Psychodiagnostiek 2
1
,1. Hoofdstuk 1 Uitgangspunten psychodiagnostisch procesmodel
Tien MPC-vragen
1 a 2 b 3 a 4 b 5 b 6 c 7 c 8 b 9 b 10 d
1 d 2 c 3 a 4 d 5 c 6 c 7 c 8 c 9 c 10 d
X. x v x x v v x x. v
Uitgangspunten: bronnen
- Sterkte punten van andere psychodiagnostische modellen
- Relatie psychodiagnostiek en begeleiding/behandeling
• Grote synergie
• Diagnostiek staat in functie van hulpverlening
• Interventiegericht
- Beleids- en maatschappelijke ontwikkelingen
• Heel wat complexe problemen -> bep. systematiek nodig
• Model is nodig voor houvast, hoe aan de slag
• Cliënt + omgeving mee betrekken in proces
- Praktijkervaringen van PD-docenten
• Ervaringen mee geïntegreerd
- Onderzoek naar kwaliteit van psychodiagnostiek in de praktijk
• Heel wat economische richtlijnen
• Kan veel geld kosten -> veel aandacht aan kwaliteit -> zo veel mogelijk op maat
Kwaliteit in de praktijk
- Weing systematiek, te veel infoverzameling
• Ene keer meteen testen, andere keer helemaal niet
• Alle versch testen nagaan -> niet nagedacht -> is dit wel nodig voor cliënt
• OP MAAT VAN CLIENT
- Vaak geen bruikbare adviezen
- Focus te sterk enkel op cliënt
• Cliënt zien in omgeving + mee betrekken
- Te weinig samenwerking
• Met cliënt en omgeving
• Andere betrokkenen werden amper gecontacteerd
Hypothese toetsend model - Toetsingscriteria
1.1. Uitgangspunt 1 (kennen)
De psychodiagnosticus handelt en denkt als een scientist – practitioner
= Een wetenschappelijk gerichte praktijkwerker
- Wetenschappelijk onderbouwd werken – evidence based – wetenschappelijke kennis
- Professional in het werkveld
- Psychodiagnostische besluitvorming
- Hypothesen formuleren – instrumenten (goede psychometrische eigenschappen, hoge betrouwbaarheid
en goede validiteit)
- Interventies evidence based
- Ku explimenteren bv. aan collega’s
Ku uitleggen + voorbeelden geven
2
,1.2. Uitgangspunt 2
De psychodiagnosticus stelt de cliënt steeds centraal
- Wat heeft cliënt nodig, behoeften, vraagstelling -> oog voor eigenheid cliënt
- Inleven in perspectief
- Waarden en normen ku verschillen met die van jou, cliënt respecteren
- Probleemgericht -> oplossings- interventiegericht
- Classificerende diagnostiek kan zinvol zijn -> hoe (omgeving van) cliënt ondersteunen
1.3. Uitgangspunt 3
De psychodiagnosticus handelt en denkt interventiegericht
- Advies op maat v/d cliënt
1.4. Uitgangspunt 4
De psychodiagnosticus handelt en denkt systematisch
- Stap voor stap (aanmelding -> ontvankelijk = intake -> aanvullend nodig? …)
- Geeft veel meer kwaliteit
- Geen stappen overslaan, niets vergeten
- Planmatig, helder, doelgericht
1.5. Uitgangspunt 5
De psychodiagnosticus hanteert een transactioneel referentiekader
- Onvoldoende afstemming tss individue en omgeving
klachten/problemen
- Omgevingsfactoren en cliënt
- Onderlingende verbanden
- Hypothesen formuleren
1.6. Uitganngspunt 6
De psychodiagnosticus werkt constructief samen met de cliënt en andere betrokkenen
- Betrekken (al is het een kleutertje), op niveau
- Omgeving cliënt
- Transparante manier omgaan met cliënt, open communicatie, duidelijke/heldere afspraken
- Open staan voor feedback + mee aan de slag gaan, bijsturen
• Al vanaf de aanmelding, zodat je snel kan bijsturen
- Andere deskundigen ook betrekken die ermee te maken hebben, versch disciplines/collegas betrekken
- Cliënt heeft altijd laatste woord
- Zoveel mogelijk aftoetsen of het was wat ze ervan verwachtte
1.7. Uitgangspunt 7
De psychodiagnosticus handelt en denkt fair en cultuurbewust
- Wie zit er voor u? Wat is zijn/haar geschiedenis? Welke taal?
- Faalangst, zelfvertrouwen, fysieke beperkingen …
- Effect op resultaten
1.8. Uitgangspunt 8
De psychodiagnosticus benut en versterkt de positieve aspecten v/d cliënt en zijn omgeving
- Ook dingen die wel goed gaan integreren in interventies
- Protectieve factoren -> maken mensen meer veerkrachtig
- Ook in omgeving
- Bv. gemakkelijk temperament, sterk competentiegevoel …
3
,1.9. Uitgangspunt 9
Het handelen v/d psychodiagnosticus is steeds in lijn met de deontologische code, wettelijke richtlijnen
en ethische normen en waarden
- Respect voor de cliënt
- Integriteit tonen
- Competentie
- Belang van vertrouwensrelatie
- Verantwoordelijkheid opnemen
Te vinden in cursus psychodiagnostisch procesmodel
Te Kennen/Kunnen
• Uitleggen wat een transactioneel referentiekader inhoudt met een uitgewerkt voorbeeld
• Aangeven hoe de PD het transactioneel denkkader toepast in de praktijk v/d psychodiagnostiek
• De voordelen aangeven v/h psychodiagnostisch procesmodel voor de praktijk van een psychologisch
consulent in de rol van psychodiagnosticus
• Verwoorden waarom een psychodiagnosticus de positieve aspecten van de cliënt moet benutten en
deze moet versterken in het diagnostisch proces
• in eigen woorden kort uitleggen wat faire en cultuurbewuste psychodiagnostiek inhoudt met enkele
concrete voorbeelden vanuit de psychodiagnostische praktijk
4
,2. Hoofdstuk 2 Psychodiagnostiek in theorie en praktijk
1.1. Thema 1 clusteren en classificeren
Zie cursustekst p.18-19
Voorbeeld SPP
Verschillende mogelijkheden = schema, mindmap, functie-analyse … = Hulpmiddel
Clusteren KOP-Model
Classificeren ICF-Model
1.1.1. KOP-Model: ordenen en clusteren
- Versterking van eerste lijns GGZorg: in vijf stappen van probleem naar oplossing
- Als oplossing voor de lange wachtlijsten voor therapie
- Eerstelijnsproblematieken zo snel mogelijk aan te pakken
- Eenvoudig en gemakkelijk overdraagbaar werk(verklarings)model
- Geeft inzicht aan cliënt (hoe wisselwerking verloopt en hoe aanleiding geeft tot klachten)
- Generiek, transdiagnostisch (copingsstijl kun je voor versch problematieken bekijken) en gelaagd (3
lagen) concept van persoonlijkheid (P): focus op “coping”
- 1 Directe gedrag en coping
- 2 Cognities en zelfbeeld
- 3 Temperament (van de natuur, kan je niets aan veranderen)
- Cliënt als co-therapeut -> centrale rol individuele kenmerken persoon + omgeving
- Empirische cyclus
3 componenten
- K = Klachten (Gedachten (cognities, denken); Gewaarwordingen (lichamelijk); Gevoelens (emoties);
Gedrag (+ interpersoonlijke component); Gevolgen van gedrag; Gebeurtenis (aanleiding,
omstandigheden)
- O = Omstandigheden
- P = Persoonlijke stijl/persoonlijkheid
Transactioneel refenrentiekader
P O
K
Voorbeelden vragenlijsten voor K, O en P
Zie ppt
Niet kennen!
5
, Casus J.P.
- 39-jarige zelfstandig uitbater boekenhandel
- Getrouwd en een pasgeboren zoon
- Afspraak met PC op centrum Geestelijke gezondheidszorg
- Doorverwezen door huisarts
- Aanmelding ontvankelijk! (beide beslist door te gaan)
- Mediërende variabele
= Verband dat leidt tot … MAAR relatie wordt beïnvloedt door …
= (ook mediatievariabele of mediatorvariabele genoemd) verklaart op welke manier twee variabelen
gerelateerd zijn
Verklarende variabele
Tussenstap voor 2 variabelen
Pijl v onafhankelijke variabele naar mediator naar afhankelijke
variabele
Bv. Slaapkwaliteit (onafhankelijke variabele) kan van invloed zijn op
academische prestaties (afhankelijke variabele) via de mediërende variabele alertheid
- Modererende variabele
Speelt in op relatie
= (ook moderatievariabele of moderatorvariabele genoemd) de sterkte en richting van die relatie beïnvloedt
Relatie versterken of verzwakken
Beïnvloedt zelf de relatie tss twee variabelen richting of kracht v
verband verandert
Pijl v moderator naar de relatie tss onafhankelijke en afhankelijke
variabele
Bv. Iemands mentale gezondheid kan de relatie tss slaapkwaliteit en
academische prestaties beïnvloeden
De relatie kan bv sterker zijn voor mensen die problemen ervaren met hun mentale gezondheid dan voor
mensen die deze problemen niet ervaren
Hoe pijltjes trekken = betekenis
VOORBEELDHYPOTHESEN
- J.P zit momenteel in vieuze cirkel v stress en
stressgerelateerde klachten (onderkennende!)
- J.P past over het algemeen vermijdende
copingsstijl toe in stresssituaties
(onderkennende)
- De klachten v J.P (vermoeidheid, driftbuien,
slaapproblemen, piekeren …) zijn grotendeels
het gevolg van zijn te zorgelijke, te inschikkelijke
en te verantwoordelijk reageren bij een
cumulatie van stressoren in diverse
levensdomeinen
VOOR KINDEREN = PrOP-model
Pr = problemen (bv. angst- of slaapproblemen)
6
1
,1. Hoofdstuk 1 Uitgangspunten psychodiagnostisch procesmodel
Tien MPC-vragen
1 a 2 b 3 a 4 b 5 b 6 c 7 c 8 b 9 b 10 d
1 d 2 c 3 a 4 d 5 c 6 c 7 c 8 c 9 c 10 d
X. x v x x v v x x. v
Uitgangspunten: bronnen
- Sterkte punten van andere psychodiagnostische modellen
- Relatie psychodiagnostiek en begeleiding/behandeling
• Grote synergie
• Diagnostiek staat in functie van hulpverlening
• Interventiegericht
- Beleids- en maatschappelijke ontwikkelingen
• Heel wat complexe problemen -> bep. systematiek nodig
• Model is nodig voor houvast, hoe aan de slag
• Cliënt + omgeving mee betrekken in proces
- Praktijkervaringen van PD-docenten
• Ervaringen mee geïntegreerd
- Onderzoek naar kwaliteit van psychodiagnostiek in de praktijk
• Heel wat economische richtlijnen
• Kan veel geld kosten -> veel aandacht aan kwaliteit -> zo veel mogelijk op maat
Kwaliteit in de praktijk
- Weing systematiek, te veel infoverzameling
• Ene keer meteen testen, andere keer helemaal niet
• Alle versch testen nagaan -> niet nagedacht -> is dit wel nodig voor cliënt
• OP MAAT VAN CLIENT
- Vaak geen bruikbare adviezen
- Focus te sterk enkel op cliënt
• Cliënt zien in omgeving + mee betrekken
- Te weinig samenwerking
• Met cliënt en omgeving
• Andere betrokkenen werden amper gecontacteerd
Hypothese toetsend model - Toetsingscriteria
1.1. Uitgangspunt 1 (kennen)
De psychodiagnosticus handelt en denkt als een scientist – practitioner
= Een wetenschappelijk gerichte praktijkwerker
- Wetenschappelijk onderbouwd werken – evidence based – wetenschappelijke kennis
- Professional in het werkveld
- Psychodiagnostische besluitvorming
- Hypothesen formuleren – instrumenten (goede psychometrische eigenschappen, hoge betrouwbaarheid
en goede validiteit)
- Interventies evidence based
- Ku explimenteren bv. aan collega’s
Ku uitleggen + voorbeelden geven
2
,1.2. Uitgangspunt 2
De psychodiagnosticus stelt de cliënt steeds centraal
- Wat heeft cliënt nodig, behoeften, vraagstelling -> oog voor eigenheid cliënt
- Inleven in perspectief
- Waarden en normen ku verschillen met die van jou, cliënt respecteren
- Probleemgericht -> oplossings- interventiegericht
- Classificerende diagnostiek kan zinvol zijn -> hoe (omgeving van) cliënt ondersteunen
1.3. Uitgangspunt 3
De psychodiagnosticus handelt en denkt interventiegericht
- Advies op maat v/d cliënt
1.4. Uitgangspunt 4
De psychodiagnosticus handelt en denkt systematisch
- Stap voor stap (aanmelding -> ontvankelijk = intake -> aanvullend nodig? …)
- Geeft veel meer kwaliteit
- Geen stappen overslaan, niets vergeten
- Planmatig, helder, doelgericht
1.5. Uitgangspunt 5
De psychodiagnosticus hanteert een transactioneel referentiekader
- Onvoldoende afstemming tss individue en omgeving
klachten/problemen
- Omgevingsfactoren en cliënt
- Onderlingende verbanden
- Hypothesen formuleren
1.6. Uitganngspunt 6
De psychodiagnosticus werkt constructief samen met de cliënt en andere betrokkenen
- Betrekken (al is het een kleutertje), op niveau
- Omgeving cliënt
- Transparante manier omgaan met cliënt, open communicatie, duidelijke/heldere afspraken
- Open staan voor feedback + mee aan de slag gaan, bijsturen
• Al vanaf de aanmelding, zodat je snel kan bijsturen
- Andere deskundigen ook betrekken die ermee te maken hebben, versch disciplines/collegas betrekken
- Cliënt heeft altijd laatste woord
- Zoveel mogelijk aftoetsen of het was wat ze ervan verwachtte
1.7. Uitgangspunt 7
De psychodiagnosticus handelt en denkt fair en cultuurbewust
- Wie zit er voor u? Wat is zijn/haar geschiedenis? Welke taal?
- Faalangst, zelfvertrouwen, fysieke beperkingen …
- Effect op resultaten
1.8. Uitgangspunt 8
De psychodiagnosticus benut en versterkt de positieve aspecten v/d cliënt en zijn omgeving
- Ook dingen die wel goed gaan integreren in interventies
- Protectieve factoren -> maken mensen meer veerkrachtig
- Ook in omgeving
- Bv. gemakkelijk temperament, sterk competentiegevoel …
3
,1.9. Uitgangspunt 9
Het handelen v/d psychodiagnosticus is steeds in lijn met de deontologische code, wettelijke richtlijnen
en ethische normen en waarden
- Respect voor de cliënt
- Integriteit tonen
- Competentie
- Belang van vertrouwensrelatie
- Verantwoordelijkheid opnemen
Te vinden in cursus psychodiagnostisch procesmodel
Te Kennen/Kunnen
• Uitleggen wat een transactioneel referentiekader inhoudt met een uitgewerkt voorbeeld
• Aangeven hoe de PD het transactioneel denkkader toepast in de praktijk v/d psychodiagnostiek
• De voordelen aangeven v/h psychodiagnostisch procesmodel voor de praktijk van een psychologisch
consulent in de rol van psychodiagnosticus
• Verwoorden waarom een psychodiagnosticus de positieve aspecten van de cliënt moet benutten en
deze moet versterken in het diagnostisch proces
• in eigen woorden kort uitleggen wat faire en cultuurbewuste psychodiagnostiek inhoudt met enkele
concrete voorbeelden vanuit de psychodiagnostische praktijk
4
,2. Hoofdstuk 2 Psychodiagnostiek in theorie en praktijk
1.1. Thema 1 clusteren en classificeren
Zie cursustekst p.18-19
Voorbeeld SPP
Verschillende mogelijkheden = schema, mindmap, functie-analyse … = Hulpmiddel
Clusteren KOP-Model
Classificeren ICF-Model
1.1.1. KOP-Model: ordenen en clusteren
- Versterking van eerste lijns GGZorg: in vijf stappen van probleem naar oplossing
- Als oplossing voor de lange wachtlijsten voor therapie
- Eerstelijnsproblematieken zo snel mogelijk aan te pakken
- Eenvoudig en gemakkelijk overdraagbaar werk(verklarings)model
- Geeft inzicht aan cliënt (hoe wisselwerking verloopt en hoe aanleiding geeft tot klachten)
- Generiek, transdiagnostisch (copingsstijl kun je voor versch problematieken bekijken) en gelaagd (3
lagen) concept van persoonlijkheid (P): focus op “coping”
- 1 Directe gedrag en coping
- 2 Cognities en zelfbeeld
- 3 Temperament (van de natuur, kan je niets aan veranderen)
- Cliënt als co-therapeut -> centrale rol individuele kenmerken persoon + omgeving
- Empirische cyclus
3 componenten
- K = Klachten (Gedachten (cognities, denken); Gewaarwordingen (lichamelijk); Gevoelens (emoties);
Gedrag (+ interpersoonlijke component); Gevolgen van gedrag; Gebeurtenis (aanleiding,
omstandigheden)
- O = Omstandigheden
- P = Persoonlijke stijl/persoonlijkheid
Transactioneel refenrentiekader
P O
K
Voorbeelden vragenlijsten voor K, O en P
Zie ppt
Niet kennen!
5
, Casus J.P.
- 39-jarige zelfstandig uitbater boekenhandel
- Getrouwd en een pasgeboren zoon
- Afspraak met PC op centrum Geestelijke gezondheidszorg
- Doorverwezen door huisarts
- Aanmelding ontvankelijk! (beide beslist door te gaan)
- Mediërende variabele
= Verband dat leidt tot … MAAR relatie wordt beïnvloedt door …
= (ook mediatievariabele of mediatorvariabele genoemd) verklaart op welke manier twee variabelen
gerelateerd zijn
Verklarende variabele
Tussenstap voor 2 variabelen
Pijl v onafhankelijke variabele naar mediator naar afhankelijke
variabele
Bv. Slaapkwaliteit (onafhankelijke variabele) kan van invloed zijn op
academische prestaties (afhankelijke variabele) via de mediërende variabele alertheid
- Modererende variabele
Speelt in op relatie
= (ook moderatievariabele of moderatorvariabele genoemd) de sterkte en richting van die relatie beïnvloedt
Relatie versterken of verzwakken
Beïnvloedt zelf de relatie tss twee variabelen richting of kracht v
verband verandert
Pijl v moderator naar de relatie tss onafhankelijke en afhankelijke
variabele
Bv. Iemands mentale gezondheid kan de relatie tss slaapkwaliteit en
academische prestaties beïnvloeden
De relatie kan bv sterker zijn voor mensen die problemen ervaren met hun mentale gezondheid dan voor
mensen die deze problemen niet ervaren
Hoe pijltjes trekken = betekenis
VOORBEELDHYPOTHESEN
- J.P zit momenteel in vieuze cirkel v stress en
stressgerelateerde klachten (onderkennende!)
- J.P past over het algemeen vermijdende
copingsstijl toe in stresssituaties
(onderkennende)
- De klachten v J.P (vermoeidheid, driftbuien,
slaapproblemen, piekeren …) zijn grotendeels
het gevolg van zijn te zorgelijke, te inschikkelijke
en te verantwoordelijk reageren bij een
cumulatie van stressoren in diverse
levensdomeinen
VOOR KINDEREN = PrOP-model
Pr = problemen (bv. angst- of slaapproblemen)
6
