ORTHO-PEDAGOGISCHE-
METHODEN
PRESENTIE EN ERVARINGSGERICHT WERKEN
PRESENTIE
PRESENTIE- AANSLUITING BIJ DE LEERWERELD VAN KWETSBARE MENSEN
WAT IS DE KERN VAN PRESENTIE?
= aandachtig
= het gaat over het denken van de professional aan de cliënt, en niet zozeer over
de cliënt.
= een werkhouding ‘er-zijn-voor’ + ‘zorgen da je erbij bent’ & blijft
= een betrekking aangaan, naar de ander toegaan en zijn of haar tempo volgen
Er wordt moeite gedaan om de mensen beter te leren kennen, bij de persoon in kwestie
betrokken te raken en van daaruit te leren zien wat iemand wil of nodig heeft.
Tegenstander van presentie is doorgeschoten interventionisme, interventie kan dus
leiden tot een vorm van absentie maar heeft dan een veel subtielere en complexere
gedaante
Voor kansarmen is een interventionistisch georganiseerd aanbod vaak moeilijk
toegankelijk
Naast de vakkennis is er ook een intuïtieve gevoeligheid nodig om aan te voelen waar
het u echt op komt in sommige situaties
HOE IS DE PRESENTIEBENADERING ONTSTAAN?
= Ontwikkeld in de praktijk
In de twintigste eeuw hadden voornamelijk buurtpastores en arbeidspastores een
werkhouding ontwikkeld die men later dus de presentiebenadering zou noemen. De
studenten moesten soms maandenlang meewerken met arbeidsgezinnen. Op die manier
hadden konden vervolgens beter aansluiten bij de leerwereld van de mensen voor wie ze
werkten als pastor. Kernwoorden van deze benadering zijn ontmoeting, aandacht en
dialoog.
In de jaren negentig heeft Andries Baart zicht 7 jaar verdiept in deze werking. Na het
uitkomen van zijn boek is presentie een begrip geworden in de maatschappelijke opvang,
gezondheidszorg en verpleging en verzorging.Op grote schaal wordt de betekenis van
presentie herkend en erkend. In elke situatie verschillend, omdat zij moet aansluiten bij
het specifieke karakter van de setting.
DE MENSVISIE ACHTER DE PRESENTIEBENADERING
Presentie is een grondhouding, de mens staat voorop niet de kwaal of het probleem.
De grondhouding is gebaseerd op:
1
, Ieder mens heeft recht op een normaal leven
Ieder mens dient te worden bijgestaan in zijn zoektocht naar een normaal leven
Ieder mens is waardevol – ook de lastige, ingewikkelde, beschadigde,
gehandicapte of criminele mens
Ieder mens is veelal in staat de voor hem of haar goede keuzes te maken
“Presentiebeoefening is een praktijk waarbij de zorggever zich aandachtig en toegewijd op de ander betrekt en
zo leert zien wat er bij de ander op het spel staat, van verlangens tot angst in de aansluiting bij die ander gaat
de zorggever begrijpen wat er in de desbetreffende situatie gedaan zou kunnen worden en wie hij/zij daarbij
voor de ander kan zijn wat gedaan kan worden wordt dan ook gedaan. Een manier va dien die door gevoel van
subtiliteit en vakmanschap gekenmerkt wordt, met praktische wijsheid en liefdevolle trouw.”
DE PRESENTIEBENADERING IN DE PRAKTIJK (HET CATHARIJNEHUIS)
Het catharijnehuis
Daklozenopvang in Utrecht
Kernwaarden: laagdrempeligheid, acceptatie, en een persoonsgerichte benadering
van de zorgvrager
Verblijfplek maar vooral contactplek
In kader van presentie wordt goede zorg gezien als:
Relevant en dus afgestemd po de zorgbehoefte
Met een methodiek die bij de zorgvrager past
Aansluitend bij wat de zorgvrager concreet nodig heeft
Gericht op begrip van wat er eigenlijk wordt gevraagd
Deel kritisch, zodat de systeemdwang niet het laatste woord heeft
DE RELATIE STAAT CENTRAAL
Tussen hulpverlener en cliënt
Essentieel!!!
Aandacht en toewijding
Belangrijk al bij de eerste kennismaking
Pas in een langdurend contact kan vertrouwen worden opgebouwd en kan samen
met de betrokkene aan de problemen gewerkt worden
BEWEGING VAN DE CLIËNT
‘u moet naar mij toekomen’
Geen directe hulpvraag maar ‘wat er voor de andere op het spel staat’
- De logica van iemand zijn leven = het kerndoel van de hulpverlening,
vragen wat er zin heeft, dat wat past (voorwaarden: ruimte bieden en geen
beperkingen van buitenaf)
- Het hele leven en niet alleen naar datgene dat kapot is
Heel alledaags
Wat gedaan KAN worden, wordt gedaan
VOOR WELKE CLIËNTEN IS DE PRESENTIEBENADERING GESCHIKT?
Is bijzonder geschikt voor het contact met mensen aan de rand van onze samenleving.
Het is dus betekenisvol voor mensen die maatschappelijk uitgesloten of sociaal
2
, overbodig heten. Die mensen worden door de presentiemedewerkers uitgekozen,
gevonden, gesterkt, erkend en opgenomen in een sociaal weefsel.
De presentiewerker = doorgeefluik, naar regulaire hulpverlening + signaalfunctie
WAT WORDT ER VAN DE PRESENTIEWERKER GEVRAAGD?
Het werk speelt zich af zonder vaste patronen, onder veilige regel…
Introspectie en reflectie zijn hierbij belangrijk: jezelf voortdurend de vraag stellen over de
redenen van je handelen of het uitblijven daarvan.
Kenmerken:
1. Ongehaaste en gemakkelijk aan te klampen + langdurige relaties
2. Concentratie om naar iemands verhaal te luisteren en te onthouden
3. Inzetten van menselijke kwaliteiten + kritisch op jezelf zijn
4. Niet louter aanspreekbaar op één probleem of hulpvraag
5. Openheid, werkterreinoverschrijding, brede inzetbaarheid en doen wat de hand
vindt om te doen
6. Onbevangen te woord staan, de logica van de cliënt volgen
7. Verwonderd zijn
8. Proberen te vermijden dat je in een vast werkstramien vervalt
9. De werker is tot op zekere hoogte ‘bedonderbaar’
PRESENTIE, KAN JE DAT LEREN?
Je moet je als hulpverlener kunnen vinden in de grondhouding. Het is ook belangrijk dat je
voldoende kennisneemt met de presentietheorie, maar het meest leer je in de praktijk.
Het vraagt een persoonlijk leerproces van kritische (zelf)reflectie als basis. Een
leermeester kan je hierbij helpen. Vormen al intervisie en supervisie kunnen hierbij een
grote waarde zijn. Het bestaat meestal uit het afleren van dingen.
Flexibiliteit- creativiteit- zijn belangrijke eigenschappen voor deze manier van werken.
WAT BETEKENT DE PRESENTIEBENADERING VOOR EEN CLIËNT?
1. Aandachtige betrokkenheid, troost en trouwe nabijheid
2. Gesprekken over hun leven
3. Een getuige van hun leed, lief, trots
4. Erkenning en bevestiging van hen als persoon en hun kwaliteiten
5. Een mogelijkheid om gehoord te worden
6. Iemand met tijd en plek voor hen
7. Een relatie die lijkt op broer-zus – vriendschapsrelatie
8. Iemand die het met hen kan uithouden bij de onberekenbaarheid en eindigheid
van het bestaan
MISVATTINGEN VAN PRESENTIE
3
METHODEN
PRESENTIE EN ERVARINGSGERICHT WERKEN
PRESENTIE
PRESENTIE- AANSLUITING BIJ DE LEERWERELD VAN KWETSBARE MENSEN
WAT IS DE KERN VAN PRESENTIE?
= aandachtig
= het gaat over het denken van de professional aan de cliënt, en niet zozeer over
de cliënt.
= een werkhouding ‘er-zijn-voor’ + ‘zorgen da je erbij bent’ & blijft
= een betrekking aangaan, naar de ander toegaan en zijn of haar tempo volgen
Er wordt moeite gedaan om de mensen beter te leren kennen, bij de persoon in kwestie
betrokken te raken en van daaruit te leren zien wat iemand wil of nodig heeft.
Tegenstander van presentie is doorgeschoten interventionisme, interventie kan dus
leiden tot een vorm van absentie maar heeft dan een veel subtielere en complexere
gedaante
Voor kansarmen is een interventionistisch georganiseerd aanbod vaak moeilijk
toegankelijk
Naast de vakkennis is er ook een intuïtieve gevoeligheid nodig om aan te voelen waar
het u echt op komt in sommige situaties
HOE IS DE PRESENTIEBENADERING ONTSTAAN?
= Ontwikkeld in de praktijk
In de twintigste eeuw hadden voornamelijk buurtpastores en arbeidspastores een
werkhouding ontwikkeld die men later dus de presentiebenadering zou noemen. De
studenten moesten soms maandenlang meewerken met arbeidsgezinnen. Op die manier
hadden konden vervolgens beter aansluiten bij de leerwereld van de mensen voor wie ze
werkten als pastor. Kernwoorden van deze benadering zijn ontmoeting, aandacht en
dialoog.
In de jaren negentig heeft Andries Baart zicht 7 jaar verdiept in deze werking. Na het
uitkomen van zijn boek is presentie een begrip geworden in de maatschappelijke opvang,
gezondheidszorg en verpleging en verzorging.Op grote schaal wordt de betekenis van
presentie herkend en erkend. In elke situatie verschillend, omdat zij moet aansluiten bij
het specifieke karakter van de setting.
DE MENSVISIE ACHTER DE PRESENTIEBENADERING
Presentie is een grondhouding, de mens staat voorop niet de kwaal of het probleem.
De grondhouding is gebaseerd op:
1
, Ieder mens heeft recht op een normaal leven
Ieder mens dient te worden bijgestaan in zijn zoektocht naar een normaal leven
Ieder mens is waardevol – ook de lastige, ingewikkelde, beschadigde,
gehandicapte of criminele mens
Ieder mens is veelal in staat de voor hem of haar goede keuzes te maken
“Presentiebeoefening is een praktijk waarbij de zorggever zich aandachtig en toegewijd op de ander betrekt en
zo leert zien wat er bij de ander op het spel staat, van verlangens tot angst in de aansluiting bij die ander gaat
de zorggever begrijpen wat er in de desbetreffende situatie gedaan zou kunnen worden en wie hij/zij daarbij
voor de ander kan zijn wat gedaan kan worden wordt dan ook gedaan. Een manier va dien die door gevoel van
subtiliteit en vakmanschap gekenmerkt wordt, met praktische wijsheid en liefdevolle trouw.”
DE PRESENTIEBENADERING IN DE PRAKTIJK (HET CATHARIJNEHUIS)
Het catharijnehuis
Daklozenopvang in Utrecht
Kernwaarden: laagdrempeligheid, acceptatie, en een persoonsgerichte benadering
van de zorgvrager
Verblijfplek maar vooral contactplek
In kader van presentie wordt goede zorg gezien als:
Relevant en dus afgestemd po de zorgbehoefte
Met een methodiek die bij de zorgvrager past
Aansluitend bij wat de zorgvrager concreet nodig heeft
Gericht op begrip van wat er eigenlijk wordt gevraagd
Deel kritisch, zodat de systeemdwang niet het laatste woord heeft
DE RELATIE STAAT CENTRAAL
Tussen hulpverlener en cliënt
Essentieel!!!
Aandacht en toewijding
Belangrijk al bij de eerste kennismaking
Pas in een langdurend contact kan vertrouwen worden opgebouwd en kan samen
met de betrokkene aan de problemen gewerkt worden
BEWEGING VAN DE CLIËNT
‘u moet naar mij toekomen’
Geen directe hulpvraag maar ‘wat er voor de andere op het spel staat’
- De logica van iemand zijn leven = het kerndoel van de hulpverlening,
vragen wat er zin heeft, dat wat past (voorwaarden: ruimte bieden en geen
beperkingen van buitenaf)
- Het hele leven en niet alleen naar datgene dat kapot is
Heel alledaags
Wat gedaan KAN worden, wordt gedaan
VOOR WELKE CLIËNTEN IS DE PRESENTIEBENADERING GESCHIKT?
Is bijzonder geschikt voor het contact met mensen aan de rand van onze samenleving.
Het is dus betekenisvol voor mensen die maatschappelijk uitgesloten of sociaal
2
, overbodig heten. Die mensen worden door de presentiemedewerkers uitgekozen,
gevonden, gesterkt, erkend en opgenomen in een sociaal weefsel.
De presentiewerker = doorgeefluik, naar regulaire hulpverlening + signaalfunctie
WAT WORDT ER VAN DE PRESENTIEWERKER GEVRAAGD?
Het werk speelt zich af zonder vaste patronen, onder veilige regel…
Introspectie en reflectie zijn hierbij belangrijk: jezelf voortdurend de vraag stellen over de
redenen van je handelen of het uitblijven daarvan.
Kenmerken:
1. Ongehaaste en gemakkelijk aan te klampen + langdurige relaties
2. Concentratie om naar iemands verhaal te luisteren en te onthouden
3. Inzetten van menselijke kwaliteiten + kritisch op jezelf zijn
4. Niet louter aanspreekbaar op één probleem of hulpvraag
5. Openheid, werkterreinoverschrijding, brede inzetbaarheid en doen wat de hand
vindt om te doen
6. Onbevangen te woord staan, de logica van de cliënt volgen
7. Verwonderd zijn
8. Proberen te vermijden dat je in een vast werkstramien vervalt
9. De werker is tot op zekere hoogte ‘bedonderbaar’
PRESENTIE, KAN JE DAT LEREN?
Je moet je als hulpverlener kunnen vinden in de grondhouding. Het is ook belangrijk dat je
voldoende kennisneemt met de presentietheorie, maar het meest leer je in de praktijk.
Het vraagt een persoonlijk leerproces van kritische (zelf)reflectie als basis. Een
leermeester kan je hierbij helpen. Vormen al intervisie en supervisie kunnen hierbij een
grote waarde zijn. Het bestaat meestal uit het afleren van dingen.
Flexibiliteit- creativiteit- zijn belangrijke eigenschappen voor deze manier van werken.
WAT BETEKENT DE PRESENTIEBENADERING VOOR EEN CLIËNT?
1. Aandachtige betrokkenheid, troost en trouwe nabijheid
2. Gesprekken over hun leven
3. Een getuige van hun leed, lief, trots
4. Erkenning en bevestiging van hen als persoon en hun kwaliteiten
5. Een mogelijkheid om gehoord te worden
6. Iemand met tijd en plek voor hen
7. Een relatie die lijkt op broer-zus – vriendschapsrelatie
8. Iemand die het met hen kan uithouden bij de onberekenbaarheid en eindigheid
van het bestaan
MISVATTINGEN VAN PRESENTIE
3
