Verbintenissenrecht Samenvatting 2025/2026, Prof. Britt Weyts

VERBINTENISSENRECHT: 2025-
2026
PROF. BRITT WEYTS


INLEIDING

Verbintenissenrecht = moeder van het recht, het gemene recht
de rest van privaatrecht bouwt hierop verder ( bijzondere contractenrecht,
fiscaal recht, … )
 hart van privaatrecht

Regelt in essentie de kennisverhoudingen onder individuen
(rechtspersonen, naturlijke personen, ondernemingen)
( B2C relatie (=business to consumer relatie) )

BRONNNEN VAN VERBINTENISSEN

Art. 5.3, eerste lid BW

- Uit een rechtshandeling
- Uit een oneigenlijk contract
- Uit de buitencontractuele aansprakelijkheid
- Uit de wet

Omvat:

- Verbintenissen uit eenzijdige en meerzijdige rechtshandelingen
- Uit rechtsfeiten: buitencontractuele aansprakelijkheid & oneigenlijke
contracten (= zaakwaarneming, onverschuldigde betaling,
ongerechtvaardigde verrijking)

Een rechtshandeling: handeling die je stelt met bedoeling op
rechtsgevolgen te doen ontstaan

Een rechtsfeit: een handeling waaraan rechtsgevolgen gekoppeld zijn,
zonder dat men bedoelt heeft deze te stellen
(vb: buitencontractuele aansprakelijkheid)




1

,BIJZONDERE STATUS VERBINTENISSENRECHT

Doelstelling van verbintenissenrecht / pijlers waarop het gebaseerd is:

1. Vooropstellen van de bindende kracht van de overeenkomst
= als je een overeenkomst stelt, moet je deze nakomen, alsof het bij
wet is vastgesteld
Je bent gehouden om je overeenkomst na te komen
het creëert rechten en plichten
2. De contractsvrijheid moet worden gehuldigd
Eenieder is vrij te contracteren met wie hij wil, over wat hij wil, en hoe
hij wil
(dit is genuanceerder dan wat hier staat)
3. Creëren van zoveel mogelijk maatschappelijke rechtvaardigheid
Er moet een soort gelijkheid zijn door een wettelijke regeling waarop
contractpartijen kunnen terugvallen



RECENTE EVOLUTIES VAN OUD NAAR NIEUW RECHT

Regels van oud BW (1804) achterhaald?  nieuw BW, boek 5 (en boek
1)

Temporele werking:

Boek 5 BW is van toepassing op alle rechtshandelingen en rechtsfeiten die
plaatsvinden na 1 januari 2023.
Voor contracten ervoor gelden de regels van het oud BW, buiten als de
partijen anders beslissen.

 Oud en nieuw verbintenissenrecht gaat jaren naast elkaar
bestaan

Boek 1 BW:

Transversale werking  geldt voor heel het privaatrecht
hebben een gelaagde structuur aangenomen voor wetboek (van algemeen
naar bijzonder)
begrippen definiëren (zoals rechtsmisbruik)




2

,Doelstelling voor Boek 5 BW:

1. Modernisering
 Terminologische vereenvoudiging zodat niet-juristen ook het
wetboek kunnen begrijpen
 Meer neutrale en moderne begrippen ( goede huisvader wordt
rationeel, zorgvuldig persoon)
 Inhoudelijke modernisering
o Nieuw evenwicht wilsautonomie, en rol rechter
o Sancties op maat
o Overdracht verbintenissen, schuldvordering en
contracten
2. Coherentie en rechtszekerheid bevorderen
 Codificatie van cassatierechtspraak
 Vereenvoudiging van aantal regels
 Meer coherentie structuur
3. Competiviteit van het Belgisch recht verhogen
 Als men contracten wou sluiten buiten de landsgrenzen, werd
Belgisch recht bijna nooit gekozen ( dacht dat het kwam
doordat we Code Napoleon nog gebruikte)




AARD VAN WETSBEPALINGEN

Algemene catch-all bepaling in boek 5 BW:

Art. 5.3, tweede lid BW

RvS zei tegen wetgever dat het niet aan de rechtspraak is om de aard van
een rechtsbepaling te bepalen ( dwingend of aanvullend recht? )
daarom die catch-all bepaling




3

, DEEL 1: HET BEGRIP VERBINTENIS EN DE SOORTEN

HOOFDSTUK 1: HET BGRIP VERBINTENIS


DEFINITIE:
Oud BW: geen definitie, wel in de rechtsleer

o rechtsband tussen personen
o ontstaan uit een RH of een andere menselijke gedraging
waaraan de wet of rechtspraak rechtsgevolgen vastknoopt
o met als voorwerp het doen ontstaan van in geld waardeerbare
aanspraken
o kan in rechte worden afgedwongen

Boek 5 BW: definitie in 5.1 BW

1. rechtsband tussen personen
= vorderingsrecht jegens elkaar (aanspraak jegens persoon op een
bepaalde gedraging)

Verschil met zakelijke rechten:

- verbintenis geldt tussen personen (inter partes)
- zakelijke rechten geeft zeggenschap over een zaak (erga omnes),
iedereen moet dat respecteren
- verschil in geldingskracht

2. ontstaan uit RH, wet of rechtsfeit
art. 1.3 BW  de rechtshandeling (eenzijdig of meerzijdig)

3. met het ontstaan van in geld waardeerbare aanspraken tot
voorwerp
verbintenis om:
- iets te doen
- niets te doen
- iets te geven

inspanningsverbintenis of resultaatsverbintenis

Maakt in vermogen van SE een in geld waardeerbare vermogenspost
uit en in vermogen van SA een passief dat zijn vermogen belast


4