Samenvatting Zenuwstelsel en zintuigen

Hoofdstuk 8: craniale zenuwen
1)Basisprincipes

 Alle zenuwen die sensibele info vervoeren -> perifeer sensibel ganglion (eerste orde
neuronen: hier wordt geen synaps genomen!)
 Zenuwen die motorische info vervoeren -> onderscheid somatische neuronen en viscerale
autonome neuronen
 Somatische neuronen: geen ganglion + slechts 2 neuronen (upper en lower)
 Viscerale neuronen:
- Cellichamen vd parasympathische preganglionaire neuronen in nucleus in hersenstam
- Cellichamen vd postganglionaire neuronen in perifeer autonoom ganglion (wel synaps)
 N. glossopharyngeus en n. vagus hebben 2 ganglia:
- Bovenste ganglia -> algemeen somatisch afferent
- Onderste ganglia -> algemeen en speciaal visceraal afferent
 Tractus en nucleus solitarius in hersenstam -> viscerale centrum (n. VII, n. IX & n. X)
 Nuclei van de nervus trigeminus -> alle algemeen somatisch sensibele informatie van het
aangezicht (n. V, n. VII, n. IX & n. X)
 Algemeen somatisch afferente vezel -> perifeer sensibel ganglion, pseudo-unipolair, nuclei
nervi trigemini, bij vagus of glossopharyngeus ganglion superius
 Speciaal somatisch afferente vezel -> uitzonderingen
 Algemeen of speciaal visceraal afferente vezel -> perifeer sensibel ganglion, peuso-unipolair,
nucleus solitarius, bij vagus of glossopharyngeus ganglion inferius
 Algemeen visceraal efferente vezel -> perifeer autonoom ganglion (synaps)
 Speciaal visceraal efferente vezel -> centrale kern
 Uitzonderingen:
- Proprioceptieve informatie vh aangezicht -> centraal ganglion (mesencefale
trigeminuskern)
- Neuronen vd zintuigen vd embryonale placoden (reukzenuw, oogzenuw en
gehoorszenuw) -> niet-pseudo-unipolair (bipolaire neuronen) en enkel gehoorszenuw
heeft een perifere sensibele ganglia

2)Nervus olfactorius: SVA

 Receptoren zijn chemoreceptoren op de eerste-orde neuronen in nasale mucosa
 Hun axonen zijn gebundeld tot fila olfactoria (doorheen lamina cibrosa)
 Projecteren naar bulbus olfactorius (=centrale kern vd reukzenuw)
 Vervoert speciaal visceraal afferente vezels
 Niet verbonden met hersenstam (->derivaat van het telencefalon)
 Tractus olfactorius vanaf de bulbus tot trigonum olfactorium



3)Nervus opticus: SSA

,  Fotoreceptoren (staafjes en kegeltjes) via bipolaire cellen naar ganglioncellen (3 elkaar
opvolgende neuronen)
 Ondanks perifere ligging -> onderdeel CZS! (uit prosencefalon)
 Axonen van de ganglioncellen projecteren naar blinde vlek of papilla -> bouwen n. opticus
 Canalis opticus
 Chiasma opticum (ventraal fossa hypophysialis) -> kruisende vezels
 Divergerende vezels dorsaal uit chiasma opticum -> tractus opticus
 Schakeling in corpus geniculatum laterale
 Via radiatio optica naar primaire visuele cortex



4)Nervus oculomotorius: ASE & AVE

 Motorische kern in mesencefalon thv colliculus superior
 Naar orbita via fissura orbitalis superior
 Splitst in ramus superior en inferior
 Innervatie van alle uitwendige oogspieren behalve m.rectus lateralis en m.obliquus superior
 Algemeen somatisch efferente vezels EN algemeen visceraal efferente vezels
 AVE -> vezels uit de parasympathische kern van Edinger-Westphal die verlopen in ramus inf.
-> innervatie 2 vd 3 intrinsieke oogspieren: m. ciliaris & m. sphincter pupillae (resp.
accommodatiereflex & pupilreflex)
 Parasympathische vezels in ramus inf trekken naar ganglion ciliare (synaps) -> korte
postganglionaire vezels (nn. ciliares breves) naar de 2 intrinsieke oogspieren
 Derde intrinsieke oogspier is m.dilatator pupillae -> orthosympatisch bezenuwd
 Bezenuwt ook de m. levator palpebrae superioris (elevatie bovenste ooglid) -> volledige
uitval van deze zenuw gepaard met ptosis oog (hangend ooglid) & gedilateerde
(mydriatische) niet op licht reagerende pupil
 Partiële ptosis -> uitval m.tarsalis! (OS)
 Bij oculomotorius-uitval -> paralyse oogspieren -> het oog naar onderen en buiten gekeerd
& accommodatie is onmogelijk
 Accommodatiemechanisme
->dichtbij zien: lens boller door contractie m.ciliaris & ontspanning zonulavezels
(tegelijkertijd contractie m.sphincter pupillae door Ach vrijstelling & presynaptische inhibtie
noerepinefrine vrijstelling)
->als de sfincter contraheert (pupil nauwer), relaxeert de dilatator




 Ganglion ciliare
->naast PS preganglionaire vezels ook postganglionaire OS vezels afkomstig van ganglion
cervicale superius & verlopend in plexus caroticus (C8-T2)
->ook sensibele vezels uit n.nasociliaris: gevoeligheid oog en blinkingreflex (radix nasociliaris)