Samenvatting verbintenissenrecht - UHasselt

Hoorcolleges Verbintenissenrecht
Begripsbepaling verbintenis
Rechtsband tussen SE en SA
Artikel 5.1 BW
Rechtsband – schuldeiser en schuldenaar – uitvoering, indien nodig in rechte, eisen
Schuldeiser: gerechtigd, beschikt over schuldvordering | Schuldenaar: gehouden tot de
schuld
Voorbeelden
 Gevallen op skipiste – reddingsactie met helikopter: mogen ze u een factuur
opsturen?
➪ Schuldenaar: skiër | Schuldeiser: de redder
 Verschillende fietsen tijdens het fietsen in twee gebroken – constructiefout, men
heeft al die fietsen moeten terugroepen – mensen die fiets hebben gekocht of al
ongeval hebben gehad: massaclaim gestart om schadevergoeding te bekomen
➪ Schuldenaar: fietsenmaker | Schuldeiser: fietsers
 3M vervuiling van de grond d.m.v. PFOS: vissersbond klaagt over vervuiling water
➪ Schuldenaar: 3M | Schuldeiser: de vissersbond


1 persoon kan niet tegelijkertijd schuldeiser en schuldenaar zijn van eenzelfde verbintenis
➪ Schuldvermenging: figuur die ertoe leidt dat de schuld uitdooft
 Vb.: Moeder is schuldeiser t.a.v. jou voor een lening, maar doordat je
moeder sterft treedt je in haar voetsporen en wordt je schuldenaar
t.a.v. jezelf => schuldvermenging
Pluraliteit van rechtssubjecten
Wederkerig contract: contract waar de verbintenissen heen en weer gaan
 Je koopt een schilderij, waarvoor je een koopprijs moet betalen  je
wordt schuldeiser ten aanzien van het schilderij en schuldenaar ten
aanzien van de geldprijs
Quid pro quo: het ene voor het andere => er wordt een tegenprestatie vereist/verwacht
Afdwingbaarheid
Schuldeiser kan de nakoming van de verbintenis afdwingen wanneer niet wordt voldaan aan
de verplichtingen
Kan zowel in rechte (via de rechtbank) als buitengerechtelijk




1

,Onderscheid juridische en louter morele verbintenissen
Louter morele verbintenissen
 Sociale afspraken: je hebt met iemand afspreken en de persoon komt niet opdagen ->
je kan hiermee niet naar de rechter stappen
 Gentlemen’s agreement: je werkt op een advocatenkantoor en je krijgt de
mogelijkheid om op kosten van het kantoor in de VS een bijkomende studie te doen,
met de afspraak om erna terug voor hen te werken => is niet juridisch afdwingbaar /
regeerakkoord is ook een niet-juridisch afdwingbare ‘afspraak’
Natuurlijke verbintenissen (art. 5.2 BW)
 Uitvoering v/d prestatie kan enkel vrijwillig gebeuren, maar als de schuldenaar de
prestatie zonder vergissing of dwang uitvoert, kan hij geen restitutie vragen. Wanneer
deze verbintenis voorts wordt erkend, wordt het een juridische verbintenis
➪ Betalen studiegeld: in principe zijn ouders verplicht om studiegeld te betalen –
ze moeten tot 18 jaar instaan voor het onderhoud en dit loopt verder indien
de kinderen verder studeren (eerste studie) = wettelijke
onderhoudsverplichting
Indien de grootouders zich over u ontfermen: zij hebben geen juridisch
afdwingbare onderhoudsverplichting, maar indien ze dit vrijwillig doen,
kunnen ze dit niet terugvorderen – dit is omgezet in een juridische verbintenis
Rechtsband tussen rechtssubjecten
Verbintenissen hebben betrekking op persoonlijke rechten – onderscheiden zich van zakelijke
rechten
Intern
Een persoonlijk recht creëert een verhouding tussen personen -> je hebt zeggenschap over
een ander
➪ Vb.: een verhouding tussen huurder en verhuurder
➪ NUANCE: indirect betrekking op rechtsobject -> recht huurder op ongestoord genot
Een zakelijk recht creëert een verhouding tussen persoon en zaak
➪ Vb.: eigendomsrecht – je hebt recht op het goed dat jouw eigendom is
➪ NUANCE: rechtsband tussen rechtssubjecten: blote eigenaar en vruchtgebruiker
Extern
Zakelijke rechten gelden erga omnes => die kan je inroepen tegen eenieder
Persoonlijke rechten kunnen niet per sé aan alle derden worden tegengeworpen => de
rechten en plichten kennen een relativiteit: er is een vorm van tegenwerpelijkheid aan
derden, maar niet van die aard zoals bij zakelijke rechten




2

, Soorten verbintenissen
Onderscheid 1: voorwerp v/d prestatie
Art. 5.46, lid 1 BW
 Verbintenissen om te doen
➪ Aannemer bij de bouw: moeten het werk opleveren, moet de architect zorgen
 Verbintenissen om niet te doen
➪ Kinesitherapeuten in groepspraktijk: indien starten in groepspraktijk – in
contract een niet-concurrentiebeding zodat wanneer hij zelfstandig verder
gaat, hij zich niet binnen een bepaalde straal vestigt.
 Verbintenissen om te geven
➪ Een bepaald zakelijk recht overdragen, bv. de eigendom over een laptop
overdragen
 Verbintenissen om te garanderen
➪ Borgcontract: lening aangaan voor een bepaald bedrag, bank vraagt borg voor
zekerheid – ouders borg laten staan voor het bedrag zodat de bank zich bij
niet-nakoming op de ouders kan verhalen
Onderscheid 2: Resultaats- en inspanningsverbintenis
Art. 5.72 BW
Resultaatsverbintenis: men gaat zich verbinden tot een bepaald resultaat – SA belooft de SE
een bepaald resultaat.
➪ Chirurg verbindt zicht ertoe om de juiste knie te opereren
➪ Een advocaat verbindt zich ertoe om bv. dagvaardingen of hoger beroep tijdig
in te dien of aan te tekenen
Inspanningsverbintenis: er kan geen resultaat worden geëist, dus gaat men zich verbinden om
alle inspanningen te leveren die kunnen worden verwacht van een normaal, voorzichtig en
redelijk persoon.
➪ Chirurg kan niet beloven dat het herstel door de operatie 100% is, maar
verbindt zich ertoe een zo goed mogelijke operatie te doen.
➪ Een advocaat kan niet beloven dat hij een vrijspraak krijgt, maar kan wel
beloven er alles aan te doen
Inhoudsbepalend beding: men gaat de inhoud van de verbintenis vastleggen, met name of
dit een resultaats- of inspanningsverbintenis is.
Rechter kan oordelen dat dit een vermomd bevrijdingsbeding is: men gaat iets vastleggen als
inspanningsverbintenis wat eigenlijk een resultaatsverbintenis behoort te zijn, om zich te
bevrijden van zijn latere aansprakelijkheid bij het niet bereiken.
Determinerend element gehanteerd door rechters: indien er een alea is (een kans dat het
resultaat niet met zekerheid behaald kan worden) -> inspanningsverbintenis




3

, Bronnen van verbintenissen
Art. 5.3 BW
 Rechtshandeling: een bedoeling/handeling om rechtsgevolg te creëren – de wil om
rechtsgevolgen te creëren (art. 1.3 BW)
➪ Meerzijdige rechtshandeling (contract)
 Meerzijdige wilsuiting: voor een contract is een meerzijdige
rechtshandeling vereist
➪ Eenzijdige rechtshandeling: één persoon die zijn wil uit om verbonden te zijn
 Voor een verbintenis kan een eenzijdige rechtshandeling volstaan –
hiermee kan een verbintenis ontstaan
 Ouders doen belofte om een beloning te geven voor de tip om
hun dochter terug te vinden: dit is reeds een verbintenis om
uiteindelijk het bedrag te betalen
 De wet: rechtsfeiten waarvan de rechtsgevolgen niet gewild zijn, maar waaraan de
wet rechtsgevolgen koppelt
➪ Buitencontractuele aansprakelijkheid
 Men wordt aansprakelijk wanneer door een bepaalde fout schade
wordt veroorzaakt aan iemand – je wordt aansprakelijk voor de schade
die door jouw fout is ontstaan
 3M - foutaansprakelijkheid
➪ Oneigenlijk contract
 Vermogensverschuiving zonder dat er een reden toe was
 Het is geen contract, maar er worden rechtsgevolgen aan gekoppeld
die lijken op een contract
 De reddingsoperatie is een voorbeeld van zaakwaarneming
Art. 5.3 BW is geen limitatieve lijst van bronnen – er kan nog aan worden toegevoegd
 Bv.: vertrouwensleer => je roept een schijn op, waarop de ander rechtmatig gaat
vertrouwen -> er kan in bepaalde gevallen gevolgen aan gekoppeld worden

Contractsvrijheid (Algemeen)
Voorbeeld: herenhuis in Leuven gekocht om koten te verhuren – dochter in het eerste jaar wil
daar ook op kot. Dochter zou liefst hebben dat de andere koten alleen maar aan meisjes
worden verhuurd. Annonce: ‘Koten te huur: enkel meisjes’.
Voorbeeld: Vlaams Belang wil activiteit organiseren en dingen verkopen. Ze willen daarvoor
Payconiq gebruiken, maar de bank weigert dat omdat ze niet geassocieerd willen worden.
Voorbeeld: Metekindje voor nieuwjaar abonnement cadeau gedaan voor tijdschrift met
partituren (speelt piano). Na een jaar telefoon van metekind: factuur gekregen dat er
automatische verlenging is (stilzwijgend) en niet op tijd laten weten dat ze niet wil verlengen.




4