Samenvatting Recht (volwassenen) minor WIGK

Recht

Week 1: Inleiding recht

Wanneer ben je in de praktijk bezig met dwang toepassen?
- Letterlijke betekenis: Iemand iets laten doen tegen zijn wil in
- Praktijk: Als je gegevens van een cliënt deelt zonder dat deze dat wilt  dwang: recht op
privacy (zelfbeschikkingsrecht)
- Als je dreigt met verdere sancties (als je afspraak niet nakomt dan zwaardere
maatregelingen)  drang: geen inbreuk op privacy (zelfbeschikkingsrecht doe je geen
inbreuk op= drang)

 Bij dwang moet je kijken naar rechtsgrond!! Bij drang hoeft dit niet.

Introductie recht:
 Belangrijke begrippen rondom recht


Verschil tussen recht en wet:
Subjectief recht: ‘ik heb recht op iets’
Objectief recht: alle regels en wetten bij elkaar
Rechtsgebieden: regels die onder een bepaalde categorie vallen
Wet: geschreven regel over een bepaald onderwerp (verkeersregels, wetboek van strafrecht)
 Wet is een geschreven regel en recht zijn alle vormen van regels bij elkaar
 Elke wet is onderdeel van het recht

Rechtsbronnen:
 Waaraan je recht kan ontlenen
Wet: geschreven regel die door parlement/ overheid is opgesteld
Verdrag: wet/overeenkomst die gesloten is tussen twee of meerdere landen (internationaal recht)
 NL lid van Europese verdrag rechten mens  kunnen ze zich mee bemoeien
Jurisprudentie: alle uitspraken van rechters bij elkaar (kan je ook wetten uit halen want niet alles
staat ergens besproken) Dit noemen we een ongeschreven regel omdat het niet in de wet is
opgenomen!
Gewoonte: Bepaalde gewoonten waar we rechten uit ontlenen. Komt veel in staatsrecht voor. (In de
wet staat nergens dat Rutte moest opstappen door de toeslagenaffaire. Het is gebruikelijk)

Ordening van de rechtsregels:
 Hoofdrechtsgebieden waarin alle wetten opgenomen zijn. Afhankelijk van het rechtsgebied heb je
een andere rechter voor.
Burgerlijk recht: alle regels die gaan over verhouding tussen twee burgers onderling.
Strafrecht: alle regels die gaan over de verhouding tussen overheid en burger (straffende overheid).
Bestuursrecht: alle regels die gaan over de verhouding tussen overheid en burger (dienstverlenende
overheid).

Vb.: Buurman plast in eigen tuin (burgerlijk recht kan wel schadevergoeding vragen). Buurman
plast op de stoep (strafrecht  overheid neemt over)

Personen die aan het rechtsverkeer kunnen deelnemen:
Natuurlijke personen: Wij burgers.

,Rechtspersonen: Denkbeeldige personen in de praktijk (organisaties/ bedrijven)  deze kunnen net
zoals een burger rechtshandelingen verrichten Vb. kopen en verkopen)
 Privaatrechtelijk: Dit zijn bedrijven  kunnen wij oprichtten
 Publiekrechtelijk: 4 publiekrechtelijke rechtspersonen: rijksoverheid, provincie, gemeente en
waterschappen door de overheid opgericht, kunnen wij niet

Strafrecht bestuursrecht  publiekrecht (heeft met overheid te maken)
Burgerlijk recht  privaatrecht (heeft met burgers te maken)


Handelingen die deze personen kunnen verrichten:
Feitelijke handelingen: Heeft geen vervolgen (niks betalen)  dagelijkse dingen: lopen fietsen
Rechtshandelingen: Hoort verplichting bij, heeft (rechts)vervolgen (wel betalen)  Iets kopen
 Privaatrechtelijk: kunnen we met z’n allen verrichten (huwelijksovereenkomst,
privaatovereenkomst)
 Publiekrechtelijk: kunnen alleen de overheidsinstanties verrichten (belastingen, uitkering
verstrekken, vergunningen verlenen)

 Bij ‘publiek’ heb je te maken met overheidsinstanties
 Feitelijk handeling met rechtsvervolg: Vb. iemand aanrijden  blijft feitelijke handeling maar met
rechtsvervolg. Het was niet van tevoren de bedoeling. Ook als het wel de bedoeling was is het een
feitelijke handeling.
 Als je overeenkomsten sluit (met iemand) dan is het rechtshandeling  van tevoren weten dat je
bijvoorbeeld moet betalen  zitten verplichtingen aan verbonden
 Privaatrecht en burgerlijk recht is hetzelfde


Vb. Wat is een rechtshandeling?
Een handeling die door de rechter is verricht.
Een handeling waarbij je een rechtsgevolg beoogt.
Een handeling die je met je rechterhand verricht.

Vb. Iemand anders rijdt een deuk in jouw auto. Wat is dit voor handeling?
Een feitelijke handeling met rechtsgevolg.
Een rechtshandeling.
Een feitelijke handeling zonder rechtsgevolg.

Vb. Welke van de volgende handelingen is een rechtshandeling?
Seks met je partner.
Seks met een prostituee.
Seks met een minderjarige.

Vb. De gemeente koopt een stuk grond van een particulier. Wat is dit voor handeling?
Een feitelijke handeling met rechtsgevolg.
Een publiekrechtelijke rechtshandeling.
Een privaatrechtelijke rechtshandeling  burgers kunnen dit ook.

Vb. De gemeente onteigent een stuk grond van een particulier. Wat is dit voor een handeling?
Een publiekrechtelijke rechtshandeling  burgers kunnen dit niet.
Een feitelijke handeling met rechtsgevolg.
Een privaatrechtelijke rechtshandeling.

, Zelfbeschikkingsrecht (autonomie):
Het recht om te beslissen over:
 Je lichaam  onaantastbaarheid lichaam
 Je privacy  privacy
 Je vrijheid van bewegen (gaan en staan waar je wilt)  vrijheidsontneming

 Deze rechten zijn te vinden in de grondwet (grondrechten) en verdragen (mensenrechten)
 Mensenrechten zijn universeel (overal hetzelfde) en grondrechten verschillen per land (burgers
van een land dus als je niet in NL woont (asiel) niet officieel!)




 Niet alles hiervan hoort bij
zelfbeschikkingsrecht, alleen de 3
hierboven




Klassieke grondrechten: gaat om vrijheden waar je als overheid niet aan mag komen, overheid
inactief (burgerrechten)
Sociale grondrechten: overheid actief zijn om de rechten te verwezenlijken (recht op onderwijs,
uitkering)

 Bij klassieke grondrecht kun je er een beroep op doen bij de rechter. Bij sociale grondrechten kan
dit niet.

Grenzen aan het zelfbeschikkingsrecht:
 Wanneer worden de zelfbeschikkingsrechten geschonden:
 Strafbaar feit gepleegd
 Gevaarlijk i.c.m. geestelijke stoornis
 Wilsonbekwaamheid (niet zelf kunnen beslissen door handicap)
 Minderjarigheid (handelingsonbekwaam)