TELEVISIESTUDIES
INTRODUCTIE TELEVISIE-STUDIES
TELEVISIE ALS MEDIUM
- Televisie is nog steeds iets sociaals, we hebben daar gesprekken over
- Vroeger kwamen we nog meer samen om ernaar te kijken, was echt
sociale activiteit
TELEVISIESTUDIES
TELEVISIE? (op verschillende manieren naar tv kijken)
- Een technologie? (uitzicht, signalen ontvangen, kanalen, wereldwijde
zenders, zorgt ook voor sociale en esthetische verandering)
- Een vorm van cultuur? (wereldwijde zenders)
- Een (des)informatiebron? (nieuws binnenkrijgen)
- Een manier om verhalen te vertellen? (fictie)
- Een vorm van sociale connectiviteit? (vroeger keken ze echt samen, nu elk
apart op een scherm in huis)
- Een homogeen, afgebakend terrein? (vroeger wel, nu niet meer, veel
zenders, streamingdiensten (films van netflix kijken op tv? Tov quiz van vrt
op tv) waarom noemen we iets tv en iets anders niet? Interessante
mengvormen in de toekomst?)
- Geen entiteit: (politiek-)economisch, technologisch, sociaal, psychologisch,
cultureel, esthetisch (sociale component ook meebepaald door wat zijn de
technologische componenten waarmee we tv kunnen kijken, allemaal
verweven)
- Maar een ‘site’ (= plaats waar iets gebeurt, wij gaan kijken wat er gebeurt,
maatschappelijke en esthetieke dingen komen samen en worden door
miljoenen mensen anders geïnterpreteerd: wat betekent cultuur etc)
- “The point at which numerous issues and processes intersect and inflect
one another” (Wasko, 2009)
- “A switchboard through which streams of information, power and control
flow unevenly” (Wasko, 2009) (bepaalde dingen worden getoond, anderen
niet, daardoor zijn meest onschuldige rubriekjes ook belangrijk (bv
karrewiet is zeer belangrijke info bron voor kinderen)
- Wat op dat moment aan het gebeuren is komt je woonkamer binnen, dat
blijft heel belangrijk
- Tv is belangrijk, heeft cinema niet gedood, politici worden celebrity (en
omgekeerd) (vervaging politiek en spektakel is dankzij tv, publiek
informeren en niet te saai maar verliezen nuance etc)
TELEVISIEGESCHIEDENIS
- Geschiedenis van het medium
o Technologie
o Sociaal en cultureel
o Politieke-economisch
TELEVISIE: 1930-1940
- Nog geen televisie in België (was een complex iets om uit te zenden,
moest nationaal beslist worden om te doen)
- Nog geen massamedium (technologie was duur)
, - Spektakel en publiek kijken (mensen gingen bij elkaar kijken)
- Buitenopnames (cfr. kroning van King George VI in 1937, Wimbledon)
(mensen kunnen live zien wat er gebeurt aan de andere kant van de
wereld is pas sinds hier (niet fotografie), sport was van in begin al
belangrijk (iets willen live meemaken))
- Ontwikkeling van structuur (cfr. centrale productie) (1 centraal punt zal het
doen (wat gaan we tonen, wat is interessant) wordt gecentraliseerd door
overheid)
- Idee van universele toegang (utopisch idee: iedereen kan tv kijken)
- Vrijetijdsbesteding (het volk opleiden, bezighouden, op een manier dat
gecontroleerd kan worden)
- Naar model van de radio: informeren, realtime (nieuws centraal)
- Jaren 40: paniek: disruptie van gezin, … (entertainment bepalen en uit
educatief oogpunt (stijf AN accent bv))
- > Entertainment
TELEVISIE: 1950-1960
- Daling kostprijs televisietoestellen
- Materialisering van welvaart, status, … (hogere welvaart, kan meer geld
uitgeven aan entertainment)
- 1953: eerste Belgische televisie-uitzendingen (BRT valt uiteen in Franstalig
en Nederlandstalig)
- NIR (Nationaal Instituut voor de Radio-omroep)
- Vanaf 1960: BRT: Belgische Radio- en Televisieomroep
- Eerste uitzending: wat gebeurt er in de wereld waar mensen niet bij
kunnen zijn maar wel willen zien
- Promotie van democratie en burgerschap (koning is daar en voeding ding,
hoe ze moeten eten)
- Uitzending kroning Queen Elizabeth II in 1953, Expo 58 (grote events
waren de kern van tv op dat moment)
- GB: openbreken monopolie van de staat (beleidsverklaring van overheid
(connectie tussen politiek en tv))
- Rest van Europa: sterke PSB monopolies
o PSB: public service broadcasting
o Wat moet een openbare omroep doen? Staan zij in voor vernieuwing
en experiment of net niet?
- Formats: quiz, one-off dramas (film gwn voor op tv en niet in cinema of
nadien nog te kijken), variety, westerns, soaps, sport
o Heel veel van wat we nu nog kennen
- Heel hoge kijkcijfers, zeker voor ‘gebeurtenissen’ (er is geen gedeelde
hype zoals vroeger (als er zaterdagavond op tv iets was, had iedereen het
gezien en konden ze erover meepraten))
TELEVISIE: 1960-NU
- 1989: oprichting VTM
- ~2000: afstandbediening
- 2004: Sporza
- 2008: digitale tv (opnemen, terugspoelen, uitgesteld kijken, …)
- 2012: Ketnet wordt losgekoppeld van Canvas
- ~2013: streaming (eigen Netflixproducties: House of Cards)
- ‘Peak TV’ (John Landgraf)
- ‘Golden Age of Television’
- 2019: Disney+, 2020: Streamz
- Nu: streamingdiensten op tv EN tv op smartphones, tablets, …
, - Vrt blijft toch belangrijker dan VTM en Play4, ze hebben grote
programma’s nodig om mensen te laten kijken zoals De Mol bv
- Vrt moet wel mee moderniseren, zeker als vtm dat ook doet
- Minder zappen zoals nu, omdat je geen afstandsbediening had, dus je
bleef langer naar programma’s kijken
Gray, J. & Lotz, A.D. (2012). Introduction: Why television studies,
why now? In J. Gray & A.D. Lotz (Eds.) Television Studies (pp. 1-
25). Cambridge: Polity Press.
- Genealogie van televisiestudies
- Televisiestudies is meer een ‘approach’ dan een ‘veld’
- 3 benaderingen aan de grondslag:
o Sociaalwetenschappelijk
o Humanities (Letteren en Wijsbegeerte)
o Cultural studies
- 1930: groeiende aandacht voor populaire cultuur, maar vanuit angst en
argwaan
o Massamedia is ‘slecht’ en verziekt ‘het volk’
- 1940/1960: Sociaal-wetenschappelijke benadering (1)
o Nasleep WOII: focus op propaganda en ideeën van ‘het volk’
o Effecten
o ‘Mean world syndrome’ – Gerbner (niet als je veel geweld ziet dat je
zelf gewelddadig gaat worden, wel als je veel geweld ziet dat je gaat
denken dat de wereld zo slecht is)
o Belangrijk want: negatief/pessimistisch, maar wel als eerste tv
onderzocht (tv werpt overdreven negatief beeld op de wereldn wat
wordt er getoond op tv en wat is de maatschappelijk rol?)
- 1960: uses and gratifications-benadering (waarom kijken mensen tv, wat
halen ze eruit en wat zijn hun drijfveren (gebruiken en behoeften))
o Eerste belangrijke stap naar actievere audience
- Focus vaak VS en VK (er is al langer een tv en nationaal plan)
o In deze cursus: België (Vlaanderen)
- 1970: Humanitiesbenadering (2): literatuur (en film) (kunstliteratuur en
filosofie)
o Hoge literatuur – ‘lage’ televisie?
Is televisie zoals radio, zoals film of zoals literatuur?
Horace Newcomb - TV: The Most Popular Art
Raymond Williams - Television: Technology and Cultural Form
John Fiske & John Hartley - Reading Television
o Belangrijk want: kritisch zoeken naar betekenis
- 1970: feminist studies (binnen humanities) (later ook queer studies)
o Niet alleen over de grote ‘nationale’ thema’s (propaganda, oorlog,
veiligheid)
o Persoonlijke is politiek: representatie van identiteiten en praktijken
(gender, religie, klasse, maar ook plezier, …)
- 1980: cultural studies-benadering (3)
o Birmingham (Stuart Hall, Raymond Williams)
Relatie televisie, media en maatschappij
Sociaalkritisch
Geen judgement (te weinig?)
- Neo-marxistische kijk op populaire cultuur (incl. tv)
- Identiteit, macht, media
, - Publiek! Encoding, decoding (het is niet omdat iets op tv wordt getoond,
dat het publiek dat zomaar gaat overnemen)
- Belangrijk want: televisie en publiek serieus nemen als sociale en culturele
betekenisdragers
- 1990: echte establishment van televisiestudies
- Met respect en fascinatie voor medium
- Live event: ‘witnessing the world’ (wat gebeurt er in de wereld en hoe
kunnen we het thuis halen)
- Regionaal, nationaal en transnationaal (wereld in bredere zin)
- Hybridity van televisie (gaat bestaande kunstvormen samenbrengen, gaat
andere media vormen en kunstvormen steunen)
- ‘Hungry medium’
- Slorpt andere vormen op: live concert, …
- Concept van flow
- Programma’s volgen op elkaar, mensen zappen, …
- Thuis, maar toch collectief
o ‘The television medium sits between domestic familiarity and a
spectacular world of celebrity’
- Van lineair naar digitaal
- Van massa naar individueel
o Actieve kijker
IS ER EEN TOEKOMST VOOR DE TELEVISIE-INDUSTRIE?
EEN POLITIEK-ECONOMISCH PERSPECTIEF OP TELEVISIE
HISTORIE
- Tussen +:- 1950 en +/- 2010 verandert en groeit het televisieaanbod
constant, maar
o Concept van lineaire televisie blijft onveranderd
Schauerte et al.: “a real-time television service that
broadcasts a continuous stream of scheduled programs in a
one-to-many model, constitutes the traditional way of
watching TV” (2021, p. 267).
- Sinds +/- 2010
o Televisie en internet
o Streamingdiensten
o Non-lineair
ENKELE CIJFERS
- Digimeter 2024
INTRODUCTIE TELEVISIE-STUDIES
TELEVISIE ALS MEDIUM
- Televisie is nog steeds iets sociaals, we hebben daar gesprekken over
- Vroeger kwamen we nog meer samen om ernaar te kijken, was echt
sociale activiteit
TELEVISIESTUDIES
TELEVISIE? (op verschillende manieren naar tv kijken)
- Een technologie? (uitzicht, signalen ontvangen, kanalen, wereldwijde
zenders, zorgt ook voor sociale en esthetische verandering)
- Een vorm van cultuur? (wereldwijde zenders)
- Een (des)informatiebron? (nieuws binnenkrijgen)
- Een manier om verhalen te vertellen? (fictie)
- Een vorm van sociale connectiviteit? (vroeger keken ze echt samen, nu elk
apart op een scherm in huis)
- Een homogeen, afgebakend terrein? (vroeger wel, nu niet meer, veel
zenders, streamingdiensten (films van netflix kijken op tv? Tov quiz van vrt
op tv) waarom noemen we iets tv en iets anders niet? Interessante
mengvormen in de toekomst?)
- Geen entiteit: (politiek-)economisch, technologisch, sociaal, psychologisch,
cultureel, esthetisch (sociale component ook meebepaald door wat zijn de
technologische componenten waarmee we tv kunnen kijken, allemaal
verweven)
- Maar een ‘site’ (= plaats waar iets gebeurt, wij gaan kijken wat er gebeurt,
maatschappelijke en esthetieke dingen komen samen en worden door
miljoenen mensen anders geïnterpreteerd: wat betekent cultuur etc)
- “The point at which numerous issues and processes intersect and inflect
one another” (Wasko, 2009)
- “A switchboard through which streams of information, power and control
flow unevenly” (Wasko, 2009) (bepaalde dingen worden getoond, anderen
niet, daardoor zijn meest onschuldige rubriekjes ook belangrijk (bv
karrewiet is zeer belangrijke info bron voor kinderen)
- Wat op dat moment aan het gebeuren is komt je woonkamer binnen, dat
blijft heel belangrijk
- Tv is belangrijk, heeft cinema niet gedood, politici worden celebrity (en
omgekeerd) (vervaging politiek en spektakel is dankzij tv, publiek
informeren en niet te saai maar verliezen nuance etc)
TELEVISIEGESCHIEDENIS
- Geschiedenis van het medium
o Technologie
o Sociaal en cultureel
o Politieke-economisch
TELEVISIE: 1930-1940
- Nog geen televisie in België (was een complex iets om uit te zenden,
moest nationaal beslist worden om te doen)
- Nog geen massamedium (technologie was duur)
, - Spektakel en publiek kijken (mensen gingen bij elkaar kijken)
- Buitenopnames (cfr. kroning van King George VI in 1937, Wimbledon)
(mensen kunnen live zien wat er gebeurt aan de andere kant van de
wereld is pas sinds hier (niet fotografie), sport was van in begin al
belangrijk (iets willen live meemaken))
- Ontwikkeling van structuur (cfr. centrale productie) (1 centraal punt zal het
doen (wat gaan we tonen, wat is interessant) wordt gecentraliseerd door
overheid)
- Idee van universele toegang (utopisch idee: iedereen kan tv kijken)
- Vrijetijdsbesteding (het volk opleiden, bezighouden, op een manier dat
gecontroleerd kan worden)
- Naar model van de radio: informeren, realtime (nieuws centraal)
- Jaren 40: paniek: disruptie van gezin, … (entertainment bepalen en uit
educatief oogpunt (stijf AN accent bv))
- > Entertainment
TELEVISIE: 1950-1960
- Daling kostprijs televisietoestellen
- Materialisering van welvaart, status, … (hogere welvaart, kan meer geld
uitgeven aan entertainment)
- 1953: eerste Belgische televisie-uitzendingen (BRT valt uiteen in Franstalig
en Nederlandstalig)
- NIR (Nationaal Instituut voor de Radio-omroep)
- Vanaf 1960: BRT: Belgische Radio- en Televisieomroep
- Eerste uitzending: wat gebeurt er in de wereld waar mensen niet bij
kunnen zijn maar wel willen zien
- Promotie van democratie en burgerschap (koning is daar en voeding ding,
hoe ze moeten eten)
- Uitzending kroning Queen Elizabeth II in 1953, Expo 58 (grote events
waren de kern van tv op dat moment)
- GB: openbreken monopolie van de staat (beleidsverklaring van overheid
(connectie tussen politiek en tv))
- Rest van Europa: sterke PSB monopolies
o PSB: public service broadcasting
o Wat moet een openbare omroep doen? Staan zij in voor vernieuwing
en experiment of net niet?
- Formats: quiz, one-off dramas (film gwn voor op tv en niet in cinema of
nadien nog te kijken), variety, westerns, soaps, sport
o Heel veel van wat we nu nog kennen
- Heel hoge kijkcijfers, zeker voor ‘gebeurtenissen’ (er is geen gedeelde
hype zoals vroeger (als er zaterdagavond op tv iets was, had iedereen het
gezien en konden ze erover meepraten))
TELEVISIE: 1960-NU
- 1989: oprichting VTM
- ~2000: afstandbediening
- 2004: Sporza
- 2008: digitale tv (opnemen, terugspoelen, uitgesteld kijken, …)
- 2012: Ketnet wordt losgekoppeld van Canvas
- ~2013: streaming (eigen Netflixproducties: House of Cards)
- ‘Peak TV’ (John Landgraf)
- ‘Golden Age of Television’
- 2019: Disney+, 2020: Streamz
- Nu: streamingdiensten op tv EN tv op smartphones, tablets, …
, - Vrt blijft toch belangrijker dan VTM en Play4, ze hebben grote
programma’s nodig om mensen te laten kijken zoals De Mol bv
- Vrt moet wel mee moderniseren, zeker als vtm dat ook doet
- Minder zappen zoals nu, omdat je geen afstandsbediening had, dus je
bleef langer naar programma’s kijken
Gray, J. & Lotz, A.D. (2012). Introduction: Why television studies,
why now? In J. Gray & A.D. Lotz (Eds.) Television Studies (pp. 1-
25). Cambridge: Polity Press.
- Genealogie van televisiestudies
- Televisiestudies is meer een ‘approach’ dan een ‘veld’
- 3 benaderingen aan de grondslag:
o Sociaalwetenschappelijk
o Humanities (Letteren en Wijsbegeerte)
o Cultural studies
- 1930: groeiende aandacht voor populaire cultuur, maar vanuit angst en
argwaan
o Massamedia is ‘slecht’ en verziekt ‘het volk’
- 1940/1960: Sociaal-wetenschappelijke benadering (1)
o Nasleep WOII: focus op propaganda en ideeën van ‘het volk’
o Effecten
o ‘Mean world syndrome’ – Gerbner (niet als je veel geweld ziet dat je
zelf gewelddadig gaat worden, wel als je veel geweld ziet dat je gaat
denken dat de wereld zo slecht is)
o Belangrijk want: negatief/pessimistisch, maar wel als eerste tv
onderzocht (tv werpt overdreven negatief beeld op de wereldn wat
wordt er getoond op tv en wat is de maatschappelijk rol?)
- 1960: uses and gratifications-benadering (waarom kijken mensen tv, wat
halen ze eruit en wat zijn hun drijfveren (gebruiken en behoeften))
o Eerste belangrijke stap naar actievere audience
- Focus vaak VS en VK (er is al langer een tv en nationaal plan)
o In deze cursus: België (Vlaanderen)
- 1970: Humanitiesbenadering (2): literatuur (en film) (kunstliteratuur en
filosofie)
o Hoge literatuur – ‘lage’ televisie?
Is televisie zoals radio, zoals film of zoals literatuur?
Horace Newcomb - TV: The Most Popular Art
Raymond Williams - Television: Technology and Cultural Form
John Fiske & John Hartley - Reading Television
o Belangrijk want: kritisch zoeken naar betekenis
- 1970: feminist studies (binnen humanities) (later ook queer studies)
o Niet alleen over de grote ‘nationale’ thema’s (propaganda, oorlog,
veiligheid)
o Persoonlijke is politiek: representatie van identiteiten en praktijken
(gender, religie, klasse, maar ook plezier, …)
- 1980: cultural studies-benadering (3)
o Birmingham (Stuart Hall, Raymond Williams)
Relatie televisie, media en maatschappij
Sociaalkritisch
Geen judgement (te weinig?)
- Neo-marxistische kijk op populaire cultuur (incl. tv)
- Identiteit, macht, media
, - Publiek! Encoding, decoding (het is niet omdat iets op tv wordt getoond,
dat het publiek dat zomaar gaat overnemen)
- Belangrijk want: televisie en publiek serieus nemen als sociale en culturele
betekenisdragers
- 1990: echte establishment van televisiestudies
- Met respect en fascinatie voor medium
- Live event: ‘witnessing the world’ (wat gebeurt er in de wereld en hoe
kunnen we het thuis halen)
- Regionaal, nationaal en transnationaal (wereld in bredere zin)
- Hybridity van televisie (gaat bestaande kunstvormen samenbrengen, gaat
andere media vormen en kunstvormen steunen)
- ‘Hungry medium’
- Slorpt andere vormen op: live concert, …
- Concept van flow
- Programma’s volgen op elkaar, mensen zappen, …
- Thuis, maar toch collectief
o ‘The television medium sits between domestic familiarity and a
spectacular world of celebrity’
- Van lineair naar digitaal
- Van massa naar individueel
o Actieve kijker
IS ER EEN TOEKOMST VOOR DE TELEVISIE-INDUSTRIE?
EEN POLITIEK-ECONOMISCH PERSPECTIEF OP TELEVISIE
HISTORIE
- Tussen +:- 1950 en +/- 2010 verandert en groeit het televisieaanbod
constant, maar
o Concept van lineaire televisie blijft onveranderd
Schauerte et al.: “a real-time television service that
broadcasts a continuous stream of scheduled programs in a
one-to-many model, constitutes the traditional way of
watching TV” (2021, p. 267).
- Sinds +/- 2010
o Televisie en internet
o Streamingdiensten
o Non-lineair
ENKELE CIJFERS
- Digimeter 2024
