SR SV H5 Materieel strafrecht: inperking strafbaarheid
(strafuitsluitingsgronden)
Strafuitsluitingsgronden kunnen worden onderverdeeld in 2 dingen.
rechtvaardigheidsgronden en schulduitsluitingsgronden.
- Rechtvaardigheidsgronden neemt de wederrechtelijkheid van het gedrag weg.
- Schulduitsluitingsgronden neemt de schuld van de verdachte weg.
Een succesvol beroep op een van deze gronden leidt ertoe dat de voorwaarden voor
strafbaarheid niet is voldaan. De verdachte is niet strafbaar.
Geschreven strafuitsluitingsgronden
Deze zijn opgenomen in de wet.
Rechtvaardigheidsgronden:
1. De rechtvaardigende noodtoestand (overmacht) (art. 40 Sr)
2. De noodweer (art. 41 lid 1 Sr)
3. Het wettelijke voorschrift (art. 42 lid 1 Sr)
4. Het bevoegd gegeven ambtelijk bevel (art. 43 lid 1 Sr)
Schulduitsluitingsgronden:
1. De ontoereken(ingsvat)baarheid (art. 39 Sr)
2. De schulduitsluitende noodtoestand (psychische overmacht) (art. 40 Sr)
3. Het noodweerexces (art.41 lid 2 Sr)
4. Het onbevoegd gegeven ambtelijk bevel (art. 43 lid 2 Sr)
Ongeschreven strafuitsluitingsgronden
- afwezigheid van de materiele wederrechtelijkheid,
- afwezigheid van alle schuld (AVAS)
Figuur 5.1
Rechtvaardigheidsgronden
Overmacht (rechtvaardigende noodtoestand)
Onder bijzondere omstandigheden is een strafbare gedraging te rechtvaardigen. Er moet
sprake zijn van een gedraging die voortvloeit uit acute en concrete nood. Deze gedraging moet
ook gericht zijn op het opheffen van de acute en concrete noodsituatie.
Noodweer
Hiermee word bedoeld dat we ons onder bepaalde omstandigheden mogen verdedigen en
daarbij gepast geweld mogen gebruiken. De wet spreekt van ´de noodzakelijke verdediging
van eigen of eens anders lijf, eerbaarheid of goed tegen ogenblikkelijke wedderrechtelijke
aanranding´(art 41 lid 1 Sr).
, Ogenblikkelijke en wederrechtelijke aanranding
Een noodhandeling is pas toegestaan vanaf het moment dat de aanrandingshandeling
daadwerkelijk is begonnen of dreigt te beginnen. Op dat ogenblik.
Deze handeling moet ook wederrechtelijk zijn (zonder rechtsbevoegdheid)
Het wettelijke voorschrift
Als we tijdens het uitvoeren van een wettelijke voorschrift een strafbaar feit begaan, geeft de
bepaling van artikel 42 Sr aan dat die handeling niet langer strafbaar is.
Het bevoegd gegeven ambtelijk bevel
Artikel 42 lid 1 Sr leert ons dat een verdachte niet strafbaar is indien hij is strijdt met een
strafbepaling handelt als dit het gevolg is van een bevoegd gegeven ambtelijk bevel.
Schulduitsluitingsgronden
De schulduitsluitingsgrond neemt de verwijtbaarheid weg. Hierbij is ded gedraging nogsteeds
niet rechtvaardig. We kunnen de verdachte alleen geen verwijt maken dat hij de gedraging
gepleegd heeft.
Ontoerekeningsvatbaar
Iemand die geestelijk gestoord is kan niet strafbaar worden gesteld.
Elke algemene abnormale psichische toestand komt in aanmerking voor artikel 39 Sr.
Gebrekkige ontwikkeling: ziet op die situaties dat je in je jeugd een psychische en/of
lichamelijke afwijking opliep, die in de loop van je leven aanwezig bleef.
Ziekelijke stoornissen zijn die afwijkende gedragingen die in de loop van het leven van de
´gestoorde´ zijn gaan optreden.
Tussen het strafbare feit en de afwijking moet een oorzakelijk verband bestaan.
Overmacht (psichische overmacht)
Bij psychische overmacht kijken we, in tegenstelling tot bij noodtoestand, naar de persoon van
de dader en naar de specifieke omstandigheden waaronder iemand tot de keuze komt een
strafbaar feit te plegen.
De dader kan zijn wil niet meer beinvloeden en enkel nog overgaan tot het plegen van het
strafbare feit. (vlot voorbeeld)
Noodweerexces
Allereerst moet er voor een succesvol beroep op noodweerexces ten minste van een
noodweersituatie sprake zijn geweest. Als extra vereiste moet daar dan nog bijkomen dat
sprake is geweest van een hevige gemoedsbeweging. (angst, vrees of radeloosheid).
Het onbevoegd gegeven ambtelijk bevel
Hierbij moet het gaan om, ´ondergeschikte die te goede trouw is´ en dat ook mocht zijn. Met
ondergeschikte word bedoeld iedereen die een bevel kan ontvangen. En met goede trouw
(strafuitsluitingsgronden)
Strafuitsluitingsgronden kunnen worden onderverdeeld in 2 dingen.
rechtvaardigheidsgronden en schulduitsluitingsgronden.
- Rechtvaardigheidsgronden neemt de wederrechtelijkheid van het gedrag weg.
- Schulduitsluitingsgronden neemt de schuld van de verdachte weg.
Een succesvol beroep op een van deze gronden leidt ertoe dat de voorwaarden voor
strafbaarheid niet is voldaan. De verdachte is niet strafbaar.
Geschreven strafuitsluitingsgronden
Deze zijn opgenomen in de wet.
Rechtvaardigheidsgronden:
1. De rechtvaardigende noodtoestand (overmacht) (art. 40 Sr)
2. De noodweer (art. 41 lid 1 Sr)
3. Het wettelijke voorschrift (art. 42 lid 1 Sr)
4. Het bevoegd gegeven ambtelijk bevel (art. 43 lid 1 Sr)
Schulduitsluitingsgronden:
1. De ontoereken(ingsvat)baarheid (art. 39 Sr)
2. De schulduitsluitende noodtoestand (psychische overmacht) (art. 40 Sr)
3. Het noodweerexces (art.41 lid 2 Sr)
4. Het onbevoegd gegeven ambtelijk bevel (art. 43 lid 2 Sr)
Ongeschreven strafuitsluitingsgronden
- afwezigheid van de materiele wederrechtelijkheid,
- afwezigheid van alle schuld (AVAS)
Figuur 5.1
Rechtvaardigheidsgronden
Overmacht (rechtvaardigende noodtoestand)
Onder bijzondere omstandigheden is een strafbare gedraging te rechtvaardigen. Er moet
sprake zijn van een gedraging die voortvloeit uit acute en concrete nood. Deze gedraging moet
ook gericht zijn op het opheffen van de acute en concrete noodsituatie.
Noodweer
Hiermee word bedoeld dat we ons onder bepaalde omstandigheden mogen verdedigen en
daarbij gepast geweld mogen gebruiken. De wet spreekt van ´de noodzakelijke verdediging
van eigen of eens anders lijf, eerbaarheid of goed tegen ogenblikkelijke wedderrechtelijke
aanranding´(art 41 lid 1 Sr).
, Ogenblikkelijke en wederrechtelijke aanranding
Een noodhandeling is pas toegestaan vanaf het moment dat de aanrandingshandeling
daadwerkelijk is begonnen of dreigt te beginnen. Op dat ogenblik.
Deze handeling moet ook wederrechtelijk zijn (zonder rechtsbevoegdheid)
Het wettelijke voorschrift
Als we tijdens het uitvoeren van een wettelijke voorschrift een strafbaar feit begaan, geeft de
bepaling van artikel 42 Sr aan dat die handeling niet langer strafbaar is.
Het bevoegd gegeven ambtelijk bevel
Artikel 42 lid 1 Sr leert ons dat een verdachte niet strafbaar is indien hij is strijdt met een
strafbepaling handelt als dit het gevolg is van een bevoegd gegeven ambtelijk bevel.
Schulduitsluitingsgronden
De schulduitsluitingsgrond neemt de verwijtbaarheid weg. Hierbij is ded gedraging nogsteeds
niet rechtvaardig. We kunnen de verdachte alleen geen verwijt maken dat hij de gedraging
gepleegd heeft.
Ontoerekeningsvatbaar
Iemand die geestelijk gestoord is kan niet strafbaar worden gesteld.
Elke algemene abnormale psichische toestand komt in aanmerking voor artikel 39 Sr.
Gebrekkige ontwikkeling: ziet op die situaties dat je in je jeugd een psychische en/of
lichamelijke afwijking opliep, die in de loop van je leven aanwezig bleef.
Ziekelijke stoornissen zijn die afwijkende gedragingen die in de loop van het leven van de
´gestoorde´ zijn gaan optreden.
Tussen het strafbare feit en de afwijking moet een oorzakelijk verband bestaan.
Overmacht (psichische overmacht)
Bij psychische overmacht kijken we, in tegenstelling tot bij noodtoestand, naar de persoon van
de dader en naar de specifieke omstandigheden waaronder iemand tot de keuze komt een
strafbaar feit te plegen.
De dader kan zijn wil niet meer beinvloeden en enkel nog overgaan tot het plegen van het
strafbare feit. (vlot voorbeeld)
Noodweerexces
Allereerst moet er voor een succesvol beroep op noodweerexces ten minste van een
noodweersituatie sprake zijn geweest. Als extra vereiste moet daar dan nog bijkomen dat
sprake is geweest van een hevige gemoedsbeweging. (angst, vrees of radeloosheid).
Het onbevoegd gegeven ambtelijk bevel
Hierbij moet het gaan om, ´ondergeschikte die te goede trouw is´ en dat ook mocht zijn. Met
ondergeschikte word bedoeld iedereen die een bevel kan ontvangen. En met goede trouw
