Les 2: Ouderschap – basisvaardigheden
Zelfstudiepakket
Basisvaardigheden
Er wordt vaak van uitgegaan dat je als ouder op een roze wolk vertoeft. Ook in de media wordt dat
extra in de verf gezet. In realiteit voelt dat niet altijd zo aan. Als je een kind verwacht, heb je een
hoop verwachtingen van hoe het kind is en er zal uitzien. Als het kindje er is blijkt dat ze heel anders
zijn want beeld dat je had stemt niet overeen.
Wat maakt nu dat ouders, ouders zijn?
Ouders zijn al degene die zich verantwoordelijk willen voelen (zowel jonge onervaren ouders als
alleenstaande ouders of in groep en ongeacht bloedverwantschap). Het heeft een bepaalde
implicatie, het heeft weinig te maken met biologisch ouderschap. Je kan een kind krijgen en er niks
mee te maken willen hebben en contact verbreken en je niet verantwoordelijk willen doen (is geen
ouder). Alleenstaande pleegmama die kinderen opvoed die het moeilijk hebben die wil zich wel
verantwoordelijk voelen voor dat kind als pleegmama en voelt zich dus ook ouders.
Het enige wat met bloedverwantschap te maken heeft is dat biologische ouders altijd eerst mogen
kiezen. Een biologische ouder kan de keuze maken dat hij zich niet verantwoordelijk wil voelen. Kern
van het ouderschap.
Kinderen ontwikkelen ‘basic trust’ (samengaan van 2 ontwikkelingscomponenten – affectieve en
cognitieve component). Als proces mooi parallel verloopt (kind ondervind structuur en veiligheid + er
zit overzicht in mijn leven, geen chaos aanwezig = basisvertrouwen). Kok en Bowlby hebben dit ook
beschreven. Maar we hebben bijna geen literatuur over hoe ouders zich ontwikkelen om goede
ouder te zijn. Je moet erin groeien om vertrouwen te krijgen in jezelf dat je dat goed gaat doen
(zelfopoffering, zelfbeheersing, meer verantwoordelijkheidsgevoel).
Al doende kweekt de ouder ‘muscle memory’ aan. Een ouder gaat na verloop van veel doen de meest
voorkomende handelingen beheersen en zich op een aangename wijze ‘ouder’ voelen.
Routine maakt de handen vrij voor plezier in het beoefenen van een vaardigheid, voor variaties en
voor onvoorziene omstandigheden.
Hoe beter de basisvaardigheden worden beheerst, hoe prettiger de ouder zich voelt in interactie met
het kind. Het is van belang dat hij zich daar op zijn plaats weet en dat de behoefte om op welke wijze
ook ‘een goede ouder’ te zijn wordt bevredigd. Een ‘goede ouder’ krijgt zo het vertrouwen in zichzelf,
vertrouwen in de relatie met het kind en vertrouwen dat het een volgende keer ook wel goed zal
lopen.
Confidence = gevoel dat ontstaat als ze een goede ouder zijn. Je moet competent zijn maar ook
vertrouwen hebben in zichzelf en in de relatie met het kind.
Over het algemeen streven ouders geen objectieve norm na, maar stellen zij hun ouderschap in
dienst van wat goed is voor het kind. Dat is hun norm.
Vertrouwen is beter bestand tegen storm op de werkvloer dan competentie. Wordt het streven naar
‘een goede ouder zijn’ gefrustreerd, of stagneert het lange leerproces doordat bepaalde
vaardigheden onvoldoende zijn ontwikkeld of niet afgesteld, dan wordt de werkvloer voor de ouder
een even vervelende plek als school kan zijn voor het kind met bv. een leerstoornis.
, De verwevenheid van de vaardigheden
In de praktijk van het ouderschap worden altijd meerdere vaardigheden tegelijk gebruikt, maar
zelden zijn ze goed van elkaar te onderscheiden.
Aan elk detail van het proces van kinderen grootbrengen komt een subtiele combinatie te pas van
verscheidene vaardigheden.
Elke vaardigheid is op zich een complex geheel van handelingen, afwegingen en emoties. Er hoeft
maar 1 vaardigheid stroef te functioneren en de gevolgen kunnen erg groot zijn.
Vaardigheden in vele vormen en combinaties
De basisingrediënten worden in verschillende samenstellingen en op verschillende manieren
opgediend naargelang bijvoorbeeld de leeftijd van het kind. Een kind van 2 heeft een andere
verzorging nodig dan een kind van 10. Er zijn een aantal culturele verschillen (vb. baby slaapt in de
ene cultuur apart en in de andere niet).
In elke ouderschapsfase zouden er voor de ouder specifieke ‘opvoedingsopgaven’ zijn die
corresponderen met ‘ontwikkelingsopgaven’ van het kind.
Van der Pas spreekt de literatuur over ouderschap tegen:
Opvoedingsopgaven en ontwikkelingsopgaven als een parallel proces versus eigen groeischema van
ouders, ervaring en routine, de wens een goede ouder te zijn.
Kern van ouderschap
= Het besef van verantwoordelijk zijn
- gebeurt op de ouderlijke werkvloer, parallel proces aan de gang, kind doorloopt
verschillende ontwikkelingsfases, ouders proberen dit te managen, hoe ouders hierin groeien
wordt vaak verwaarloosd
- Energiebron dat maakt dat ouders dat blijven doen, kompas dat hen toont in welke richting
ze moeten blijven uitgaan.
- Hoe manifesteert zich dit kompas: appèl op ouders (liefde van ouder voor zijn kind), ouders
zijn teleurgesteld in hun kind, die ene kind liever zien dan het andere maar besef van
verantwoordelijkheid blijft aanwezig = ouders zijn ouder van dat kind doordat ze ondanks
negatieve gevoelens het willen blijven doen.
Samenvattend
De wens een ‘goede ouder’ te zijn, ervaring en routine helpen ouders om zich de basisvaardigheden
van het ouder-zijn eigen te maken. De vaardigheden gaan zich nagenoeg altijd in combinatie
voordoen en ouders gaan ze steeds weer anders mengen.
Zelfstudiepakket
Basisvaardigheden
Er wordt vaak van uitgegaan dat je als ouder op een roze wolk vertoeft. Ook in de media wordt dat
extra in de verf gezet. In realiteit voelt dat niet altijd zo aan. Als je een kind verwacht, heb je een
hoop verwachtingen van hoe het kind is en er zal uitzien. Als het kindje er is blijkt dat ze heel anders
zijn want beeld dat je had stemt niet overeen.
Wat maakt nu dat ouders, ouders zijn?
Ouders zijn al degene die zich verantwoordelijk willen voelen (zowel jonge onervaren ouders als
alleenstaande ouders of in groep en ongeacht bloedverwantschap). Het heeft een bepaalde
implicatie, het heeft weinig te maken met biologisch ouderschap. Je kan een kind krijgen en er niks
mee te maken willen hebben en contact verbreken en je niet verantwoordelijk willen doen (is geen
ouder). Alleenstaande pleegmama die kinderen opvoed die het moeilijk hebben die wil zich wel
verantwoordelijk voelen voor dat kind als pleegmama en voelt zich dus ook ouders.
Het enige wat met bloedverwantschap te maken heeft is dat biologische ouders altijd eerst mogen
kiezen. Een biologische ouder kan de keuze maken dat hij zich niet verantwoordelijk wil voelen. Kern
van het ouderschap.
Kinderen ontwikkelen ‘basic trust’ (samengaan van 2 ontwikkelingscomponenten – affectieve en
cognitieve component). Als proces mooi parallel verloopt (kind ondervind structuur en veiligheid + er
zit overzicht in mijn leven, geen chaos aanwezig = basisvertrouwen). Kok en Bowlby hebben dit ook
beschreven. Maar we hebben bijna geen literatuur over hoe ouders zich ontwikkelen om goede
ouder te zijn. Je moet erin groeien om vertrouwen te krijgen in jezelf dat je dat goed gaat doen
(zelfopoffering, zelfbeheersing, meer verantwoordelijkheidsgevoel).
Al doende kweekt de ouder ‘muscle memory’ aan. Een ouder gaat na verloop van veel doen de meest
voorkomende handelingen beheersen en zich op een aangename wijze ‘ouder’ voelen.
Routine maakt de handen vrij voor plezier in het beoefenen van een vaardigheid, voor variaties en
voor onvoorziene omstandigheden.
Hoe beter de basisvaardigheden worden beheerst, hoe prettiger de ouder zich voelt in interactie met
het kind. Het is van belang dat hij zich daar op zijn plaats weet en dat de behoefte om op welke wijze
ook ‘een goede ouder’ te zijn wordt bevredigd. Een ‘goede ouder’ krijgt zo het vertrouwen in zichzelf,
vertrouwen in de relatie met het kind en vertrouwen dat het een volgende keer ook wel goed zal
lopen.
Confidence = gevoel dat ontstaat als ze een goede ouder zijn. Je moet competent zijn maar ook
vertrouwen hebben in zichzelf en in de relatie met het kind.
Over het algemeen streven ouders geen objectieve norm na, maar stellen zij hun ouderschap in
dienst van wat goed is voor het kind. Dat is hun norm.
Vertrouwen is beter bestand tegen storm op de werkvloer dan competentie. Wordt het streven naar
‘een goede ouder zijn’ gefrustreerd, of stagneert het lange leerproces doordat bepaalde
vaardigheden onvoldoende zijn ontwikkeld of niet afgesteld, dan wordt de werkvloer voor de ouder
een even vervelende plek als school kan zijn voor het kind met bv. een leerstoornis.
, De verwevenheid van de vaardigheden
In de praktijk van het ouderschap worden altijd meerdere vaardigheden tegelijk gebruikt, maar
zelden zijn ze goed van elkaar te onderscheiden.
Aan elk detail van het proces van kinderen grootbrengen komt een subtiele combinatie te pas van
verscheidene vaardigheden.
Elke vaardigheid is op zich een complex geheel van handelingen, afwegingen en emoties. Er hoeft
maar 1 vaardigheid stroef te functioneren en de gevolgen kunnen erg groot zijn.
Vaardigheden in vele vormen en combinaties
De basisingrediënten worden in verschillende samenstellingen en op verschillende manieren
opgediend naargelang bijvoorbeeld de leeftijd van het kind. Een kind van 2 heeft een andere
verzorging nodig dan een kind van 10. Er zijn een aantal culturele verschillen (vb. baby slaapt in de
ene cultuur apart en in de andere niet).
In elke ouderschapsfase zouden er voor de ouder specifieke ‘opvoedingsopgaven’ zijn die
corresponderen met ‘ontwikkelingsopgaven’ van het kind.
Van der Pas spreekt de literatuur over ouderschap tegen:
Opvoedingsopgaven en ontwikkelingsopgaven als een parallel proces versus eigen groeischema van
ouders, ervaring en routine, de wens een goede ouder te zijn.
Kern van ouderschap
= Het besef van verantwoordelijk zijn
- gebeurt op de ouderlijke werkvloer, parallel proces aan de gang, kind doorloopt
verschillende ontwikkelingsfases, ouders proberen dit te managen, hoe ouders hierin groeien
wordt vaak verwaarloosd
- Energiebron dat maakt dat ouders dat blijven doen, kompas dat hen toont in welke richting
ze moeten blijven uitgaan.
- Hoe manifesteert zich dit kompas: appèl op ouders (liefde van ouder voor zijn kind), ouders
zijn teleurgesteld in hun kind, die ene kind liever zien dan het andere maar besef van
verantwoordelijkheid blijft aanwezig = ouders zijn ouder van dat kind doordat ze ondanks
negatieve gevoelens het willen blijven doen.
Samenvattend
De wens een ‘goede ouder’ te zijn, ervaring en routine helpen ouders om zich de basisvaardigheden
van het ouder-zijn eigen te maken. De vaardigheden gaan zich nagenoeg altijd in combinatie
voordoen en ouders gaan ze steeds weer anders mengen.
