BASISVERPLEEGKUNDE 2: COM.
Communicatie
Inleiding
Verschillende communicatiemodellen:
- Procesmodel van interpersoonlijke communicatie van Oomkes
- Communicatiemodel van Rita Steen
- Axioma’s van Watzlawick
Wat is communicatie
= uitwisseling van symbolische informatie tussen mensen die zich van elkaars onmiddellijke of
gemedieerde aanwezigheid bewust zijn. Deze informatie wordt deels bewust, deels onbewust
gegeven, ontvangen en geïnterpreteerd
Symbolische informatie:
- Alles wat menselijke zintuigen bereikt, kan dienen als informatie.
- Signalen kunnen wijzen op iets
- Beeldoproepende informatie wordt overgedragen
- Het berust op onderlinge afspraken en is altijd beperkte en gekleurde weergave v
werkelijkheid
- Hoe vertrouwd de begrippen en redereneringen waarmee we communiceren ook zijn
voor ons, het blijven ALTIJD interpretaties van onze indrukken en ervaringen.
Onmiddellijke of gemedieerde aanwezigheid
- Plaatsvinden tussen mensen die in elkaars aanwezigheid zijn en zich daarvan bewust
zijn
- Communicatie is een interactie tussen ten minste twee personen
- Hoeft niet: face-to-face, mail, telefoon, twitter, sms, krant (=> ander medium)
- Interpersoonlijke communicatie:
o Wanneer mensen in elkaars nabijheid zijn
o Kunnen elkaar zien of horen
- Gemedieerde interpersoonlijke communicatie
o Als de communicatie via een tussenweg/ medium verloopt
o Telefoon, e-mail, internet
Loopt de communicatie altijd via een medium: graffiti, tentoonstelling, krant, televisie,
boeken, homepage, weblog = massacommunicatie (openbaar, toegankelijk voor iedereen)
Ook is er afstand in ruimte of tijd tussen communicerende partijen. Het zich bewust zijn van
de aanwezigheid van de ander.
,Bedoeld – onbedoeld, bewust – onbewust
Communicatie heeft betrekking op symbolische informatie tussen mensen. Moet die bewust
en opzettelijk worden gegeven? 3 volgende situaties:
1. Vrouw roept vanuit badkamer naar huisgenoot: De zeep is op! Waarschijnlijk wil ze dat
de ander een nieuw stuk zeep brengt. Dat zegt ze echter niet. Die boodschap ligt
besloten in de situatie en in de klank van stem, die een verzoek, verwijt of opdracht
kan inhouden.
2. Jan staat onder de douche luid te zingen, terwijl zijn vriendin zich in slaapkamer
ernaast aankleedt. Communicatie? In elk geval informatie voor de vriendin: bv: Jan
staat onder douche en heeft het naar zijn zin. Als Jan wist dat iemand hem hoorde, zou
zijn zingen communicatie zijn.
3. Een ZV vraagt of jij nog even kan blijven omdat hij een belangrijke vraag heeft voor jou.
Je hebt het heel druk, je zucht maar gaat toch zitten. De ZV heeft deze zucht gehoord,
begrepen da je eigenlijk geen tijd wil maken en zegt je dat het niet meer nodig is.
Alle gedrag, met en zonder woorden, in aanwezigheid van een ander mens, van wie men
bewust is, is communicatie. Men kan niet, niet communiceren!!!
We weten vaak zelf niet hoe onze lichaamshouding, onze bewegingen, onze
gezichtsuitdrukking en klank van onze stem boodschappen voor ander bevatten. Woordeloze,
onbewuste boodschappen belangrijker dan wat je zegt met woorden. Het is daarom heel
belangrijk dat we ons als toekomstige HV bewust moeten worden van non-verbale taal.
Geven, ontvangen en geïnterpreteerd
Moeder en zoon hebben samen gegeten. Moeder ruimt tafel af en verdwijnt naar keuken. De zoon
nestelt zich in zetel en pakt krant. Na een minuut of vijf komt moeder de kamer binnen en zegt ze: Zo, ik
heb vast afgespoeld, maar nu moet alles nog in de vaatwasser.
Verschillende manier interpreteren:
- Horen als een mededeling, en dan blijft hij gewoon liggen de zetel.
- Begrijpen dat zijn moeder nu vindt dat hij de rest moet doen en in actie schieten
- Begrijpen dat zijn moeder indirect kritiek op hem heft
Heel vaak ontstaan misverstanden in communicatie omdat boodschappen anders overkomen
dan ze bedoeld zijn.
Procesmodel van interpersoonlijke communicatie
Meerdere definities van communicatie zijn en werkten we de definitie van communicatie
volgens Oomkes uit. Oomkes stelt communicatie voor als proces dat a.d.h.v. onderstaand
schema kan worden gevisualiseerd. Proces bestaat uit stappen tussen zender en ontvanger die
resulteren in transfer van boodschap.
, Alle factoren hebben een rol in het model. Inzicht hebben in het hoe het werkt -> zender en
ontvanger: je bent beide tegelijkertijd. Ik zend iets en ondertussen ontvang ik iets.
Communicatie verloopt circulair. Je wordt beïnvloed en beïnvloed zelf ook
- Iedereen beïnvloedt en wordt beïnvloed op hetzelfde moment.
- Gedrag is actie en reactie op hetzelfde moment
- We hebben altijd een aandeel in de communicatie als VPK.
o Nagaan waarom een persoon heftig reageert
- Je legt de verantwoordelijkheid daar waar ze thuis is.
- Via feedback krijgt de zender informatie over hoe de ontvanger zijn boodschap opvat
o Feedback wordt ook vaak onbewust gegeven
- Boodschappen kunnen ook feedforwardfunctie hebben: kondigt iets aan wat nog gaat
komen
o Hieronder vallen ook ontkrachters die de boodschap die komt proberen in te
kleden
Onze taak is om te kijken naar ons aandeel als persoon
- Zorgvrager klaagt, verpleegkundige vermijdt.
- Verpleegkundige vermijdt, zorgvrager klaagt.
- Verpleegkundige is onhandig, dokter geeft kritiek.
- Dokter geeft kritiek, verpleegkundige wordt onhandig
Zender
- Boodschap verzenden: zender codeert/ vertaalt gedachtes
o Gedachten en gevoelens omzetten in verbale of niet-verbale communicatie
Communicatie
Inleiding
Verschillende communicatiemodellen:
- Procesmodel van interpersoonlijke communicatie van Oomkes
- Communicatiemodel van Rita Steen
- Axioma’s van Watzlawick
Wat is communicatie
= uitwisseling van symbolische informatie tussen mensen die zich van elkaars onmiddellijke of
gemedieerde aanwezigheid bewust zijn. Deze informatie wordt deels bewust, deels onbewust
gegeven, ontvangen en geïnterpreteerd
Symbolische informatie:
- Alles wat menselijke zintuigen bereikt, kan dienen als informatie.
- Signalen kunnen wijzen op iets
- Beeldoproepende informatie wordt overgedragen
- Het berust op onderlinge afspraken en is altijd beperkte en gekleurde weergave v
werkelijkheid
- Hoe vertrouwd de begrippen en redereneringen waarmee we communiceren ook zijn
voor ons, het blijven ALTIJD interpretaties van onze indrukken en ervaringen.
Onmiddellijke of gemedieerde aanwezigheid
- Plaatsvinden tussen mensen die in elkaars aanwezigheid zijn en zich daarvan bewust
zijn
- Communicatie is een interactie tussen ten minste twee personen
- Hoeft niet: face-to-face, mail, telefoon, twitter, sms, krant (=> ander medium)
- Interpersoonlijke communicatie:
o Wanneer mensen in elkaars nabijheid zijn
o Kunnen elkaar zien of horen
- Gemedieerde interpersoonlijke communicatie
o Als de communicatie via een tussenweg/ medium verloopt
o Telefoon, e-mail, internet
Loopt de communicatie altijd via een medium: graffiti, tentoonstelling, krant, televisie,
boeken, homepage, weblog = massacommunicatie (openbaar, toegankelijk voor iedereen)
Ook is er afstand in ruimte of tijd tussen communicerende partijen. Het zich bewust zijn van
de aanwezigheid van de ander.
,Bedoeld – onbedoeld, bewust – onbewust
Communicatie heeft betrekking op symbolische informatie tussen mensen. Moet die bewust
en opzettelijk worden gegeven? 3 volgende situaties:
1. Vrouw roept vanuit badkamer naar huisgenoot: De zeep is op! Waarschijnlijk wil ze dat
de ander een nieuw stuk zeep brengt. Dat zegt ze echter niet. Die boodschap ligt
besloten in de situatie en in de klank van stem, die een verzoek, verwijt of opdracht
kan inhouden.
2. Jan staat onder de douche luid te zingen, terwijl zijn vriendin zich in slaapkamer
ernaast aankleedt. Communicatie? In elk geval informatie voor de vriendin: bv: Jan
staat onder douche en heeft het naar zijn zin. Als Jan wist dat iemand hem hoorde, zou
zijn zingen communicatie zijn.
3. Een ZV vraagt of jij nog even kan blijven omdat hij een belangrijke vraag heeft voor jou.
Je hebt het heel druk, je zucht maar gaat toch zitten. De ZV heeft deze zucht gehoord,
begrepen da je eigenlijk geen tijd wil maken en zegt je dat het niet meer nodig is.
Alle gedrag, met en zonder woorden, in aanwezigheid van een ander mens, van wie men
bewust is, is communicatie. Men kan niet, niet communiceren!!!
We weten vaak zelf niet hoe onze lichaamshouding, onze bewegingen, onze
gezichtsuitdrukking en klank van onze stem boodschappen voor ander bevatten. Woordeloze,
onbewuste boodschappen belangrijker dan wat je zegt met woorden. Het is daarom heel
belangrijk dat we ons als toekomstige HV bewust moeten worden van non-verbale taal.
Geven, ontvangen en geïnterpreteerd
Moeder en zoon hebben samen gegeten. Moeder ruimt tafel af en verdwijnt naar keuken. De zoon
nestelt zich in zetel en pakt krant. Na een minuut of vijf komt moeder de kamer binnen en zegt ze: Zo, ik
heb vast afgespoeld, maar nu moet alles nog in de vaatwasser.
Verschillende manier interpreteren:
- Horen als een mededeling, en dan blijft hij gewoon liggen de zetel.
- Begrijpen dat zijn moeder nu vindt dat hij de rest moet doen en in actie schieten
- Begrijpen dat zijn moeder indirect kritiek op hem heft
Heel vaak ontstaan misverstanden in communicatie omdat boodschappen anders overkomen
dan ze bedoeld zijn.
Procesmodel van interpersoonlijke communicatie
Meerdere definities van communicatie zijn en werkten we de definitie van communicatie
volgens Oomkes uit. Oomkes stelt communicatie voor als proces dat a.d.h.v. onderstaand
schema kan worden gevisualiseerd. Proces bestaat uit stappen tussen zender en ontvanger die
resulteren in transfer van boodschap.
, Alle factoren hebben een rol in het model. Inzicht hebben in het hoe het werkt -> zender en
ontvanger: je bent beide tegelijkertijd. Ik zend iets en ondertussen ontvang ik iets.
Communicatie verloopt circulair. Je wordt beïnvloed en beïnvloed zelf ook
- Iedereen beïnvloedt en wordt beïnvloed op hetzelfde moment.
- Gedrag is actie en reactie op hetzelfde moment
- We hebben altijd een aandeel in de communicatie als VPK.
o Nagaan waarom een persoon heftig reageert
- Je legt de verantwoordelijkheid daar waar ze thuis is.
- Via feedback krijgt de zender informatie over hoe de ontvanger zijn boodschap opvat
o Feedback wordt ook vaak onbewust gegeven
- Boodschappen kunnen ook feedforwardfunctie hebben: kondigt iets aan wat nog gaat
komen
o Hieronder vallen ook ontkrachters die de boodschap die komt proberen in te
kleden
Onze taak is om te kijken naar ons aandeel als persoon
- Zorgvrager klaagt, verpleegkundige vermijdt.
- Verpleegkundige vermijdt, zorgvrager klaagt.
- Verpleegkundige is onhandig, dokter geeft kritiek.
- Dokter geeft kritiek, verpleegkundige wordt onhandig
Zender
- Boodschap verzenden: zender codeert/ vertaalt gedachtes
o Gedachten en gevoelens omzetten in verbale of niet-verbale communicatie
