaren = innerlijke van de mens (de ziel  psyché)
o Gedrag is aangeleerd