INSTRUCTIONEEL
DESIGN IN HET
BASISONDERWIJS
Doelstellingen
- Je hebt inzicht in enkele instruc0emodellen, designprocesmodellen, modellen rond ICT-integra0e en theorieën rond
leren met technologie en mul0media.
- Je hebt inzicht in methodologische aspecten van instruc0oneel design.
- Je kan deze inzichten toepassen bij het systema0sch (her)ontwerpen van een (digitale) leeromgeving in een
authen0eke onderwijscontext en toont daarbij een kri0sch-wetenschappelijke houding.
- Je kan helder communiceren over het designproces en het resultaat daarvan en houdt daarbij rekening met het
doelpubliek.
,1. INSTRUCTIEMODELLEN
Doelstellingen
1. Je begrijpt het onderscheid tussen leertheorieën, instructie- en designprocesmodellen en hun rol binnen
instructioneel design.
2. Je hebt inzicht in de volgende instructiemodellen en -principes (inclusief terminologie): 4C-ID,
ARCS, cognitive apprenticeship en principes van effectieve professionalisering.
3. Je kan doelgericht (onderdelen van) deze instructiemodellen toepassen op een concrete casus en daarbij
de gepaste terminologie hanteren.
1.1. Leertheorie, instructiemodel of designprocesmodel?
1.1.1. Leertheorie
Theore,sche basis à theore,sche bril
- Conceptueel kader HOE mensen kennis verwerven, verwerken en onthouden
- Gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek (psychologie, onderwijswetenschappen)
- Welke cogni,eve, gedragsma,ge of sociaal-culturele processen
- Beïnvloedt soorten instruc,estrategieën
Voorbeelden + welk onderdeel van leren?
- Behaviorisme
o Observeerbaar gedrag
o Leren via s,muli, responsen, beloningen en straffen
o Gedragsverandering, betekenisconstrucKe
- Cogni,visme
o Leren als informa,everwerking
o Aandacht, geheugen en voorkennis
o Verwerking informaKe
- Construc,visme
o Leren als ac,ef betekenis construeren
o O.b.v. ervaringen
o Verwerving informaKe, betekenisconstrucKe
- Gesitueerde cogni,e
o Leren onlosmakelijk verbonden met context en sociale interac,e
o Leercontext
- Andere onderdelen van leren
o Mentale processen: denken, probleemoplossing, redeneren, transfer
o Mechanisme achter de effec4viteit
1.1.2. Instruc,emodel
Organisa,e instruc,e à concrete ontwerpkeuzes
- Systema)sch kader om leerinhouden, instruc)e- en leerac)viteiten, feedback en evalua)e logisch te
organiseren
- Routekaart om specifieke leerdoelen te bereiken
- Leertheore)sche principes à concrete ontwerpkeuzes
2
Instruc)oneel design in het basisonderwijs
, - Indeling modellen o.b.v. focus en toepassingsbereik
o Theore,sche basis (bv. Gagné: cogniKvisKsch)
o Type leerdoelen (bv. eenvoudig vs. complexe competenKes)
o Mate van voorschrijvendheid (bv. prescripKef vs. flexibel)
o Één instruc,emoment vs. volledige leeromgeving (bv. Gagné vs. 4C-ID)
- Keuze instruc,emodel: best passend bij leerdoelen, context en leerproces
Vragen beantwoord door instruc,emodellen
- Hoe leerproces structureren? Van 1ste kennismaking tot beheersing
- Hoe instruc)estappen plannen? Welke stappen en volgorde?
- Welke ondersteuning voorzien en wanneer? Modelling, coaching, fading, scaffolding…
- Hoe taken en ac)viteiten logisch opbouwen? Eenvoudige deeltaken tot complexe authenKeke taken
- Hoe mo)va)e en betrokkenheid versterken? Bv. ARCS-elementen
- Hoe feedback en evalua)e sturen )jdens het leren? FormaKef, gericht en afgestemd op doelen
1.1.3. Designprocesmodel
Ontwerpstappen à systema,sche aanpak
- Proces met gestructureerde aanpak om effec)eve leeromgeving te ontwikkelen (van probleem naar
onderbouwde oplossing)
- Methodologie achter ontwerpen
- Ruimte voor meerdere modellen, theorieën en strategieën die passen bij ontwerpvraagstuk
- Typische elementen
o Analyse van context, noden en probleem
o Ontwerp en ontwikkeling van interven)e
o Evalua,e en bijsturing
o Itera,ef en systema,sche aanpak
1.2. Instructiemodellen onder de loep
Welke modellen onder de loep?
- Nine events of instruc,on
o Één les/instruc,e met duidelijke leerdoelen
o 9 stappen: aandacht trekken, leerdoelen communiceren, voorkennis ac)veren, nieuwe
leerstof aanbieden, begeleiding voorzien, oefening, feedback, evalua)e, transfer versterken
- 4C-ID-model
o Complexe problemen
o 4 componenten: leertaken, ondersteunende informa)e, JIT-informa)e, deeltaken oefenen
- ARCS (mo,va,oneel ontwerp)
o Aandacht, mo,va,e en betrokkenheid verhogen
o 4 componenten: AVen)on, Relevance, Confidence, Sa)sfac)on
- Cogni,ve appren,ceship
o Complexe (meta)cogni,eve vaardigheden
o 5 instruc,estrategieën: modelleren, begeleiden, reflec)e, ar)cula)e, explora)e
- Principes van effec,eve professionalisering
o Kwaliteit: 9 effec,eve kenmerken: op vlak van inhoud, structuur en trainer
o Proces: 14 mechanismes in 4 groepen
o Randvoorwaarden: context- en persoonskenmerken
o Doelen: veranderingen in kwaliteit lkr., lesgedrag en lln.-resultaten
3
Instruc)oneel design in het basisonderwijs
DESIGN IN HET
BASISONDERWIJS
Doelstellingen
- Je hebt inzicht in enkele instruc0emodellen, designprocesmodellen, modellen rond ICT-integra0e en theorieën rond
leren met technologie en mul0media.
- Je hebt inzicht in methodologische aspecten van instruc0oneel design.
- Je kan deze inzichten toepassen bij het systema0sch (her)ontwerpen van een (digitale) leeromgeving in een
authen0eke onderwijscontext en toont daarbij een kri0sch-wetenschappelijke houding.
- Je kan helder communiceren over het designproces en het resultaat daarvan en houdt daarbij rekening met het
doelpubliek.
,1. INSTRUCTIEMODELLEN
Doelstellingen
1. Je begrijpt het onderscheid tussen leertheorieën, instructie- en designprocesmodellen en hun rol binnen
instructioneel design.
2. Je hebt inzicht in de volgende instructiemodellen en -principes (inclusief terminologie): 4C-ID,
ARCS, cognitive apprenticeship en principes van effectieve professionalisering.
3. Je kan doelgericht (onderdelen van) deze instructiemodellen toepassen op een concrete casus en daarbij
de gepaste terminologie hanteren.
1.1. Leertheorie, instructiemodel of designprocesmodel?
1.1.1. Leertheorie
Theore,sche basis à theore,sche bril
- Conceptueel kader HOE mensen kennis verwerven, verwerken en onthouden
- Gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek (psychologie, onderwijswetenschappen)
- Welke cogni,eve, gedragsma,ge of sociaal-culturele processen
- Beïnvloedt soorten instruc,estrategieën
Voorbeelden + welk onderdeel van leren?
- Behaviorisme
o Observeerbaar gedrag
o Leren via s,muli, responsen, beloningen en straffen
o Gedragsverandering, betekenisconstrucKe
- Cogni,visme
o Leren als informa,everwerking
o Aandacht, geheugen en voorkennis
o Verwerking informaKe
- Construc,visme
o Leren als ac,ef betekenis construeren
o O.b.v. ervaringen
o Verwerving informaKe, betekenisconstrucKe
- Gesitueerde cogni,e
o Leren onlosmakelijk verbonden met context en sociale interac,e
o Leercontext
- Andere onderdelen van leren
o Mentale processen: denken, probleemoplossing, redeneren, transfer
o Mechanisme achter de effec4viteit
1.1.2. Instruc,emodel
Organisa,e instruc,e à concrete ontwerpkeuzes
- Systema)sch kader om leerinhouden, instruc)e- en leerac)viteiten, feedback en evalua)e logisch te
organiseren
- Routekaart om specifieke leerdoelen te bereiken
- Leertheore)sche principes à concrete ontwerpkeuzes
2
Instruc)oneel design in het basisonderwijs
, - Indeling modellen o.b.v. focus en toepassingsbereik
o Theore,sche basis (bv. Gagné: cogniKvisKsch)
o Type leerdoelen (bv. eenvoudig vs. complexe competenKes)
o Mate van voorschrijvendheid (bv. prescripKef vs. flexibel)
o Één instruc,emoment vs. volledige leeromgeving (bv. Gagné vs. 4C-ID)
- Keuze instruc,emodel: best passend bij leerdoelen, context en leerproces
Vragen beantwoord door instruc,emodellen
- Hoe leerproces structureren? Van 1ste kennismaking tot beheersing
- Hoe instruc)estappen plannen? Welke stappen en volgorde?
- Welke ondersteuning voorzien en wanneer? Modelling, coaching, fading, scaffolding…
- Hoe taken en ac)viteiten logisch opbouwen? Eenvoudige deeltaken tot complexe authenKeke taken
- Hoe mo)va)e en betrokkenheid versterken? Bv. ARCS-elementen
- Hoe feedback en evalua)e sturen )jdens het leren? FormaKef, gericht en afgestemd op doelen
1.1.3. Designprocesmodel
Ontwerpstappen à systema,sche aanpak
- Proces met gestructureerde aanpak om effec)eve leeromgeving te ontwikkelen (van probleem naar
onderbouwde oplossing)
- Methodologie achter ontwerpen
- Ruimte voor meerdere modellen, theorieën en strategieën die passen bij ontwerpvraagstuk
- Typische elementen
o Analyse van context, noden en probleem
o Ontwerp en ontwikkeling van interven)e
o Evalua,e en bijsturing
o Itera,ef en systema,sche aanpak
1.2. Instructiemodellen onder de loep
Welke modellen onder de loep?
- Nine events of instruc,on
o Één les/instruc,e met duidelijke leerdoelen
o 9 stappen: aandacht trekken, leerdoelen communiceren, voorkennis ac)veren, nieuwe
leerstof aanbieden, begeleiding voorzien, oefening, feedback, evalua)e, transfer versterken
- 4C-ID-model
o Complexe problemen
o 4 componenten: leertaken, ondersteunende informa)e, JIT-informa)e, deeltaken oefenen
- ARCS (mo,va,oneel ontwerp)
o Aandacht, mo,va,e en betrokkenheid verhogen
o 4 componenten: AVen)on, Relevance, Confidence, Sa)sfac)on
- Cogni,ve appren,ceship
o Complexe (meta)cogni,eve vaardigheden
o 5 instruc,estrategieën: modelleren, begeleiden, reflec)e, ar)cula)e, explora)e
- Principes van effec,eve professionalisering
o Kwaliteit: 9 effec,eve kenmerken: op vlak van inhoud, structuur en trainer
o Proces: 14 mechanismes in 4 groepen
o Randvoorwaarden: context- en persoonskenmerken
o Doelen: veranderingen in kwaliteit lkr., lesgedrag en lln.-resultaten
3
Instruc)oneel design in het basisonderwijs
