Hoofdstuk 3: Model voor ethische
reflectie
Ethiek op de werkvloer:
Er is een diepe kloof tussen de literatuur van ethiek en de ethiek op de werkvloer
te krijgen.
Ethisch comité:
• Het toetsen van protocollen van onderzoek op mensen
• Formuleren over thema’s in de zorg
• Advies geven bij individuele casussen
Er is een grote kloof tussen de vragen van de mensen en naar het ethisch comité
stappen,
EC weet niet de volledige informatie van de casus, waardoor ze niet volledig
kunnen antwoorden op de casus.
Moreel beraad: nederlandse term van ethisch overleg
We verkiezen ethiek ipv moreel beraad
Moreel beraad is een vorm van ethisch empowerment (we gaan naast de mensen
staan en coachen en kijken wat is goed voor deze mensen wat hebben ze nodig
= empoweren)
Mensen empoweren/ coachen om zelf tot een ethisch antwoord te komen
we hebben hiervoor een ethisch methodiek nodig.
We werken met ethische referentie personen (dat zijn mensen die de
opleiding gekregen hebben), dit zorgt ervoor dat we een ethische
methodiek gemakkelijker kunnen gebruiken in de praktijk.
De zorgrelatie is het uitgangspunt van ethiek in de zorg.
= de zorgrelatie tussen zorgvrager en zorgverlener
6 fundamenten van het ethisch model:
Intuïtie en reflectie
Ethische analyse
Fundamentele waarden
Proportionaliteit van waarden
, Verantwoordelijkheid in dialoog
Ethische grondhoudingen
Vanuit het uitgangspunt en de 6 fundamenten bouwen we het model op voor
ethische reflectie en moreel beraad.
Doel: concrete situaties in de praktijk ethisch te kunnen evalueren op kritische
manier.
Ontwikkelen van model met zijn verschillende fasen en elementen
Dieper ingaan op de waardentoets
De impliciete methodiek toelichten
De dynamiek van de ethische begeleiding tussen ideaal en realiteit
benadrukken
3.1 Inleiding
Er bestaan vele modellen.
Socratisch gesprek: de eigen morele oordelen worden kritisch bevraagd om
inzicht te krijgen.
Hermeneutische benadering: de morele interpretaties worden opengebroken
door vooronderstellingen ervan bespreekbaar te maken.
Waarden in dialoog: het proces van overleg en dialoog + inzetten op de
inhoudelijke elementen van een normatieve ethiek.
We vertrekken altijd vanuit een casus om het model te overlopen.
,3.2 Integraal model
3.2.1 Opzet van het model
Het model kan gebruikt worden voor:
Individuele ethische reflectie
Ethisch overleg of moreel beraad
Met het model zoeken we naar de best mogelijke keuze of beslissing.
De keuze/ beslissing wordt geëvalueerd om na te gaan als dit de beste
keuze was.
3 fasen:
Voorbereidende fase
Analytische fase
Evaluatieve fase
Elke fase bevat een aantal elementen.
Voorbereidende fase:
Nulpunt: intuïtie uitspreken
De grondhoudingen aannemen
Het dialoog voeren
Analytische fase:
De situatie analyseren
De vraag formuleren
De motieven verhelderen
De handelingsmogelijkheden zoeken
De effecten inschatten
Evaluatiefase:
De intuïties samenbrengen
De normen verduidelijken
De waarden evalueren
We kunnen blinde vlekken hebben we gaan dit toetsen aan ethische normen/
waarden (we hebben individuele blinde vlekken maar ook gezamenlijke).
3.2.2 Voorbereidende fase
, Tijdens de hele reflectie spreken we onze intuïtie uit, nemen we goede
grondhoudingen aan en voeren we dialoog met de betrokkenen.
1) Intuïtie uitspreken
De ethische reflectie begint bij onze morele intuïtie ons direct aanvoelen en
weten wat goed of waardevol is.
We zullen bij aanvang van de ethische reflectie spontaan reageren vanuit een
eerste morele intuïtie.
De intuïtie bevat veel morele wijsheid uit vroegere ervaringen.
Intuïtie vormt het vertrekpunt van onze ethische relflectie = het nulpunt
Onze intuïtie kan bij aanvang onze emoties verwoorden.
De intuïtie van andere deelnemers komt naar voren
Onze intuïtie wordt getransformeerd, omgevormd tot een gegronde ethische
reflectie
2) Grondhoudingen aannemen
De kwaliteit van ons doen wordt bepaald door de kwaliteit van ons zijn.
Er zijn 10 ethische grondhouding, vanuit 5 componenten.
5 componenten:
Openstaan
Verhouden
Beslissen
Handelen
Reflecteren
Bij elke component onderscheiden we twee grondhoudingen.
Grondhoudingen hebben een positieve invloed op de kwaliteit van onze
ethische reflectie.
Grondhoudingen kunnen enkel vrijwillig aangenomen worden.
We moeten onze aandacht vestigen op onze innerlijke gezindheid
3) Dialoog voeren
We moeten een dialoog voeren met de mensen die bij de situatie betrokken zijn.
In een dialoog neem je zowel je persoonlijke als de gedeelde
verantwoordelijkheid op.
reflectie
Ethiek op de werkvloer:
Er is een diepe kloof tussen de literatuur van ethiek en de ethiek op de werkvloer
te krijgen.
Ethisch comité:
• Het toetsen van protocollen van onderzoek op mensen
• Formuleren over thema’s in de zorg
• Advies geven bij individuele casussen
Er is een grote kloof tussen de vragen van de mensen en naar het ethisch comité
stappen,
EC weet niet de volledige informatie van de casus, waardoor ze niet volledig
kunnen antwoorden op de casus.
Moreel beraad: nederlandse term van ethisch overleg
We verkiezen ethiek ipv moreel beraad
Moreel beraad is een vorm van ethisch empowerment (we gaan naast de mensen
staan en coachen en kijken wat is goed voor deze mensen wat hebben ze nodig
= empoweren)
Mensen empoweren/ coachen om zelf tot een ethisch antwoord te komen
we hebben hiervoor een ethisch methodiek nodig.
We werken met ethische referentie personen (dat zijn mensen die de
opleiding gekregen hebben), dit zorgt ervoor dat we een ethische
methodiek gemakkelijker kunnen gebruiken in de praktijk.
De zorgrelatie is het uitgangspunt van ethiek in de zorg.
= de zorgrelatie tussen zorgvrager en zorgverlener
6 fundamenten van het ethisch model:
Intuïtie en reflectie
Ethische analyse
Fundamentele waarden
Proportionaliteit van waarden
, Verantwoordelijkheid in dialoog
Ethische grondhoudingen
Vanuit het uitgangspunt en de 6 fundamenten bouwen we het model op voor
ethische reflectie en moreel beraad.
Doel: concrete situaties in de praktijk ethisch te kunnen evalueren op kritische
manier.
Ontwikkelen van model met zijn verschillende fasen en elementen
Dieper ingaan op de waardentoets
De impliciete methodiek toelichten
De dynamiek van de ethische begeleiding tussen ideaal en realiteit
benadrukken
3.1 Inleiding
Er bestaan vele modellen.
Socratisch gesprek: de eigen morele oordelen worden kritisch bevraagd om
inzicht te krijgen.
Hermeneutische benadering: de morele interpretaties worden opengebroken
door vooronderstellingen ervan bespreekbaar te maken.
Waarden in dialoog: het proces van overleg en dialoog + inzetten op de
inhoudelijke elementen van een normatieve ethiek.
We vertrekken altijd vanuit een casus om het model te overlopen.
,3.2 Integraal model
3.2.1 Opzet van het model
Het model kan gebruikt worden voor:
Individuele ethische reflectie
Ethisch overleg of moreel beraad
Met het model zoeken we naar de best mogelijke keuze of beslissing.
De keuze/ beslissing wordt geëvalueerd om na te gaan als dit de beste
keuze was.
3 fasen:
Voorbereidende fase
Analytische fase
Evaluatieve fase
Elke fase bevat een aantal elementen.
Voorbereidende fase:
Nulpunt: intuïtie uitspreken
De grondhoudingen aannemen
Het dialoog voeren
Analytische fase:
De situatie analyseren
De vraag formuleren
De motieven verhelderen
De handelingsmogelijkheden zoeken
De effecten inschatten
Evaluatiefase:
De intuïties samenbrengen
De normen verduidelijken
De waarden evalueren
We kunnen blinde vlekken hebben we gaan dit toetsen aan ethische normen/
waarden (we hebben individuele blinde vlekken maar ook gezamenlijke).
3.2.2 Voorbereidende fase
, Tijdens de hele reflectie spreken we onze intuïtie uit, nemen we goede
grondhoudingen aan en voeren we dialoog met de betrokkenen.
1) Intuïtie uitspreken
De ethische reflectie begint bij onze morele intuïtie ons direct aanvoelen en
weten wat goed of waardevol is.
We zullen bij aanvang van de ethische reflectie spontaan reageren vanuit een
eerste morele intuïtie.
De intuïtie bevat veel morele wijsheid uit vroegere ervaringen.
Intuïtie vormt het vertrekpunt van onze ethische relflectie = het nulpunt
Onze intuïtie kan bij aanvang onze emoties verwoorden.
De intuïtie van andere deelnemers komt naar voren
Onze intuïtie wordt getransformeerd, omgevormd tot een gegronde ethische
reflectie
2) Grondhoudingen aannemen
De kwaliteit van ons doen wordt bepaald door de kwaliteit van ons zijn.
Er zijn 10 ethische grondhouding, vanuit 5 componenten.
5 componenten:
Openstaan
Verhouden
Beslissen
Handelen
Reflecteren
Bij elke component onderscheiden we twee grondhoudingen.
Grondhoudingen hebben een positieve invloed op de kwaliteit van onze
ethische reflectie.
Grondhoudingen kunnen enkel vrijwillig aangenomen worden.
We moeten onze aandacht vestigen op onze innerlijke gezindheid
3) Dialoog voeren
We moeten een dialoog voeren met de mensen die bij de situatie betrokken zijn.
In een dialoog neem je zowel je persoonlijke als de gedeelde
verantwoordelijkheid op.
