STRAFPROCESRECHT
Nieuwe minister van justitie: Annelies Verlinden
Nieuwe minister van binnenlandse zaken: Bernard Quintin
HOOFDSTUK 1: INLEIDING
Strafprocesrecht = formele strafrecht; de manier waarop de overheid het
strafrecht correct moet toepassen.
Accusatoir rechtssysteem (Romeinse tijd)
Mondeling
Openbaar
Tegensprekelijk
Bv.: kopie van verhoor
Strafprocesrecht = gemengd systeem.
Het inquisiatoir in het stadium van het
onderzoek en accusatoir in het stadium
van de berrechting.
Inquisitoir systeem (inquisitie)
Schriftelijk
Geheim
Niet-tegensprekelijk
Bv.: conclusietermijn, proces achter gesloten deuren
HOOFDSTUK 2: VORDERINGEN DIE UIT HET MISDRIJF ONTSTAAN.
Uit een misdrijf ontstaan 2 vorderingen: enerzijds een strafvordering (aan
maatschappij), anderzijds een burgerlijke vordering (aan burger).
Openbaar ministerie
Parket – bij de correctionele rechtbank en de politierechtbank
Parket Generaal – bij het Hof van Beroep
Arbeidsauditoraat – bij de arbeidsrechtsbank
Procureur Generaal – bij het Hof van Cassatie
Federaal Parket (stel dat zij een dossier hebben waar het zwaartepunt is in
Brugge, dan zal dit een Brugse onderzoeksrechter zijn. Want je hebt geen
federale onderzoeksrechter en ook geen federale rechtbank)
Europees Parket (Vooral fraudezaken binnen de Europese Unie)
Parket verkeersveiligheid (houdt zich bezig met opvolging
inningsproceduren … zie pwp)
Parket = Hiërarchisch en ‘een en ondeelbaar’
= het is perfect mogelijk om voor elkaar in te vallen.
Enkel zo voor OM, niet voor rechters!!
College van Procureurs-generaal
Samengesteld uit Procureurs-generaal Hoven van Beroep (5 Hoven v
Beroep in België, dus 5 Procureurs-generaal)
, Taak = advies aan de minister van Jusititie omtrent strafrechtelijk beleid
Strafvordering instelling
Bij de onderzoeksrecter = gerechtelijk onderzoek
Bij de strafrechter
Buitengerechtelijke afhandeling – alternatieve afhandeling
Een minister kan nooit zeggen aan het OM dat iets niet vervolgd mag worden.
Inmenging op negatief vlak door hem in het juridisch systeem is volgens de
grondwet verboden. (mag wel zeggen dat iets wel moet vervolgd worden)
14 parketten van de Procureur des konings
Parket West-Vlaanderen, afdeling Brugge
Parket West-Vlaanderen, afdeling Veurne
Parket West-Vlaanderen, afdeling Kortrijk
Parket West-Vlaanderen, afdeling Ieper
Burgerlijke partij = uitzondering op het monopolie van het OM
Burgerlijke partijstelling voor de onderzoeksrechter
Rechtstreeks dagvaarding
Burgerlijke partijstelling voor de onderzoeksrechter
→ Wanneer het OM je zaak zou seponeren kan je als burger naar de
onderzoeksrechter stappen
Rechtstreekse dagvaarding
→ Rechtstreeks naar de strafrechter
Voorbeeld: Herman Brusselmans
Onlangs voor de rechtbank gekomen naar aanleiding van een column in de Humo
over de oorlog in Gaza.
Hij zei dat hij alle Joden zou doodschieten.
De Joodse gemeenschap (degene die vonden dat ze benadeeld werden) heeft de
burgerlijke partij (= joodse gemeenschap) de racisme-wet rechtstreeks
dagvaarden voor de rechtbank.
Dit is een wettelijke mogelijkheid, typisch voor deze zittingen nam het OM het
standpunt in dat er vrijspraak aangevraagd moest worden omdat ze vonden dat
er geen sprake was van aanzet tot haat.
Louter ongepaste satire, maar er is persvrijheid, dus er was géén sprake van
misdrijf dus het OM kon vrijspraak pleiten.
Voorbeeld: Acid
Een rechtstreekse dagvaarding voor de rechtbank, het OM heeft hier dus afstand
van genomen, maar de burgerlijke partij heeft wel de mogelijkheid om zelf hun
zaak voor de strafrechter te brengen.
Er was aangeboden om een gunstmaatregel te krijgen, ze hebben zich hiertegen
verzet en dan kwam de veroordeling tot een werkstraf.
Tegen wie wordt de strafvordering uitgeoefend?
De strafvordering wordt ingesteld tegen
Een natuurlijk persoon
Een rechtspersoon
,Het openbaar ministerie kan op verschillende manieren kennis krijgen van een
misdrijf
Van ambtswege
Via aangifte
Via een klacht
Merendeel gebeurt via aangifte/ klacht bij de politie
Politie acteert de klacht en gaat bepaalde onderzoeksmaatregelen stellen,
maar ze mogen geen strafvordering instellen, ze zijn enkel bevoegd om
bepaalde onderzoeken te stellen.
Leden van federale kamers en gemeenschaps- en gewestraden. (=
parlementsleden)
Leden genieten van:
Parlementaire onverantwoordelijkheid (uiten van mening)
Parlementair onschendbaarheid (geen aanhouding, verwijzing of
dagvaarding voor Hof of Rechtsbank zonder toestemming van assemblee)
bv.: Dries van Langehove
o Geldt niet op heterdaad bv.: Bernard Wesphael (Waalse minister)
Prejudicieel geschil of prejudiciële vraag
= rechtsvraag aanhangig maken bij een ander rechtscollege omwille van een
vraag of een geschil. (de vraag ontstaat tijdens strafprocedure)
Voorbeeldvraag: vraag aan grondwettelijk hof of een wetsartikel de grond
schendt
Voorbeeldgeschil: discussie over eigendomsrecht
Verval van de strafvordering – definitief (pag. 36)
Overlijden – ontbinding vereffening rechtspersoon (art. 20 V.T.Sv.)
o Kan eventueel BURGERLIJK verdergezet worden tegen nabestaanden
(diefstal)
Amnestie (door het geven van amnestie is het feit dat vervolgd wordt/ zou
kunnen worden, geen misdrijf meer)
Opheffing strafwet (= het opheffen van de strafwet => legaliteitsbeginsel
bv. overspel)
Minnelijke schikking (opheffing door afbetaling)
Bemiddeling in strafzaken
Dading ( een transactie of akkoord tot het betalen van een geldsom)
Onmiddellijke inning
Administratieve geldboete
Gerechtelijk gewijse – ‘non bis in idem’
o Maakt dat de strafvordering vervalt
o Als iemand veroordeelt/ vrijgesproken werd voor bepaalde feiten
kan men hem niet een tweede keer voor dezelfde feiten vervolgen
Mogelijkheden voor de benadeelde (belangrijk!)
Burgerlijke partijstelling voor de correctionele rechtbank
o Doel: schadevergoeding
Klacht met burgerlijke prijsstelling bij de onderzoeksrechter
o Bv. als een feit niet vervolgd wordt door OM. Dan kan hij deze klacht
indienen
o = correctie op keuzevrijheid van OM om iets niet te vervolgen
, Rechtstreeks dagvaarden voor de correctionele rechtbank
o Bv. acid
Burgerlijke vordering instellen bij een burgerlijke rechtbank
Verjaring van de strafvordering (belangerijk!) niet uit boek kennen want niet
meer goed!
= termijn waarbinnen de strafvordering moet beëindigd worden, anders vervalt
ze.
De verjaring is van openbare orde en moet dus ambtshalve ingeroepen worden.
Werd veel verandert omdat ze er wouden voor zorgen dat de feiten van de
bende van Nijvel niet zouden verjaren.
Indien de strafvordering nog niet verjaard is op het ogenblik van
inwerkintreding van de wet dan moet de verjaring opnieuw berekend
worden volgens de nieuwe wetsbepalingen
o Dus
Op 28 april 2024 zullen alle niet-verjaarde strafvorderingen
die voor de vonnisrechter aanhangig zijn principieel niet
langer kunnen verjaren. (nieuwe wet zegt dat eens iets voor
de rechtbank aanhangig is, dan kan het niet meer verjaren)
Alle niet verjaarde strafvervolgingen die zich nog in een
onderzoeksfase bevinden zullen verjaren volgens de nieuwe
termijn.
Als de verjaring gestuit wordt, stopt deze met lopen, maar op de dag van de
stuiting begint een nieuwe termijn te lopen die gelijk is aan de originele termijn.
Bijgevolg kan de verjaring dus enkel gestuit worden tijdens de oorspronkelijke
termijn, daarna niet meer, zodat een verjaringstermijn maximaal verdubbeld kan
worden.
Als de verjaringstermijn geschorst wordt, begint géén nieuwe termijn te lopen!
Op het ogenblik van de schorsing stopt de verjaring, maar na de schorsing begint
de termijn opnieuw te lopen voor het resterende gedeelte van de termijn.
Schorsing is de tijdelijke stilstand van de verjaring, waarbij de verjaringstermijn
verlengd wordt met een periode gelijk aan die schorsing.
Drie krachtlijnen
1. Aanpassing eindpunt verjaringstermijn
a. Oude verjaringsregime
i. Afhandelingsverjaring
ii. De gerechtelijke autoriteiten meoten binnen de
verjaringstermijn de strafrechtelijke vervolging tot een
definitief einde brengen.
b. Nieuwe verjaringsregime
i. Berechtingsverjaring
ii. De gerechtelijke autoriteiten moeten er binnen de
verjaringstermijn in slagen d estrafzaak aanhangig te maken
bij de vonnisrechter, van zodra dit gebeurd is, loopt de
verjaring niet meer
2. Afschaffing stuiting en inperking schorsing
Nieuwe minister van justitie: Annelies Verlinden
Nieuwe minister van binnenlandse zaken: Bernard Quintin
HOOFDSTUK 1: INLEIDING
Strafprocesrecht = formele strafrecht; de manier waarop de overheid het
strafrecht correct moet toepassen.
Accusatoir rechtssysteem (Romeinse tijd)
Mondeling
Openbaar
Tegensprekelijk
Bv.: kopie van verhoor
Strafprocesrecht = gemengd systeem.
Het inquisiatoir in het stadium van het
onderzoek en accusatoir in het stadium
van de berrechting.
Inquisitoir systeem (inquisitie)
Schriftelijk
Geheim
Niet-tegensprekelijk
Bv.: conclusietermijn, proces achter gesloten deuren
HOOFDSTUK 2: VORDERINGEN DIE UIT HET MISDRIJF ONTSTAAN.
Uit een misdrijf ontstaan 2 vorderingen: enerzijds een strafvordering (aan
maatschappij), anderzijds een burgerlijke vordering (aan burger).
Openbaar ministerie
Parket – bij de correctionele rechtbank en de politierechtbank
Parket Generaal – bij het Hof van Beroep
Arbeidsauditoraat – bij de arbeidsrechtsbank
Procureur Generaal – bij het Hof van Cassatie
Federaal Parket (stel dat zij een dossier hebben waar het zwaartepunt is in
Brugge, dan zal dit een Brugse onderzoeksrechter zijn. Want je hebt geen
federale onderzoeksrechter en ook geen federale rechtbank)
Europees Parket (Vooral fraudezaken binnen de Europese Unie)
Parket verkeersveiligheid (houdt zich bezig met opvolging
inningsproceduren … zie pwp)
Parket = Hiërarchisch en ‘een en ondeelbaar’
= het is perfect mogelijk om voor elkaar in te vallen.
Enkel zo voor OM, niet voor rechters!!
College van Procureurs-generaal
Samengesteld uit Procureurs-generaal Hoven van Beroep (5 Hoven v
Beroep in België, dus 5 Procureurs-generaal)
, Taak = advies aan de minister van Jusititie omtrent strafrechtelijk beleid
Strafvordering instelling
Bij de onderzoeksrecter = gerechtelijk onderzoek
Bij de strafrechter
Buitengerechtelijke afhandeling – alternatieve afhandeling
Een minister kan nooit zeggen aan het OM dat iets niet vervolgd mag worden.
Inmenging op negatief vlak door hem in het juridisch systeem is volgens de
grondwet verboden. (mag wel zeggen dat iets wel moet vervolgd worden)
14 parketten van de Procureur des konings
Parket West-Vlaanderen, afdeling Brugge
Parket West-Vlaanderen, afdeling Veurne
Parket West-Vlaanderen, afdeling Kortrijk
Parket West-Vlaanderen, afdeling Ieper
Burgerlijke partij = uitzondering op het monopolie van het OM
Burgerlijke partijstelling voor de onderzoeksrechter
Rechtstreeks dagvaarding
Burgerlijke partijstelling voor de onderzoeksrechter
→ Wanneer het OM je zaak zou seponeren kan je als burger naar de
onderzoeksrechter stappen
Rechtstreekse dagvaarding
→ Rechtstreeks naar de strafrechter
Voorbeeld: Herman Brusselmans
Onlangs voor de rechtbank gekomen naar aanleiding van een column in de Humo
over de oorlog in Gaza.
Hij zei dat hij alle Joden zou doodschieten.
De Joodse gemeenschap (degene die vonden dat ze benadeeld werden) heeft de
burgerlijke partij (= joodse gemeenschap) de racisme-wet rechtstreeks
dagvaarden voor de rechtbank.
Dit is een wettelijke mogelijkheid, typisch voor deze zittingen nam het OM het
standpunt in dat er vrijspraak aangevraagd moest worden omdat ze vonden dat
er geen sprake was van aanzet tot haat.
Louter ongepaste satire, maar er is persvrijheid, dus er was géén sprake van
misdrijf dus het OM kon vrijspraak pleiten.
Voorbeeld: Acid
Een rechtstreekse dagvaarding voor de rechtbank, het OM heeft hier dus afstand
van genomen, maar de burgerlijke partij heeft wel de mogelijkheid om zelf hun
zaak voor de strafrechter te brengen.
Er was aangeboden om een gunstmaatregel te krijgen, ze hebben zich hiertegen
verzet en dan kwam de veroordeling tot een werkstraf.
Tegen wie wordt de strafvordering uitgeoefend?
De strafvordering wordt ingesteld tegen
Een natuurlijk persoon
Een rechtspersoon
,Het openbaar ministerie kan op verschillende manieren kennis krijgen van een
misdrijf
Van ambtswege
Via aangifte
Via een klacht
Merendeel gebeurt via aangifte/ klacht bij de politie
Politie acteert de klacht en gaat bepaalde onderzoeksmaatregelen stellen,
maar ze mogen geen strafvordering instellen, ze zijn enkel bevoegd om
bepaalde onderzoeken te stellen.
Leden van federale kamers en gemeenschaps- en gewestraden. (=
parlementsleden)
Leden genieten van:
Parlementaire onverantwoordelijkheid (uiten van mening)
Parlementair onschendbaarheid (geen aanhouding, verwijzing of
dagvaarding voor Hof of Rechtsbank zonder toestemming van assemblee)
bv.: Dries van Langehove
o Geldt niet op heterdaad bv.: Bernard Wesphael (Waalse minister)
Prejudicieel geschil of prejudiciële vraag
= rechtsvraag aanhangig maken bij een ander rechtscollege omwille van een
vraag of een geschil. (de vraag ontstaat tijdens strafprocedure)
Voorbeeldvraag: vraag aan grondwettelijk hof of een wetsartikel de grond
schendt
Voorbeeldgeschil: discussie over eigendomsrecht
Verval van de strafvordering – definitief (pag. 36)
Overlijden – ontbinding vereffening rechtspersoon (art. 20 V.T.Sv.)
o Kan eventueel BURGERLIJK verdergezet worden tegen nabestaanden
(diefstal)
Amnestie (door het geven van amnestie is het feit dat vervolgd wordt/ zou
kunnen worden, geen misdrijf meer)
Opheffing strafwet (= het opheffen van de strafwet => legaliteitsbeginsel
bv. overspel)
Minnelijke schikking (opheffing door afbetaling)
Bemiddeling in strafzaken
Dading ( een transactie of akkoord tot het betalen van een geldsom)
Onmiddellijke inning
Administratieve geldboete
Gerechtelijk gewijse – ‘non bis in idem’
o Maakt dat de strafvordering vervalt
o Als iemand veroordeelt/ vrijgesproken werd voor bepaalde feiten
kan men hem niet een tweede keer voor dezelfde feiten vervolgen
Mogelijkheden voor de benadeelde (belangrijk!)
Burgerlijke partijstelling voor de correctionele rechtbank
o Doel: schadevergoeding
Klacht met burgerlijke prijsstelling bij de onderzoeksrechter
o Bv. als een feit niet vervolgd wordt door OM. Dan kan hij deze klacht
indienen
o = correctie op keuzevrijheid van OM om iets niet te vervolgen
, Rechtstreeks dagvaarden voor de correctionele rechtbank
o Bv. acid
Burgerlijke vordering instellen bij een burgerlijke rechtbank
Verjaring van de strafvordering (belangerijk!) niet uit boek kennen want niet
meer goed!
= termijn waarbinnen de strafvordering moet beëindigd worden, anders vervalt
ze.
De verjaring is van openbare orde en moet dus ambtshalve ingeroepen worden.
Werd veel verandert omdat ze er wouden voor zorgen dat de feiten van de
bende van Nijvel niet zouden verjaren.
Indien de strafvordering nog niet verjaard is op het ogenblik van
inwerkintreding van de wet dan moet de verjaring opnieuw berekend
worden volgens de nieuwe wetsbepalingen
o Dus
Op 28 april 2024 zullen alle niet-verjaarde strafvorderingen
die voor de vonnisrechter aanhangig zijn principieel niet
langer kunnen verjaren. (nieuwe wet zegt dat eens iets voor
de rechtbank aanhangig is, dan kan het niet meer verjaren)
Alle niet verjaarde strafvervolgingen die zich nog in een
onderzoeksfase bevinden zullen verjaren volgens de nieuwe
termijn.
Als de verjaring gestuit wordt, stopt deze met lopen, maar op de dag van de
stuiting begint een nieuwe termijn te lopen die gelijk is aan de originele termijn.
Bijgevolg kan de verjaring dus enkel gestuit worden tijdens de oorspronkelijke
termijn, daarna niet meer, zodat een verjaringstermijn maximaal verdubbeld kan
worden.
Als de verjaringstermijn geschorst wordt, begint géén nieuwe termijn te lopen!
Op het ogenblik van de schorsing stopt de verjaring, maar na de schorsing begint
de termijn opnieuw te lopen voor het resterende gedeelte van de termijn.
Schorsing is de tijdelijke stilstand van de verjaring, waarbij de verjaringstermijn
verlengd wordt met een periode gelijk aan die schorsing.
Drie krachtlijnen
1. Aanpassing eindpunt verjaringstermijn
a. Oude verjaringsregime
i. Afhandelingsverjaring
ii. De gerechtelijke autoriteiten meoten binnen de
verjaringstermijn de strafrechtelijke vervolging tot een
definitief einde brengen.
b. Nieuwe verjaringsregime
i. Berechtingsverjaring
ii. De gerechtelijke autoriteiten moeten er binnen de
verjaringstermijn in slagen d estrafzaak aanhangig te maken
bij de vonnisrechter, van zodra dit gebeurd is, loopt de
verjaring niet meer
2. Afschaffing stuiting en inperking schorsing
