Samenvatting Sociologie

Sociologie
2. Inleiding
2.1 Wat is sociologie?
* Sociologie
o = samenlevingskunde
o = de wetenschap van het samenleven/ van de samenleving

* Afgeleid van het Latijn en het Grieks:
o Latijn  societas = samenleving
o Grieks  logos = kennis, kunde, wetenschap

* Sociologie probeert een antwoord te geven op de vraag:
 “Hoe slagen mensen erin SAMEN te leven?”

2.2 Sociologie is een wetenschap
* Een socioloog doet uitspraken over de samenleving op basis van door
onderzoek vastgestelde feiten.

* De socioloog gaat observeren, verzamelen, analyseren en verklaren,
waarbij hij gebruik maakt van wetenschappelijke methoden en
technieken:
o Verzamelen door observatie, via een vragenlijst
o Analyseren d.m.v. statistische verwerkingsprogramma‟s
o Verklaren door te zoeken naar relaties tussen verschijnselen en
beschrijven van fenomenen.

* Het sociologisch onderzoek gebeurt systematisch, wat eigen is aan
wetenschappelijke kennis. Dit in tegenstelling tot ervaringskennis.
o Ervaringskennis berust op toevallige waarnemingen, afhankelijk
van de plaats die het individu inneemt in het sociale netwerk
o Ervaringskennis is ook afhankelijk van „selectieve waarneming‟
en „selectief onthouden‟
 We onthouden enkel datgene wat overeenstemt met onze
eigen vooroordelen, attitudes en interesses
 Wat men denkt te „weten‟ wordt dus in twijfel getrokken.

* Uit deze verzamelde info moet de socioloog een logica ontdekken waaruit
hij een algemeen geldende theorie kan afleiden

* Ook het omgekeerde is mogelijk, de socioloog kan een theorie, toetsen
aan de werkelijkheid

* Een systematische, wetenschappelijke waarneming ontmaskerd dikwijls
de vooroordelen die in een maatschappij bestaan.

,2.3 De sociologie bestudeert het sociaal handelen
* Sociaal handelen
o = elke handeling van personen die gericht is op andere personen
o = ieder handelen met een zinvolle betrokkenheid op anderen, met
een bedoeling of intentie

* Handelen is dus sociaal wanneer het individu bij het plannen van zijn
handelen rekening houdt met wat anderen kunnen doen.

* Sociaal handelen staat in tegenstelling met individueel handelen

o Als het begint te regenen, opent iedereen tegelijk zijn paraplu, maar
dit is geen sociaal handelen omdat het niet op andere mensen
betrokken is.
o Een oud vrouwtje helpen oversteken is wel sociaal handelen, ook
het beroven van datzelfde vrouwtje is sociaal handelen

* Max Weber gebruikte als eerste de term „sociaal handelen‟ en maakte
een onderscheid in 4 types.

o Doelrationeel handelen
 Handelen om een doel te bereiken en waarbij het gedrag van
andere mensen een voorwaarde/middel is om deze
doelstelling te bereiken.

o Waarderationeel handelen
 Intrinsiek belangrijk handelen, door de waarde die mensen
eraan hechten
 Wordt gestuurd door
 Morele, esthetische of religieuze normen en waarden

o Affectief of emotioneel handelen
 Wijze waarop mensen individuele gemoedstoestanden en
gewaarwordingen sociaal tot uitdrukking brengen
 Wordt gestuurd door gevoelens en emoties

o Traditioneel handelen
 Handelen bepaald door gewoontes en tradities

* Bij het begrip sociaal handelen werd de term Sociale eenheid gebruikt
o = meest algemene sociologische term voor „een
samenlevingsverband‟

o Sociale eenheden bestaan op verschillende niveaus:
 Microniveau: kleine samenlevingsverbanden -> gezin
 Mesoniveau: grotere “ -> wijk
 Macroniveau: ruime “ -> maatschappij

, 2.4 De sociologie bestudeert de samenleving als een
verzameling van individuen
* Wat is ons beeld van de samenleving?
o Een verzameling van individuen  bestudeerd van onderaf
 Mensen zijn unieke, eigenstandige individuen die relaties
hebben

o Een verzameling van mensen binnen een georganiseerd verband,
met een overheid en wetten  bestudeerd van bovenaf
 Elk land organiseert zijn maatschappij in functie van orde en
rust. Die maatschappij is dan een soort externe koepel die de
mensen beheerst die er onder leven

* Opmerking:
o Dit bewijst dat er een wezenlijke en continue wederzijdse
samenhang is tussen de mens en de samenleving.
o De mens maakt de samenleving  de samenleving maakt de mens

2.5 Sociologie tegenover andere gedragswetenschappen
* Sociaal handelen komt ook aan bod in:
o Psychologie
o Filosofie
o Pedagogie

* De invalshoek/focus van waaruit men dit gedrag bestudeert onderscheidt
de sociologie van andere wetenschappen.

* Kenmerkend voor de sociologie = zoekt de verklaring voor bepaalde
patronen uit het sociale leven, in het sociale zelf. = gouden stelregel

o Psychologie
 Individu (gedrag op microniveau)
o Pedagogie
 Primair opvoedingsproces
o Antropologie
 Allerlei vormen van samenlevingen
o Sociologie
 Individu + sociale omgeving (gedrag op collectief niveau)

2.6 Een veelheid aan onderzoeksthema‟s
* Algemeen bestuderen sociologen de manier waarop mensen samenleven
en de daaropvolgende problemen.

* Te groot aantal problemen die bestudeerd kunnen worden  onmogelijk
om als onderzoeker al deze domeinen te kennen  beperken zich tot 1 of
meerdere subdomeinen
o Arbeidssociologie
o Gezinssociologie