Reumatologie Week 1
Reumatologie
Inflammatoir Mechanisch Röntgen beoordeling:
Leeftijd e
<40 jaar >40e jaar - Afwijking weke delen
(kapselverdikking,
Begin Sluipend Acuut
hydrops)
Duur >3 maanden <1 maand - Alignement van
Ochtendstijfheid Lang Kort gewricht
- Kraakbeendikte
Rust ↑ klachten ↓ klachten - Botmineralisatiegraat
Beweging ↓ klachten ↑ klachten - Mate van destructie
Nacht Pijn n.v.t
Systemische Moeheid, n.v.t.
verschijnselen afvallen,
koorts.
Artrose
Primaire artrose (artrosis deformans): idiopathisch.
Secundaire artrose (artrosis deformans): artrose door gewrichtsaandeoning, operatie of congenitale afwijking.
- Artrose is geen inflammatoire aandoening, maar wordt wel onder reumatische aandoeningen gerekend.
- Artrose wordt gekenmerkt door: verlies gewrichtskraakbeen met toegenomen activiteit van subchondrale bot.
Epidemiologie + risico Pathofysiologie Kliniek/symptomen Diagnostiek Therapie Prognose
Risico: leeftijd >75, Chondrocyten - Stijfheid: start of LO: looppatroon, pijn PBO, Conservatief: pijnverlichting, Verloop verschilt, klachten
trauma, overbelasting, produceren MMPs en ochtend <30 min deformatie beweging, isometrische kunnen overgaan of
inflammatie, genetische aggrecanasen. - Pijn: MECHANISCH spieroefening, wandelstok. verminderen.
predispositie, toegenomen Referred heup: lies, Belangrijkste kenmerken X-ray: Verloop is met flares.
botdichtheid, overgewicht, Oorzaak: anatomische symfyse, bil, knie. - Asymmetrische Operatief:
blessure, hormonaal, afwijking, ontsteking, - Bewegingsbeperking gewrichtsspleetversmalling - Relieved (osteotomie): bot Kraakbeen verandert blijvend.
beroep metabole stoornis. Knie: flexie - Subchondrale sclerose weghalen.
Heup: endorotatie Wet van Wolf Indicatie: hevige pijn, Complicatie:
Man: jong, wervel + heup Defect collageen – meer Enkel: trap af - Cysten in periarticulair bot bewegingsmogelijkheid (knie - Dagelijkse bezigheden
Vrouw: ouder, knie + hand porteoglycanen als - Standsafwijking: - Osteofyten: o.i.v. TGF-B + heup) - Andere gewrichten
V>M reparatie – minder water beenlengteverschil, - Deformatie - Resected (artrodese): overbelast door
vasthouden: valgus/varusstand. Correlatie met klacht echter slecht. vastzetten ontlasten pijnlijk
Meest voorkomend: blaarvorming, fibrillaties, - Crepitaties - Replaced (prothese): heup, gewricht.
- DIP: Herberden scheuren. Kraakbeen - Instabiliteit Aanvullend: bloedonderzoek sluit knie, schouder (slijt wel)
- PIP: Bouchard wordt poreus en houdt - Hydrops ontstekingsreuma uit. - Restored: kraakbeenherstel
- CMC-1: duim minder vocht vast. - Vermoeidheid mozaiekplastiek, microfract.
- Knie: gonartrose
- Heup: coxartrose Pijn door: intraossale Verergering klachten: Medicamenteus:
- MTP-I gewricht drukverhoging door - Nachtelijke pijn - Pijnmedicatie: paracetamol
- Axiaal: apofysair effusie, minifracturen, (max 4 wkn), NSAID (2
gewrichten prikkeling periostale wkn), opioiden.
, Reumatologie Week 1
Minst voorkomend: zenuwen door - Injectie corticosteroid
- Elleboog mediatoren, rek kapsel, Risico: infectie,
- Enkel: na trauma bursitis. hyperglycemie,
- Schouder: AC of NIET DOOR KRAAKBEEN kraakbeendegeneratie
glenohumeraal - Hyaluronzuur (bestandsdeel
gewrichtsvocht)
Reumatoide artritis: hand + voet (AUTO-IMMUUN)
Chronische systemische ontstekingsziekte die voornamelijk de gewrichten aantast, maar ook organen huid en bloedvaten.
Epidemiologie + Pathofysiologie Kliniek/symptomen Diagnostiek Therapie Prognose, complicaties
risico
1% Omgeving + genetisch + Langzaam begin (10% acuut), Op basis van: Niet-medicamentes: fysio, orthoped schoen. Vroege behandeling, stoppen met
wereldbevolking susceptibility genes = vaak in flares: - Symmetrisch roken, voeding en beweging
Piek 40-60 jaar veranderde post- 1. Moeheid, malaise - INFLAM pijn Medicamenteus: hoge dosis+ prednison verbetert prognose.
V > M 2:1 transcriptionale regulatie à 2. Gewrichtsveranderingen: - Chronisch (afbouwen)
citrulinatie van eiwit à verlies - MCP2, PIP in hand - Afwijking NSAID (naproxen, diclofenac): COX 1+2 Medicatie verlicht bij 90% de
Risico: leeftijd, tolerantie (RF en ACPA). - MTP, IP-gewricht voet röntgenfoto: remmers, minder vorming PG, remming klachten, 15-20% komt van
geslacht, roken, - Later pols, enkel, erosief ontsteking. medicatie af.
overgewicht, Activatie T-cellen - productie IF- elleboog, knie - Afwijkingen bloed - CONTRA: hartfalen, DM door TxA2
genetische gamma – macrofagen en Pijn, rood, zwelling, stijf (↑ BSE, anti-CCP, uit COX-1 (prothrom), PGI2 COX-2 Complicatie:
predispositie: synovialliningcells produceren in de ochtend. 70% RF+, anemie (antithrom) dus selectief kan niet. - Polyneuropathie door
HLA-DR1 en TNF-alfa + IL-1 - synoviale 3. Misvormingen: trombocytose) - GI-bijwerking door remming COX1 aantasting vasa
HLA-DR4 (bindt cellen prolifereren en – Zwanenhals - Aspirine: irreversibele binding nevorum door vasculitis.
en presenteert produceren – Boutonniere Rugklachten + DIP zijn COX1/2 (langere werkingsduur: - Anemie: productie
arthritogeen ontstekingsmediatoren (PGE en – Ulnaire deviatie NIET typisch voor RA!!!!! levensduur bloedplaatje) hepcidine lever dat ijzer
antigen aan T- MMPs) die bijdragen aan Wel atlanto-axiaal gewricht + protonpompremmer voor GI-bijwerking doet afnemen.
cellen) kraakbeendestructie. Extra-articulair: - Infecties door immuno-
- Huid: reumatoïde Glucocorticoïden (prednison, lever: suppressieve medicatie
T-cellen en fibroblasten nodules elleboog, prednisolon): modificatie DNA voor anti- - Osteoporose
produceren ook RANKL, wat achillespees, vingers. inflammatoire eiwitten. 1x per jaar spuit. - HVZ
- Bloedvaten: vasculitis - Cortisol (glucocorticoïd)
, Reumatologie Week 1
zorgt voor activatie - Aldosteron (mineraal) - Longaandoeningen:
osteoclasten. Te veel: cushing, moonface, hyperglycemie, verlitteking, effusie
hypertensie, osteoporose *CALCIUM + VITD - Lymfoom (kanker)
Anti-cyclic citrunnilated peptide Te weinig: Addison, koorts, hypoglycemie.
en reumatoïde factor vormen
immuuncommplexen en D-MARDS (methotrexaat):
activeren complement. foliumzuurremmers, foliumzuur nodig voor
thyidinevorming (DNA vorming/celdeling).
Hyperplastisch synovium en - Werkt na 2-3 mdn agv stapeling in
ontstekingscellen groeit over gewrichten
gewrichtsopp (=pannus) en - 1x per week + foliumzuur
stimuleert kraakbeenresorptie. Contra: zwangerschap (remt foliumzuur),
gestoorde nierfunctie.
Biologicals (enbrel, abatacept,
adalimumab, etanercept): antistof tegen
TNF, IL of B-/T-cellen (cruciale rol
gewrichtsontsteking), ontstekingsremmend.
- Alleen na niet werkzame combi D-
MARDS
- 1x in 2 weken spuit
Contra: anti-TNF-a bij hartfalen.
Zwanenhals: hyperextensie PIP, flexie DIP, Boutonniere: flexie PIP, hyperextensie DIP
Subluxatie MCP Lateraal afzakken extensoren vingers
, Reumatologie Week 1
Polymyalgia reumatica (PMR)
Epidemiologie + risico Pathofysiologie Kliniek/symptomen Diagnostiek Therapie Prognose
Alleen bij >50 jaar Spieraandoening met Continu pijn en stijfheid schouder- en - Drukpijn weke Diagnostische fase: NSAIDs 50% kan na 1 jaar stoppen
Piek 70-80 jaar ontstekingen in de pezen en heupgordel. delen schouder en 30% >2 jaar nodig
V > M 2-3:1 bursa (NIET in spieren). Symmetrisch, INFLAMM PIJN bovenarmen Na diagnose: Bij 7 op 10 gaat het over.
Risico: blank, leeftijd Polyartritis - Actieve - Prednison: afbouwen anders
Oorzaak is idiopathisch. Arteritis temporalis (bij 5-15%) bewegingsbeperking atrofie van bijnierschors. Complicaties: blindheid,
15% ontwikkelt ook - Genetisch Ochtendstijfheid >60 min PASSIEF OK - Calcium + VitD: botverlies CVA, necrose tong,
arteriitis temporalis - Virus Bewegingsbeperking >4 weken Aanv: BSE >40 mm/uur, RF- tegengaan van corticosteroid darmischemie.
Pijn neemt toe bij beweging Sluit maligniteit, infectie,
30% systemische verschijnselen: malaise, hypothyroïdie en myopathie
vermoeidheid, anorexie, koorts, pitting- uit.
oedeem in distale extremiteiten.
Spierzwakte op EMG.
Spondyloartritis (SpA)
Spondyloarthritis: vormen van artritis die karakteristiek de wervelkolom, perifere gewrichten en enthesen (inserties pezen en ligamenten)
aantasten. Patiënten zijn HLA-B27 positief (GEEN RF of reumaknobbels).
ESSG-criteria Spa
1. Inflammatoire rugpijn of gewrichtsontsteking: M < V 3:1
- Asymmetrisch, polyartritis, onderste extremiteit
2. en een of meer van volgende verschijnselen: Overlap psoariasis,
- alternerende pijn in bilstreek IBD en uveïtis is
- sacro-iliitis klein, ontwikkelt
- enthesitis: op achillespees/fascia plantaris/epicondylus elleboog
- dactylitis: ontsteking vinger/teen (worstvinger)
meestal 1
- positieve familiegeschiedenis nevensymptoom.
- psoriasis aan huid/nagels
- IBD
- Urethritis, cervicitis of gastro-enteritis (<1 mnd voor artritis)
(geen uveitis bij classificatie)
Reactieve Artritis (m. Reiter) Piek op 20-30 jaar - Assymetrische oligoartritis (enkel, knie, voeten)
HLA-B27: 80-85% Auto-immuun geinitieerd - Dactylitis: gezwollen worstvingers
door 2-6 wkn eerdere - Enthesitis: met begine uitsteeksels/verkalkingen calcaneus
infectie (genitaal/darmen). Triade: artirits, non-gonococcale uretritis, conjunctivitis voorafgegaan door
een Chlamydiainfectie.
Artritis psoriatica Piek op 20-40 jaar, M = V, - Assymetrische oligoartritis (DIP, rug, hand) à MINDER GEVOEL RA
HLA-B27: 15-50% blank ras. - Dactylitis
Hoofdhuid, elleboog, knie. - DIP-artritis ook nagelafwijking (olievlekfenomeen)
- Sacro-iliitis 20-40%
75% eerst huidafwijkingen, 15% synchroon, 10% eerst gewrichtsklachten.
Reumatologie
Inflammatoir Mechanisch Röntgen beoordeling:
Leeftijd e
<40 jaar >40e jaar - Afwijking weke delen
(kapselverdikking,
Begin Sluipend Acuut
hydrops)
Duur >3 maanden <1 maand - Alignement van
Ochtendstijfheid Lang Kort gewricht
- Kraakbeendikte
Rust ↑ klachten ↓ klachten - Botmineralisatiegraat
Beweging ↓ klachten ↑ klachten - Mate van destructie
Nacht Pijn n.v.t
Systemische Moeheid, n.v.t.
verschijnselen afvallen,
koorts.
Artrose
Primaire artrose (artrosis deformans): idiopathisch.
Secundaire artrose (artrosis deformans): artrose door gewrichtsaandeoning, operatie of congenitale afwijking.
- Artrose is geen inflammatoire aandoening, maar wordt wel onder reumatische aandoeningen gerekend.
- Artrose wordt gekenmerkt door: verlies gewrichtskraakbeen met toegenomen activiteit van subchondrale bot.
Epidemiologie + risico Pathofysiologie Kliniek/symptomen Diagnostiek Therapie Prognose
Risico: leeftijd >75, Chondrocyten - Stijfheid: start of LO: looppatroon, pijn PBO, Conservatief: pijnverlichting, Verloop verschilt, klachten
trauma, overbelasting, produceren MMPs en ochtend <30 min deformatie beweging, isometrische kunnen overgaan of
inflammatie, genetische aggrecanasen. - Pijn: MECHANISCH spieroefening, wandelstok. verminderen.
predispositie, toegenomen Referred heup: lies, Belangrijkste kenmerken X-ray: Verloop is met flares.
botdichtheid, overgewicht, Oorzaak: anatomische symfyse, bil, knie. - Asymmetrische Operatief:
blessure, hormonaal, afwijking, ontsteking, - Bewegingsbeperking gewrichtsspleetversmalling - Relieved (osteotomie): bot Kraakbeen verandert blijvend.
beroep metabole stoornis. Knie: flexie - Subchondrale sclerose weghalen.
Heup: endorotatie Wet van Wolf Indicatie: hevige pijn, Complicatie:
Man: jong, wervel + heup Defect collageen – meer Enkel: trap af - Cysten in periarticulair bot bewegingsmogelijkheid (knie - Dagelijkse bezigheden
Vrouw: ouder, knie + hand porteoglycanen als - Standsafwijking: - Osteofyten: o.i.v. TGF-B + heup) - Andere gewrichten
V>M reparatie – minder water beenlengteverschil, - Deformatie - Resected (artrodese): overbelast door
vasthouden: valgus/varusstand. Correlatie met klacht echter slecht. vastzetten ontlasten pijnlijk
Meest voorkomend: blaarvorming, fibrillaties, - Crepitaties - Replaced (prothese): heup, gewricht.
- DIP: Herberden scheuren. Kraakbeen - Instabiliteit Aanvullend: bloedonderzoek sluit knie, schouder (slijt wel)
- PIP: Bouchard wordt poreus en houdt - Hydrops ontstekingsreuma uit. - Restored: kraakbeenherstel
- CMC-1: duim minder vocht vast. - Vermoeidheid mozaiekplastiek, microfract.
- Knie: gonartrose
- Heup: coxartrose Pijn door: intraossale Verergering klachten: Medicamenteus:
- MTP-I gewricht drukverhoging door - Nachtelijke pijn - Pijnmedicatie: paracetamol
- Axiaal: apofysair effusie, minifracturen, (max 4 wkn), NSAID (2
gewrichten prikkeling periostale wkn), opioiden.
, Reumatologie Week 1
Minst voorkomend: zenuwen door - Injectie corticosteroid
- Elleboog mediatoren, rek kapsel, Risico: infectie,
- Enkel: na trauma bursitis. hyperglycemie,
- Schouder: AC of NIET DOOR KRAAKBEEN kraakbeendegeneratie
glenohumeraal - Hyaluronzuur (bestandsdeel
gewrichtsvocht)
Reumatoide artritis: hand + voet (AUTO-IMMUUN)
Chronische systemische ontstekingsziekte die voornamelijk de gewrichten aantast, maar ook organen huid en bloedvaten.
Epidemiologie + Pathofysiologie Kliniek/symptomen Diagnostiek Therapie Prognose, complicaties
risico
1% Omgeving + genetisch + Langzaam begin (10% acuut), Op basis van: Niet-medicamentes: fysio, orthoped schoen. Vroege behandeling, stoppen met
wereldbevolking susceptibility genes = vaak in flares: - Symmetrisch roken, voeding en beweging
Piek 40-60 jaar veranderde post- 1. Moeheid, malaise - INFLAM pijn Medicamenteus: hoge dosis+ prednison verbetert prognose.
V > M 2:1 transcriptionale regulatie à 2. Gewrichtsveranderingen: - Chronisch (afbouwen)
citrulinatie van eiwit à verlies - MCP2, PIP in hand - Afwijking NSAID (naproxen, diclofenac): COX 1+2 Medicatie verlicht bij 90% de
Risico: leeftijd, tolerantie (RF en ACPA). - MTP, IP-gewricht voet röntgenfoto: remmers, minder vorming PG, remming klachten, 15-20% komt van
geslacht, roken, - Later pols, enkel, erosief ontsteking. medicatie af.
overgewicht, Activatie T-cellen - productie IF- elleboog, knie - Afwijkingen bloed - CONTRA: hartfalen, DM door TxA2
genetische gamma – macrofagen en Pijn, rood, zwelling, stijf (↑ BSE, anti-CCP, uit COX-1 (prothrom), PGI2 COX-2 Complicatie:
predispositie: synovialliningcells produceren in de ochtend. 70% RF+, anemie (antithrom) dus selectief kan niet. - Polyneuropathie door
HLA-DR1 en TNF-alfa + IL-1 - synoviale 3. Misvormingen: trombocytose) - GI-bijwerking door remming COX1 aantasting vasa
HLA-DR4 (bindt cellen prolifereren en – Zwanenhals - Aspirine: irreversibele binding nevorum door vasculitis.
en presenteert produceren – Boutonniere Rugklachten + DIP zijn COX1/2 (langere werkingsduur: - Anemie: productie
arthritogeen ontstekingsmediatoren (PGE en – Ulnaire deviatie NIET typisch voor RA!!!!! levensduur bloedplaatje) hepcidine lever dat ijzer
antigen aan T- MMPs) die bijdragen aan Wel atlanto-axiaal gewricht + protonpompremmer voor GI-bijwerking doet afnemen.
cellen) kraakbeendestructie. Extra-articulair: - Infecties door immuno-
- Huid: reumatoïde Glucocorticoïden (prednison, lever: suppressieve medicatie
T-cellen en fibroblasten nodules elleboog, prednisolon): modificatie DNA voor anti- - Osteoporose
produceren ook RANKL, wat achillespees, vingers. inflammatoire eiwitten. 1x per jaar spuit. - HVZ
- Bloedvaten: vasculitis - Cortisol (glucocorticoïd)
, Reumatologie Week 1
zorgt voor activatie - Aldosteron (mineraal) - Longaandoeningen:
osteoclasten. Te veel: cushing, moonface, hyperglycemie, verlitteking, effusie
hypertensie, osteoporose *CALCIUM + VITD - Lymfoom (kanker)
Anti-cyclic citrunnilated peptide Te weinig: Addison, koorts, hypoglycemie.
en reumatoïde factor vormen
immuuncommplexen en D-MARDS (methotrexaat):
activeren complement. foliumzuurremmers, foliumzuur nodig voor
thyidinevorming (DNA vorming/celdeling).
Hyperplastisch synovium en - Werkt na 2-3 mdn agv stapeling in
ontstekingscellen groeit over gewrichten
gewrichtsopp (=pannus) en - 1x per week + foliumzuur
stimuleert kraakbeenresorptie. Contra: zwangerschap (remt foliumzuur),
gestoorde nierfunctie.
Biologicals (enbrel, abatacept,
adalimumab, etanercept): antistof tegen
TNF, IL of B-/T-cellen (cruciale rol
gewrichtsontsteking), ontstekingsremmend.
- Alleen na niet werkzame combi D-
MARDS
- 1x in 2 weken spuit
Contra: anti-TNF-a bij hartfalen.
Zwanenhals: hyperextensie PIP, flexie DIP, Boutonniere: flexie PIP, hyperextensie DIP
Subluxatie MCP Lateraal afzakken extensoren vingers
, Reumatologie Week 1
Polymyalgia reumatica (PMR)
Epidemiologie + risico Pathofysiologie Kliniek/symptomen Diagnostiek Therapie Prognose
Alleen bij >50 jaar Spieraandoening met Continu pijn en stijfheid schouder- en - Drukpijn weke Diagnostische fase: NSAIDs 50% kan na 1 jaar stoppen
Piek 70-80 jaar ontstekingen in de pezen en heupgordel. delen schouder en 30% >2 jaar nodig
V > M 2-3:1 bursa (NIET in spieren). Symmetrisch, INFLAMM PIJN bovenarmen Na diagnose: Bij 7 op 10 gaat het over.
Risico: blank, leeftijd Polyartritis - Actieve - Prednison: afbouwen anders
Oorzaak is idiopathisch. Arteritis temporalis (bij 5-15%) bewegingsbeperking atrofie van bijnierschors. Complicaties: blindheid,
15% ontwikkelt ook - Genetisch Ochtendstijfheid >60 min PASSIEF OK - Calcium + VitD: botverlies CVA, necrose tong,
arteriitis temporalis - Virus Bewegingsbeperking >4 weken Aanv: BSE >40 mm/uur, RF- tegengaan van corticosteroid darmischemie.
Pijn neemt toe bij beweging Sluit maligniteit, infectie,
30% systemische verschijnselen: malaise, hypothyroïdie en myopathie
vermoeidheid, anorexie, koorts, pitting- uit.
oedeem in distale extremiteiten.
Spierzwakte op EMG.
Spondyloartritis (SpA)
Spondyloarthritis: vormen van artritis die karakteristiek de wervelkolom, perifere gewrichten en enthesen (inserties pezen en ligamenten)
aantasten. Patiënten zijn HLA-B27 positief (GEEN RF of reumaknobbels).
ESSG-criteria Spa
1. Inflammatoire rugpijn of gewrichtsontsteking: M < V 3:1
- Asymmetrisch, polyartritis, onderste extremiteit
2. en een of meer van volgende verschijnselen: Overlap psoariasis,
- alternerende pijn in bilstreek IBD en uveïtis is
- sacro-iliitis klein, ontwikkelt
- enthesitis: op achillespees/fascia plantaris/epicondylus elleboog
- dactylitis: ontsteking vinger/teen (worstvinger)
meestal 1
- positieve familiegeschiedenis nevensymptoom.
- psoriasis aan huid/nagels
- IBD
- Urethritis, cervicitis of gastro-enteritis (<1 mnd voor artritis)
(geen uveitis bij classificatie)
Reactieve Artritis (m. Reiter) Piek op 20-30 jaar - Assymetrische oligoartritis (enkel, knie, voeten)
HLA-B27: 80-85% Auto-immuun geinitieerd - Dactylitis: gezwollen worstvingers
door 2-6 wkn eerdere - Enthesitis: met begine uitsteeksels/verkalkingen calcaneus
infectie (genitaal/darmen). Triade: artirits, non-gonococcale uretritis, conjunctivitis voorafgegaan door
een Chlamydiainfectie.
Artritis psoriatica Piek op 20-40 jaar, M = V, - Assymetrische oligoartritis (DIP, rug, hand) à MINDER GEVOEL RA
HLA-B27: 15-50% blank ras. - Dactylitis
Hoofdhuid, elleboog, knie. - DIP-artritis ook nagelafwijking (olievlekfenomeen)
- Sacro-iliitis 20-40%
75% eerst huidafwijkingen, 15% synchroon, 10% eerst gewrichtsklachten.
